In de werkkamer van uitgever René Ruissen in Goes kun je niet om W. Schippers heen. Boeken van de auteur vullen de stellingen en op Ruissens bureau ligt een stapel, gereed voor verzending: ”De zoon van schipper Holting”, ”Het Uilennest”, ”Klavervier”, ”Beter dan goud”, en zes andere titels.

Alle boeken hebben een witte rug met de titel en een portretje van Schippers. Dat portret komt terug op de voorkant, waarop ook een nieuwe omslagillustratie staat. De originele staat op de achterkant. Ruissen: „De illustraties van Rino Visser geven de boeken een meer eigentijds uiterlijk. We hebben eveneens de tekst, in overleg met de erven Schippers, voorzichtig gemoderniseerd. Nieuw zijn ook de subtitels onder de titel, die in het kort de inhoud weergeven. Verder is er weinig veranderd. De stijl van Schippers is intact gebleven.”

Ruissen kreeg een jaar of tien geleden regelmatig vragen van klanten van zijn winkel in de Lange Vorststraat die hem vroegen naar boeken van Schippers. Nieuwsgierig geworden begon hij ze zelf te lezen. „Schippers heeft me geraakt”, zegt hij nu. Het leidde ertoe dat hij besloot de boeken opnieuw te publiceren.

In 2008 kwam het eerste deel uit, ”De vleermuis”, dat eerder als feuilleton in Terdege had gestaan. Daarna volgden de bekendste en meest geliefde boeken van de auteur, zoals ”Beter dan goud” en ”Een zeemansvrouw”. De belangstelling bleef, mede door de mogelijkheid van een abonnement, zodat het lukte alle boeken van Schippers opnieuw uit te geven. Deel 47, ”Herinneringen”, verscheen in april van dit jaar. Ruissen: „Dankzij deze uitgaven heeft de uitgeverij de laatste tijd geplust.”

Eerste oorlogsdagen

Willem Schippers (1867-1954) werd geboren in Zwijndrecht en overleed in Dordrecht. Hij werd smid en later metaaldraaier. Jarenlang schreef hij elke avond een of twee kantjes van een verhaal en verscheen er jaarlijks een boek van hen. Het eerste was ”De strooper”, dat in 1907 uitkwam, en het laatste ”Herinneringen” uit 1956.

Aan de stof voor zijn verhalen kwam hij deels door gesprekken met mensen die hij bij het metaalindustriebedrijf Penn & Bauduin te Dordrecht ontmoette. Een behoorlijk aantal van hen was zeeman, wat het grote aantal boeken over de zee verklaart. Andere onderwerpen ontleende hij aan zijn eigen leven, zoals ”De stroper”. Voordat hij getrouwd was, verliet Willem het ouderlijk huis om te gaan stropen, wat bijna verkeerd afliep. In ”Frans Wikkers” schrijft Schippers hoe hij de eerste oorlogsdagen beleefde bij de inval van de Duitsers in Dordrecht. In ”Herinneringen” blikt hij terug op zijn leven en vertelt hij hoe hij in de grote fabrieksloods allerlei mensen leerde kennen die tijdens het wachten hun eigen verhaal vertelden. Ook putte de schrijver uit de vaderlandse (”Het geuzenjong”, ”Agge de Vogelaar”) en de plaatselijke geschiedenis (”Het Uilennest”).

Ruissen vindt alle boeken van Schippers mooi, maar favoriet is bij hem toch wel ”Beter dan goud”, het verhaal van Thomas Merkels, een eenvoudige Zeeuwse jongen die in de negentiende eeuw naar Californië vertrekt om goud te zoeken. Hij laat zijn Koosje achter en belooft haar te trouwen als hij als rijk man terugkomt. Onderweg ontmoet hij de Ier Jim Corner. De twee besluiten samen hun geluk te beproeven aan de Sacramentorivier. Ze vinden zowaar nog goud ook. Zijn compagnon denkt echter het meest aan zichzelf en gaat er met de buit vandoor. Samen met een indiaan, die hem gewaarschuwd heeft, gaat Thomas op zoek naar Jim Corner. Maar als hij hem vindt, vliegen er een paar eenden op, waardoor hij ontdekt wordt. Thomas wordt neergeschoten en keert –gewond en zonder goud– terug naar Zeeland. Hij trouwt met zijn Koosje maar blijft kreupel. Thomas leert een andere schat kennen: het Koninkrijk der hemelen. Dat is beter dan goud. Schippers baseerde dit verhaal op de ervaringen van iemand die teruggekomen was van de goldrush.

Ruissen licht toe dat in dit boek verschillende elementen uit de vertelkunst van Schippers naar voren komen. Naast de natuurbeschrijvingen is dat het oog voor detail. „Schippers beschrijft de hut van Thomas en Jim op zo’n manier dat je het voor je ziet: de door dwarslatten verbonden paaltjes die de ledikanten vormden; de daarop gespijkerde boomtakken en de met boombladeren gevulde strozakken geven een goede indruk van hun slaapplaatsen, terwijl de houwelen en bijlen in een hoek van het vertrek iets over hun werk zeggen.”

Andere kenmerken van het schrijverschap van Schippers zijn, aldus Ruissen, actie en drama. „De gebeurtenissen volgen elkaar op, als in een film, zodat de auteur erin slaagt de aandacht tot de laatste bladzijde vast te houden.”

Dramatiek is volgens Ruissen een van de kenmerken van Schippers’ boeken. Hij oppert dat het te maken kan hebben met het verdrinken van zijn broer op vrij jonge leeftijd. Dat gebeuren maakte een onuitwisbare indruk op hem. „Niet alleen ”Beter dan goud” maar bijvoorbeeld ook ”De zeemansvrouw” verloopt dramatisch. Als de man van Johanna niet terugkomt van zee, blijft ze aanvankelijk op hem wachten, maar na verloop van jaren legt ze zich erbij neer dat hij verdronken is en hertrouwt ze. En dan komt haar man terug… De tegenhanger van dit boek is ”Mannen van de zee”, dat beschrijft hoe een zeeman schipbreuk lijdt en na jaren weer terugkomt bij zijn vrouw, die hertrouwd blijkt te zijn.”

Is dat drama nodig?

„Daardoor worden de boeken juist spannend. Het knappe van Schippers is dat het verhaal opgebouwd wordt naar het drama toe, maar altijd weer op een andere manier. Als je halverwege een boek bent, is de afloop niet te voorspellen. Dat houdt de spanning erin.”

Zijn de thema’s niet vaak hetzelfde?

„Sommige dingen zie je inderdaad terugkomen, zoals een sterke, dappere man, een geliefde moeder die de dienst van de Heere aanprijst en een dwarse jongeman die zijn eigen weg gaat en na verloop van tijd op zijn schreden terugkeert. Maar die elementen nemen de spanning niet weg. In ”Het Hofje van Gerbrandus” bijvoorbeeld, vertelt Schippers vanuit het perspectief van twee hoofdpersonen.

Is Schippers moraliserend?

„Misschien wel in die zin dat het altijd weer goed komt met degene die tot inkeer komt. Maar mag dat dan niet? Ook geeft Schippers altijd een christelijke boodschap mee, namelijk dat het dienen van de Heere het hoogste goed is. De arme knecht is daarmee gelukkiger dan de rijke boer. Gods wet is actueel in zijn boeken maar hij preekt niet. De boodschap ligt besloten in het verhaal.”

Gaat u een nieuwe serie beginnen?

„Ik ben begonnen met de heruitgave van boeken van P. de Zeeuw JGzn. Er is al een aantal delen verschenen, over Augustinus en de kerkhervormers Zwingli en John Knox. In de herfst komt een bewerking uit van een drietal boeken over het leven van Luther, tot één boek. De Zeeuw heeft 248 boeken geschreven. Ik denk niet dat we die allemaal gaan uitgeven.”

Voordeelactie

Tot eind november loopt een voordeelactie voor RD-abonnees: alle 47 delen van € 655,65 voor € 399,00; 10 delen van € 139,50 voor € 89,50. Geen verzendkosten.