Erik Drenth in Lazarus Magazine meent van wel. Het filmpje toont ‘de kern van het christendom, in een paar seconden beeld gepakt.’ Immers, er is “duidelijk theologisch verband tussen de vernedering van Christus en zijn boodschap om het goeds dat je treft te delen.”

Het filmpje deed mij denken aan Shusaku Endo’s recent verfilmde boek Silence. Het boek gaat over Rodrigo, een missionaris in Japan die verplicht wordt om zijn geloof in Jezus af te zweren door op de fumie, een afbeelding van Jezus, te trappen. Zeer aangrijpend is het moment waarop Rodrigo daadwerkelijk op het punt staat dit te doen, en vanuit de afbeelding Jezus tot zich hoort spreken: “Trap maar. Trap maar. Ik ken de pijn in je voet het allerbeste. Trap maar. Ik ben in deze wereld geboren om door jullie vertrapt te worden.”

Het verscheuren van de foto herinnert ook aan het Avondmaal, waarin het brood –lichaam van Christus– duidelijk zichtbaar gebroken en uitgedeeld wordt aan de gemeente. Inderdaad: “Jezus deelde zijn leven. Daarom geloven wij in delen.”

Wie het filmpje welwillend benadert, kan er diepe betekenislagen in ontdekken. Staan de mannen en vrouwen die onbewogen het gelaat van Jezus verscheuren ook niet voor de kerk, die Christus’ liefdevolle aanspraak aan de wereld teniet doet met onbarmhartige woorden of daden? Ben ik zo iemand?

Maar beelden zijn meerduidig. Veel mensen zien in dit filmpje primair een daad van agressie richting Jezus. Een agressie die weliswaar reëel is in de wereld, en ook binnen de kerk, maar die daarom nog niet opnieuw opgevoerd mag worden. Rodrigo zette zijn stap op de fumie met een doffe, zware pijn in zijn voet. Hij deed het alleen omdat anderen daardoor gered zouden worden – en dan nog blijft zijn morele dilemma in het boek uiteindelijk onopgelost.

Het is misschien wel typisch protestants om te denken dat je zo’n verscheuring kunt filmen, puur als symbool, zonder dat er echt iets kapot gaat. Bij veel kijkers ging er wel degelijk iets kapot. De Belgische krant De Morgen sprak donderdag zelfs van een “godsdienstrel” in Nederland. Gelovigen zagen hoe hun Heiland, die bij hen thuis misschien wel als geliefd icoon aan de muur hangt, werd verscheurd door de kerk. Terecht, als je daartegen in verzet komt. En goed, dat Kerk in Actie vrijdag op de synode voor deze pijn erkenning heeft gegeven.

Arco den Heijer is promovendus Nieuwe Testament aan de Theologische Universiteit Kampen. Hij schrijft dit artikel als lid van de gezamenlijke onderzoeksgroep BEST (Biblical Exegesis and Systematic Theology) van de Theologische Universiteiten in Apeldoorn en Kampen.