Vooral die laatste vraag klemt: Wat is de wil van God? En (volgende vraag) hoe weet je dat? Hoe kom je daar achter? Moet je na gebed de krant openvouwen bij een willekeurige pagina, in de hoop dat de eerste advertentie waar je oog op valt de baan biedt waarop je solliciteren moet?

Wat te denken van de middelbare scholier die aarzelde of hij moest kiezen voor een technische opleiding of het boerenleven, God om leiding bad en vervolgens de Bijbel opende bij Genesis 4:20: „En Ada baarde Jabal; deze is geweest een vader dergenen, die tenten bewoonden, en vee hadden.” Op grond van het feit dat zijn moeder ook Ada heette, wist hij toen zeker wat het worden moest…

Mag een gelovige afgaan op woorden uit de Schrift die aanspreken, teksten die ineens naar boven komen? Mag je vragen om een teken als je er echt niet uitkomt? Al deze praktijken komen voor onder christenen en kunnen, zeker wanneer het oprechte en gelovige mensen betreft, diepe indruk op de omgeving maken.

In dit artikel wordt geprobeerd wat oriëntatie te bieden in deze wirwar aan vragen. De these is dat het bij het maken van keuzes niet zozeer gaat om de vraag: Hoe kan ik erachter komen wat Gods wil is? Veel belangrijker is: Hoe kan ik, in de gegeven omstandigheden, het beste gehoor geven aan de richting die God in Zijn Woord wijst?

De eerste benadering legt de bal bij God: Hij moet bekendmaken wat Hij wil. Dit werkt echter apathie in de hand en kan leiden tot veel onzekerheid en tot keuzes die bij nader inzien niet goed blijken te zijn. Veel gezonder (en geestelijker) is de houding die als uitgangspunt heeft dat Gods wil tot ons komt door Zijn Woord. Daarbij wordt erop vertrouwd dat de Heilige Geest in de weg van gebed en afhankelijkheid een richting wijst, waarbij in vrijheid en verantwoordelijkheid keuzes gemaakt mogen worden voor Gods aangezicht.

Verborgen dingen

De eerste vraag die een antwoord nodig heeft, is die naar de betekenis van de uitdrukking ”wil van God”. Gods wil heeft in de Bijbel twee betekenissen. Die kan slaan op Gods plan met de geschiedenis. Het is het „voornemen van Hem Die alle dingen werkt overeenkomstig de raad van Zijn wil” (Ef. 1:11). Deze ”wil van God” staat vast en komt uit. „Mijn raadsbesluit houdt stand en Ik zal al Mijn welbehagen doen.” Gods plan is voor een deel onbekend. Gewoonlijk weten mensen niet hoeveel kinderen ze zullen krijgen en hoe oud ze zullen worden. Dat kan ook niet, want het zijn de „verborgen dingen” van de Heere God (Deut. 29:29).

”Gods wil” slaat echter niet alleen op Zijn verborgen wil, maar kan ook betrekking hebben op Zijn geopenbaarde wil. Er is veel wat we wél weten. God heeft ons namelijk Zijn wil bekendgemaakt. Op de vraag wat Gods wil is, kan verwezen worden naar Gods geboden, het liefdesgebod, de vele vermaningen en aansporingen in de nieuwtestamentische brieven. Deze bieden oriëntatie bij het maken van keuzes.

Een hulpmiddel dat goede diensten kan bewijzen, zijn de ”cirkels” van James Petty. Deze Amerikaanse theoloog onderscheidt in een studie over Gods wil drie cirkels, die in elkaars verlengde liggen. De binnenste cirkel (1) is het terrein van de dingen die God absoluut niet wil, zoals stelen en liegen. Als een keuze met zich meebrengt dat een van deze verboden overtreden wordt, ligt die keuze buiten de sfeer van Gods wil.

In de volgende cirkel (2) kunnen keuzes goed of fout zijn, al naar gelang de motivatie of situatie. Hoe goed het ook lijkt dat een man al zijn vrije tijd opoffert aan de bouw van de kerk, als hij daardoor zijn gezin verwaarloost, is dit niet naar Gods wil.

Omdat hier sprake kan zijn van botsende belangen, is geestelijke wijsheid nodig om aan te voelen welk voorschrift voorrang heeft boven een ander voorschrift. Het liefdesgebod is in zulke situaties een belangrijke motivator: welke keuze is in deze situatie de beste expressie van liefde tot God of de naaste?

Het is belangrijk op te merken dat cirkel 1 en 2 elkaar nodig hebben. De bewering dat levensbeëindiging van een zieke een vorm van naastenliefde is, gaat niet op als Gods verbod op doodslag eveneens in ogenschouw wordt genomen.

De derde cirkel is de spannendste. Die behelst de sfeer van de christelijke vrijheid. In deze cirkel kunnen verschillende keuzes gemaakt worden die alle evenzeer goed genoemd kunnen worden. De kleur van de trouwbijbel, de vakantiebestemming van het gezin, de kledingkeuze (mits niet in strijd met de zedigheid)… ze behoren alle tot het terrein van de christelijke vrijheid.

Gideon

Tegelijk geldt ook voor deze keuzes dat ze vallen onder de Bijbelse opdracht alles te doen tot eer van God. Al is de kleur van een kledingstuk niet relevant, de motivatie bij die keuze wel. Als iemand voor bepaalde kleren kiest om anderen uit te dagen of om aandacht op zichzelf te vestigen, ligt hieraan een verkeerd motief ten grondslag.

Veel keuzes worden echter bijna gedachteloos gemaakt en daar hoeft niets mis mee te zijn. Het is niet de bedoeling dat gelovigen zich dagelijks pijnigen met de vraag of ze pindakaas of appelstroop moeten nemen.

Het model van Petty is uiteindelijk een benadering die veel meer bevredigt dan die waarbij angstvallig gelet wordt op allerlei tekenen en signalen die God zou moeten geven. Die benadering is erg subjectief. Het is voor anderen lastig als iemand verwijst naar een persoonlijke ervaring die als doorslaggevend beschouwd wordt.

Wie verwijst naar de Gideon, die toch ook om een teken vroeg, vergeet dat deze in een ander stadium van de heilsgeschiedenis leefde dan gelovigen nu. Vandaag kennen we Gods wil allereerst door Zijn Woord. Met inachtneming van de genoemde uitgangspunten mogen we de Heere om bevestiging vragen vanuit Zijn Woord.

Verder is het bij het maken van keuzes belangrijk om met verstand en verantwoordelijkheid te werk te gaan. Met een psychisch zieke vrouw de zending in gaan, is niet wijs. Daarnaast is het raadzaam om het advies van anderen ter harte te nemen. Als iets door velen met klem ontraden wordt, moet je wel heel sterke argumenten hebben om toch een bepaalde weg in te slaan.

Naast de richtlijnen van Gods Woord en het advies van anderen speelt de stem van het hart een rol. In een verwarrend scala van verschillende mogelijkheden kan deze vraag veel duidelijkheid verschaffen: Maar wat zou je nu zelf het liefst willen?

Overgave

Voor het maken van een goede keuze is één ding onmisbaar: de vreze des Heeren. Die maakt mensen wijs (Spr. 9:10). Dat slaat niet zozeer op kennis of intelligentie als wel op het vermogen om verstandige keuzes te maken. De vreze des Heeren bestaat in overgave aan God en vertrouwen op Zijn belofte dat Hij raad zal geven en met ons wil zijn.

Het gebed is hierbij onmisbaar. Daarin mogen gelovigen hun leven overgeven aan God, in het besef dat Zijn soevereiniteit en zorg garanderen dat God alles doet medewerken ten goede. Veel gelovigen hebben ervaren dat juist in het gebed de dingen in het juiste perspectief komen te staan. Vanuit de lucht gezien, staan de belangrijke gebouwen op de voorgrond en verdwijnen de minder belangrijke naar de achtergrond. Precies zo verdwijnen in het gebed de onbelangrijke zaken naar de achtergrond en komt het meest wezenlijke naar voren.

Op deze manier hoeven we niet te wachten op briefjes uit de hemel, maar mogen we in vertrouwen, vrijheid en verantwoordelijkheid keuzes maken in het licht van de Brief die God al gegeven heeft.