Mattheus van der Steen is een grote naam in charismatisch-evangelische kring. Hij is medeoprichter van TRIN (Touch, Reach and Impact the Nations) en kreeg internationaal bekendheid met zijn evangelisatie- en gebedsgenezingscampagnes in onder meer Azië en Afrika. Boeken schrijven doet hij ook. In 2009 won hij zelfs de Publieksprijs Christelijk Boek met ”Durf te dromen”.

”Geef nooit maar dan ook nooit op!” is de titel en het thema van zijn nieuwste boek. Opvallend genoeg schrijft hij nergens waarin je nooit moet opgeven. De tekst lijkt vooral te gaan over het verwezenlijken van je dromen.

Van der Steen presenteert zichzelf als een doorzetter die nooit opgeeft. Dat is terecht. Ondanks de schandalen waarin hij verwikkeld was en ondanks de vele kritiek die hij over zich kreeg uitgestort, bleef hij doorgaan. Hij reist de wereld over en spreekt tot tienduizenden mensen. Hij is een gemeente begonnen die behoorlijk hard groeit.

Van der Steen gebruikt de verhalen uit zijn loopbaan als internationaal evangelist om de boodschap van het boek kracht bij te zetten. Maar laat de lezers gewaarschuwd zijn: geloof niet alles wat je leest. Verhalen over duizenden mensen die tot geloof kwamen, zijn onzin. Verhalen over een stad die helemaal veranderd zou zijn door een campagne van Van der Steen, zijn onzin.

Massale genezingen

Als zendeling die jaren op een vaste plek heeft gewoond, herken ik dit als het voorrecht van een rondreizend evangelist: enthousiast zijn en claims doen zonder enig benul over wat de werkelijke situatie is. Hetzelfde geldt voor de „duizenden genezingen.” De enige keer dat er onderzoek naar gedaan werd, waren ze niet terug te vinden.

De beschrijvingen van massale genezingen zijn toe te schrijven aan een on-Bijbelse theologie: er zit kracht in je woorden, wat je proclameert gebeurt, en als je daar twijfel over uitspreekt sta je God in de weg. Deze manipulatieve gedachtegang zorgt ervoor dat mensen, beïnvloed door de charismatische beweging, massaal dingen zien die er niet zijn.

Welvaartsevangelie

Op verschillende plaatsen in het boek schemert het welvaartsevangelie door. „Omdat Jezus stierf, is er altijd genoeg.” Als je niet gelooft in een financieel wonder moet je tegen die gedachte zeggen: „Ga weg achter mij, satan.” Zo wordt de poging van satan om Christus aan Zijn lijden te laten ontsnappen, op één lijn gesteld met de gedachte dat ik misschien geen wonderlijke oplossing van mijn financiële problemen krijg.

Van der Steen spreekt ook op een mechanische manier over het ”vrij zetten” van zegeningen. Het beeld dat opgeroepen wordt is dat van een kosmische kracht die afhankelijk is van juiste handelingen om in de wereld te kunnen werken. Jezus, als hoofd van de Gemeente, is volgens Van der Steen dan ook „volledig afhankelijk” van het lichaam. Zo wordt Jezus tot een magische kracht die ons ter beschikking staat.

Dit is magisch denken dat geheel in lijn is met de leer van een van Van der Steens grote voorbeelden, Bill Johnson. Johnson is een charismatische voorganger die ook een hoofdstuk in Van der Steens boek schrijft. Hij staat erom bekend te vertellen dat er veertjes in zijn omgeving op de grond vallen omdat er engelen in de buurt zijn. Ook waren er ”gloriewolken” van goudstof in zijn bijeenkomsten, die bij onderzoek, net als bij Van der Steen een aantal jaren geleden, bleken te bestaan uit goudglitters. Studenten van zijn Bijbelschool worden regelmatig gefotografeerd terwijl ze liggen op de graven van pinkstervoorgangers, om zo hun „zalving op te zuigen.”

Aanstellerij of massahysterie

Een ander groot voorbeeld voor Van der Steen is Benny Hinn. Van der Steen beschrijft hoe hij net als Hinn de gave wilde ontvangen om met een handbeweging duizenden mensen de kracht van de Heilige Geest te laten ervaren.

Zelf heb ik van dichtbij gezien hoe Hinn dit doet. „Wil je de kracht van de Heilige Geest voelen? Ja, ja? Hier rechts vooraan?” Dan maakt hij een wild armgebaar, onder het roepen van ”Woesj!” En inderdaad, honderden mensen gingen neer.

Misschien was ik er dieper van onder de indruk geweest als ik niet gezien had hoe in een kerk van tevoren was uitgelegd wat er ging gebeuren en hoe mensen moesten vallen zonder zich te bezeren. Hoeveel hiervan aanstellerij is, hoeveel massahysterie, en hoeveel het rechtstreekse werk van satan, weet ik niet. Met God heeft het in ieder geval niets te maken. Maar Van der Steen is dankbaar dat hij inmiddels hetzelfde kan als Hinn.

Groot gevaar

Lang hebben we ons in Nederland beziggehouden met de tegenstelling tussen Bijbelgetrouw en vrijzinnig. Daarom zijn we geneigd iedereen die zegt de Bijbel serieus te nemen, te vertrouwen. Van der Steen laat zien dat we die vergissing niet moeten maken. Hij is een valse leraar die mensen op een dwaalweg leidt. De mix van waarheid en misleiding uit extreemcharismatische hoek is een groot gevaar voor de kerk.

Boekgegevens

”Geef nooit maar dan ook nooit op!”, Mattheus van der Steen;
uitg. Highway Media, Harderwijk, 2016; ISBN 978 90 5811 190 6; 284 blz.; € 17,95.

Lees ook in Digibron

“Christenen zijn bang voor de Geest” - interview met Mattheus van der Steen (Reformatorisch Dagblad, 02-02-2012)

Van der Steen wint christelijke boekenprijs (Reformatorisch Dagblad, 11-03-2009)