Kunstenaar herdenkingspark: Koude Oorlog lijkt opnieuw te beginnen
Het Brabantse Land van Cuijk telt veel herinneringen aan oorlogen. In het landelijk gelegen Landhorst staat een groot complex dat herinnert aan de laatste oorlog waarin Nederland ‘meevocht’: de Koude.
Een paar hekken geven toegang tot het terrein. Kunstenaar Albert Kliest (62) staat al klaar. Hem vroeg de provincie Noord-Brabant in 2009 of hij het voormalige mobilisatiecomplex (MOB-complex) wilde omvormen tot een park ter herinnering aan de Koude Oorlog (1945-1989).
Nederland telde in die tijd zo’n honderd van deze complexen, de meeste in Noord-Brabant. Defensie sloeg daar militair materieel op waarmee zij de verwachte opmars van de Sovjet-Unie wilde tegenhouden. Bij het einde van de Koude Oorlog, na de val van het IJzeren Gordijn in 1989, bleken de complexen overbodig.
Hoofdpersonen
Het project, waarin Kliest samenwerkte met medekunstenaar Rob Moonen en historica Ingrid Luycks, bevatte twee lijnen: herinrichting van het complex én een site met informatie over de Koude Oorlog. Kliest was blij met de opdracht. „Mijn werk is gericht op beton en metaal.” Die vaardigheid gebruikte hij in Landhorst, met dertien loodsen, volop.
Kliest toont eerst de metalen structuur van een schuur. Het is een galerij van achttien hoofdpersonen die ieder een rol in de Koude Oorlog hebben gespeeld. Die begint met de Russische dictator Stalin en de Engelse oorlogspremier Churchill en eindigt met mensen die een belangrijk aandeel hadden in het einde van de Koude Oorlog, zoals de Duitse bondskanselier Kohl en uiteraard de Russische leider Gorbatsjov.
Daarna zijn de loodsen aan de beurt. Kliest liet voor elke megaschuur een belangrijk jaartal uit de oorlog op het asfalt schilderen, zoals 1956, 1962 en 1989.
Voor elke loods staat een zestal betonblokken, met daarop foto’s en feiten over de Koude Oorlog. „Zij vertellen een beeldverhaal, met niet alleen militaire figuren, maar ook politieke, culturele en sportpersoonlijkheden. De Koude Oorlog was vooral psychologische oorlogsvoering. Maar er hebben ook daadwerkelijke oorlogen gewoed, zoals in Korea en Vietnam en rond het Suezkanaal.”
Bij elke loods staat een QR-code, maar die werkt tijdens de rondleiding niet.
De kunstenaar maakt er geen geheim van dat hij bij de benadering van de Koude Oorlog een kritische, pacifistische inslag koos. Dit is ook in de filmpjes en teksten op de site coldwar.nl duidelijk te merken. „De geschiedenis is vaak vanuit een westers oogpunt beschreven. Opmerkelijk dat de landen aan wie Marshallhulp werd gegeven, grotendeels ook NAVO-leden waren. En Nederland zou die hulp niet hebben gekregen als ons land niet had geholpen in de Koreaoorlog.”
Bewust besteedt Kliest in de personengalerij aandacht aan popmusicus Bob Dylan. „Hij droeg in de jaren 60 bij aan de bewustwording over en de protestbeweging tegen de Vietnamoorlog.”
Liefhebbers van militair materieel zullen van een koude kermis thuiskomen, of het moeten de twee kruisraketten uit 1950 zijn die in loods 6 tegenover elkaar staan om de waanzin van de Koude Oorlog te symboliseren: een Amerikaanse en een Russische.
Waanzin
Nog meer waanzin blijkt uit de onrealistische evacuatieplannen, die elke gemeente tijdens de Koude Oorlog moest hebben. „Alle mensen moesten met de trein worden verplaatst. Dat alleen al zou vier dagen duren. Zelfs de honderdduizenden kippen in Veldhoven moesten weg. De regering en de top van het bedrijfsleven dienden via klaarliggende vluchtschepen te evacueren.”
De kunstenaar wil de toegankelijkheid van het park, nu alleen in het weekend en op afspraak, vergroten door het hekwerk te verwijderen. Ondertussen lijkt de Koude Oorlog opnieuw te beginnen. Bij de ingebruikname van het park, november vorig jaar, zei Kliest: „Kunnen we 2015 niet erbij doen? Met de inname van de Krim door de Russen. De Koude Oorlog begint opnieuw.”
Dit is het derde deel in een serie over overblijfselen van oorlogen in het Land van Cuijk.
