In het gebouw van de Eerste Kamer in Den Haag had woensdag de presentatie plaats van de werken van Van Ruler over theocratie, kerk en staat en christelijke politiek. Het betreft twee delen van het ”Verzameld werk” (uitg. Boeken­centrum, Zoetermeer), bijna 2000 bladzijden dik.

Van Ruler (1908-1970) behoort volgens Van Dijk samen met Groen van Prinsterer en Hoede­maker tot „de grote drie.” „Van Ruler was een gereformeerd theocraat. God regeert, al is het onder de schijn van het tegendeel. Daarom kent een theocraat een voortdurend binnenpretje. Hij weet dat het eigenlijke werk al heeft plaatsgevonden.”

Van Ruler is een „nuttig kiezelsteentje in de schoen van spelonkjes-christenen”, stelde de senator verder. „Hij waarschuwde ervoor dat als het Evangelie wordt opgesloten in een bepaalde partij, je een politieke barrière opwerpt waardoor je mensen van een andere partij onbereikbaar voor het Evangelie maakt. Christelijke partij­vorming als aanjager van de secularisatie.”

Een christentheocraat is niet domweg tegen godsdienstvrijheid, aldus Van Dijk, maar verwerpt wel de gelijkberechtiging van alle godsdiensten. „Vooral als het gaat om godsdiensten die een politiek of sociaal gevaarlijke strekking hebben. Hier zien we de actualiteit van artikel 36 van de Nederlandse Geloofsbelijdenis ten aanzien van de onverzadigbare islam.”

Vuurwerk

Van Ruler biedt „vuurwerk, theologisch-politiek vuurwerk”, stelde dr. D. van Keulen, de bezorger (redacteur) van het Verzameld werk. Gelet op de dikwijls emotionele reacties vielen Van Rulers publicaties lang niet altijd in goede aarde.

Is Van Ruler ”in politicis” nog actueel? vroeg dr. ir. J. van der Graaf, voormalig secretaris van de Gereformeerde Bond. „Zelfs de SGP heeft de theocratie uit haar vocabulaire geschrapt. Naar mijn oordeel is Van Ruler nog voluit actueel. Christelijke politiek zal aan de staat het theocratisch visioen –God regeert! en: Zijn Rijk komt– voorhouden. Zo niet, dan wordt ze, om Van Ruler te citeren, „een zouteloos zaakje.” Maar tegelijk dient de staat zich te onthouden van gewetensdwang.”

De delen 6a en 6b werden aangeboden aan een dochter van Van Ruler, prof. dr. A. A. (Betteke) van Ruler jr. Van zijn vijf kinderen zijn er nog drie in leven. Van de onderwerpen waar haar vader mee bezig was, zoals het thema Nederland als een protestantse natie, wist ze niet. „Mijn moeder zei: Roomse meisjes zijn geen meisjes, en dat gold voor ons als dochters ook voor de jongens. Toch zijn alle drie de dochters met een katholieke jongen thuisgekomen. Het gaf een discussiepunt, maar problematisch was het niet. Mijn vader was uiterst ruimhartig in de omgang met andere gezindten.”

CU-senator prof. dr. R. Kuiper memoreerde de in november vorig jaar overleden SGP-senator mr. G. Holdijk, „die Van Ruler in zijn hart droeg.” Uit Kuipers gesprekken met hem kon hij Van Ruler steeds beter begrijpen, zoals diens hoge achting voor de overheid, het heilige belang van het recht, de geringe verwachting van de mens en een afkeer van activisme.

Drs. J. Wienen, theoloog en burgemeester van Katwijk (straks Haarlem), zei vooral geraakt te zijn door Van Rulers fundering van de tolerantie in God Zelf. „De ander is schepsel van God, door God geleid. Deze fundering in God is een veel krachtiger basis voor verdraagzaamheid dan andere ideologische visies. Verdraagzaamheid is respect, omzien naar de ander, niet langs hem heen kijken.”

Tijdens de discussie noemde SGP’er Van Dijk godsdienst­vrijheid een goede zaak, maar niet ten koste van de „oertheocratische” notie dat de overheid moet luisteren naar beide tafelen van Gods wet. „Waarheid en leugen mogen we niet over één kam scheren, zoals het christelijk geloof en de islam.”

Dr. B. Plaisier wees vanuit zijn voormalig werk als missioloog in China op de belangstelling van theologen uit Azië voor het gedachtegoed van Van Ruler. „In landen van de derde wereld waar het christendom sterk groeit, is er interesse voor de manier waarop Van Ruler de cultuur wilde stempelen door het Evangelie, zoals dat ooit in Europa gebeurde.”

Lees ook in Digibron

Uitgave werk Van Ruler gaat door (De Waarheidsvriend, 19-07-2012)

Op het kruis ligt het zwaard : Over de spanning tussen theocratie en seculariteit in het oudere werk van A.A. van Ruler (Theologia Reformata, 01-06-2012)

A.A. van Ruler en de vrijgemaakten : Hoe de wederzijdse kritiek de theologische verwantschap overschaduwde (Theologia Reformata, 01-06-2012)

Alles in bevindelijke gloed : A.A. van Ruler als pleitbezorger van katholiek-gereformeerde bevinding (Theologia Reformata, 01-09-2011)

Van Ruler, een theocraat die de politiek bij de les houdt (Zicht, 01-07-2011)

Van Ruler worstelde met bevinding (Reformatorische Dagblad, 10-06-2011)

Een late liefde voor Van Ruler - interview met drs. D. van Keulen (Reformatorisch Dagblad, 13-08-2010)

De siervogel Van Ruler : Eerste deel Verzameld Werk gepresenteerd (De Waarheidsvriend, 11-10-2007)