Evangelische christenen in Nederland zijn niet meer als conservatief aan te duiden. Tot die conclusie komen de Nijmeegse onderzoekers Paul Vermeer, Peer Schepers en Joris Kregting.
Het trio godsdienstsociologen aan de Radboud Universiteit Nijmegen doet langjarig onderzoek naar ontwikkelingen onder evangelische christenen in Nederland.
Twee jaar geleden toonden ze aan dat de door hen onderzochte evangelische gemeenten voor de helft bestaan uit toetreders uit andere kerken en voor een kwart uit instromers van buitenaf. Het afgelopen jaar richtten de drie zich op de vraag hoe het vanouds conservatief-christelijke gedachtegoed van evangelischen zich ontwikkelt. Op dat punt blijkt dat evangelischen in cultureel opzicht opgeschoven zijn van rechts-conservatief naar links-progressief. Vermeer: „Alleen op het gebied van abortus en euthanasie is de invloed van religie nog steeds merkbaar. Op die punten blijven evangelischen vasthouden aan conservatieve opvattingen.”
De Nijmeegse godsdienstsocioloog legt uit dat Nederland na de massale kerkverlating in de jaren 60 en 70 van de vorige eeuw, de afgelopen twintig jaar verder geseculariseerd is. „Die ontwikkeling gaat hand in hand met de groei van orthodoxe protestantse kerken, waaronder we ook een deel van de evangelische- en pinkstergemeenten scharen.” Die toename gaat echter gepaard met fragmentarisering. „Religie lijkt voor Nederlandse evangelischen nog wel van belang voor de persoonlijke levenssfeer, maar minder voor de inrichting van de samenleving. In dat opzicht verschillen Nederlandse evangelischen van hun geloofsgenoten in de Verenigde Staten. Die huldigen over de gehele linie meer conservatieve standpunten.”
Hoewel menige evangelische gemeente de afgelopen jaren sterk groeide, is het maar de vraag of die trend doorzet, aldus Vermeer. De kweekvijver van toekomstige evangelische christenen droogt op, omdat het aantal christenen in de traditionele middenorthodoxie sterk vermindert. „Gezien de doorwerking van de secularisatie in Nederland zal het voor veel gemeenten een uitdaging worden om het ledental op het huidige niveau te houden.”
Een interessante vraag volgens de Nijmeegse onderzoekers is of het vasthouden aan conservatieve standpunten op het gebied van abortus en euthanasie de evangelischen zal vervreemden van de rest van de samenleving. De overgrote meerderheid van de Nederlanders denkt liberaal over deze onderwerpen, zo concluderen ze. „Kerken die vasthouden aan conservatieve standpunten op dit gebied zullen weinig waardering ontvangen vanuit de samenleving.” Dat er kerken zijn die een open houding innemen tegenover de samenleving doet er wat dat betreft niet toe: die komen onder druk te staan om zich aan te passen aan de seculiere cultuur.
Vermeer noemt twee voorbeelden van aanpassingsbewegingen: „De Evangelische Omroep, die volgende maand vijftig jaar bestaat, is uitgegroeid tot een van de grootste publieke omroepen. Dat is ten koste gegaan van de uitgesproken evangelische identiteit. Je ziet dat daar vanuit de achterban protesten tegen klinken. Bij theologische instellingen komt de zogeheten nieuwe hermeneutiek op, die leidt tot een andere visie op de autoriteit van de Bijbel. Het is daarmee de vraag of er op termijn geen sprake zal zijn van een verdere verwatering van de oorspronkelijke identiteit.”
