Gemiddeld maken mensen 30.000 keuzes per dag. De meeste daarvan zijn niet ingrijpend. Sommige wel.

Uiterlijk kalm vertelt Eva over hun zorgenkind. Ze zit aan de keukentafel waaraan haar zoon dagen heeft doorgebracht. Als hij thuis was, zat hij daar het liefst. Met zijn laptop. „Dan schalde zijn muziek door het huis. Mijn hoofd tuutte er af en toe van. Als je in procenten uitdrukt hoeveel ruimte hij in het gezin innam, dan komt hij op 200 procent. Dan begrijp je wel hoe weinig er overbleef voor de andere gezinsleden.”

Voor Eva zelf hoeft het interview niet anoniem. Ze schaamt zich niet voor haar zoektocht en praat er met familie- en gemeenteleden open over. Toch heet Eva in werkelijkheid anders. Ze kiest voor de anonimiteit uit respect voor de privacy van de kinderen.

Over welke keuze gaan we het hebben?

„Over de keuze om voor onze zoon ergens anders woonruimte te zoeken en hem ervan te verzekeren dat er geen weg terug naar huis is.”

Hoe kwam u tot deze keuze?

„Sensitief als ik ben, probeer ik altijd met m’n kinderen in contact te blijven, dus ook met deze zoon. Hoe moeilijk de omstandigheden ook zijn. Ik wist soms 24 uur lang niet waar hij was. Als ik hem dan om vier uur ’s nachts thuis hoorde komen, ging ik m’n bed uit om met hem te praten. Dan had ik weer even contact en wist ik wat hem bezighield. Maar ja, zoiets vreet natuurlijk energie. En ik merkte steeds vaker dat mijn arm te kort was. Ik kon hem na al die jaren niet meer helpen.

Z’n beste tijd had hij in het speciaal basis- en voortgezet onderwijs. Daar was hij op zijn plek en kreeg hij de begeleiding die hij nodig had. In de vervolgopleiding werd het moeilijker, want veel mensen overschatten hem. In een gesprek komt hij goed over. Wat veel begeleiders daardoor over het hoofd zien, is dat hij niet weet hoe hij afspraken moet omzetten in daden. Hij liep achterstanden op en trok het niet meer.

Op de vervolgopleiding voelde onze zoon zich een buitenbeentje. Hij denkt en doet anders dan veel anderen, vanwege autisme. Hij heeft een poosje verkering gehad met een meisje dat op dezelfde manier dacht als hij. Ze konden goed met elkaar praten over hoe bijzonder de buitenwereld was. Maar met school en een relatie zat zijn hoofd bomvol.

In z’n bijbaan liep hij ook vast. Hij was vakkenvuller en deed zijn werk goed. Toen dacht de teamleider: kan die jongen niet meer verantwoordelijkheid aan? Als hij vakken was blijven vullen, was er geen vuiltje aan de lucht geweest, maar in zijn nieuwe functie ging het mis. Hij overzag het werk niet en viel uit.

Uiteindelijk zat hij thuis zonder studie en zonder werk. Hij kreeg meer contact met jongens op straat. Op het dieptepunt hebben we de politie ingeschakeld. Die heeft onze zoon ’s nachts van straat geplukt, waar hij sterke middelen gebruikte. Eerder gebruikte hij buitenshuis wel eens wiet. Op straat kreeg hij ook harddrugs aangereikt. Hij raakte echt verslaafd. Daar kwam bij dat we signalen kregen dat hij daar bevriend was geraakt met iemand die banden heeft met het criminele circuit.

„Weet je wat het lastige is? Bij de jongeren op straat vond onze zoon herkenning” - Eva, moeder van een zorgenkind

Toen werd duidelijk: hij moet het huis uit. Wij konden hem niet meer helpen. Hij had professionele hulp nodig. En voor de rest van het gezin werd het ook onhoudbaar. Als hij niet uit huis zou gaan, zouden we allemaal omvallen.

Weet je wat het lastige is? Bij de jongeren op straat vond onze zoon herkenning. De meesten van hen hebben een rugzakje en de wens om even aan de rauwe werkelijkheid te ontsnappen is dan ook begrijpelijk, maar ondertussen vooral gevaarlijk. Onze zoon is heel beïnvloedbaar. Als iemand hem een vriend noemt, beschouwt hij hem vanaf die dag als vriend.”

Was het een gedwongen of een vrijwillige keuze?

„De omstandigheden dwongen ons ertoe. Toch is het voor mij uiteindelijk ook een vrijwillige keuze geworden, waar ik voor honderd procent achter sta. “

Hoe moeilijk was deze keuze voor u?

„Vreselijk moeilijk. De keuze raakt aan iets pijnlijks uit mijn eigen leven, waar ik nu verder geen woorden aan geef, maar wat ik nog wel aan het verwerken ben. Daarom wil ik, nog meer dan mijn man, koste wat het kost de relatie met onze zoon goed houden. Mijn man is iets rationeler. Bij mij komt er veel meer gevoel bij, omdat ik precies voel hoe het met onze zoon gaat. Ik ga tot het uiterste om hem te behouden.”

Welke rol speelde het geloof bij deze keuze?

„Mijn zoon loslaten is uiteindelijk een loslaten in vertrouwen. Voor hem is geloven de feiten voor waar houden. Met een gevoelsrelatie kan hij niet uit de voeten. Hij heeft zijn vragen. Niet zozeer of God wel bestaat, meer waarom Hij hem gemaakt heeft zoals hij is. Ik vertrouw erop dat God hem niet loslaat, zoals Hij er ook in alles bij is geweest. Wat God toezegt bij de doop, daar klamp ik me aan vast.

Waar ik echt blij om ben is dat een vriendin die een turbulent leven heeft, maar puur is in het geloof, bij hem goede ingang heeft. Hij staat echt open voor gesprekken met haar.”

„De opgekropte spanning zoekt nu een uitweg. Ik ben er echt heel ziek van geweest”   - Eva, moeder van een zorgenkind

Wat is het grootste verschil tussen uw leven voor en na deze keuze?

„Ik hoef niet langer continu aan te staan, niet langer continu te schipperen. Het was overleven en het wordt nu leven. Er is rust en voorspelbaarheid. Nee, saai is het nog lang niet. De opgekropte spanning zoekt nu een uitweg. Ik ben er echt heel ziek van geweest en de spanning is nog niet helemaal weg, maar het gaat wel veel beter me met dan eerder. We zijn nu vaker een gewoon gezin.”

Hoe had uw leven eruit gezien als u deze keuze niet had gemaakt?

„Dan had ik de andere kinderen niet meer in de ogen kunnen kijken. Voor hen was de grens echt bereikt. Ze zouden dan nog steeds schade oplopen. Het zou de relatie met ons zorgenkind ook geen goed doen, want we waren meer tegenover elkaar komen te staan. Misschien was hij dan wel echt op straat en in het criminele circuit beland.”

Wie ondervindt de grootste gevolgen van uw keuze?

„M’n zoon. Na wat omzwervingen kreeg hij een plek voor begeleid wonen toegewezen. Deskundigen helpen hem zijn leven op de rit te krijgen. Hij moet daar voor zichzelf zorgen. Koken, schoonmaken, alles wat daarbij komt kijken. Hij zet daar grote stappen in. Dat had ik thuis nooit voor elkaar gekregen. Nu komt hij op zondag een poosje thuis.

Voor de rest van het gezin zijn de gevolgen ook groot. De andere kinderen nodigen hun vrienden weer hier uit. Ze hebben dat een tijd niet gedaan en dat vond ik vreselijk, want ik vind het juist fijn als ze vrienden thuis uitnodigen. Er is letterlijk en figuurlijk meer ruimte voor hen.”

„Boosheid voel ik ook. Vooral over de niet-slimme keuzes die hij maakte. En over de slachtofferrol waar hij makkelijk in kruipt” - Eva, moeder van een zorgenkind

Welke emoties roepen de keuze bij u op?

„Het voelt alsof ik met lege handen sta. Ik ben verdrietig over hoe het is gelopen, maar ben blij met de keuze. Verdriet is er ook vanwege het gemis aan wederkerigheid in de liefde bij hem, zoals die er met de andere kinderen wel is. Met deze zoon heb ik vooral een zorgband.

Boosheid voel ik ook. Vooral over de niet-slimme keuzes die hij maakte. En over de slachtofferrol waar hij makkelijk in kruipt. Diagnoses of niet, iedereen moet leren dat keuzes die je maakt bepaalde consequenties hebben. Tegenwoordig gaat het op dit punt trouwens beter. Ik kan hem zelfs af en toe aanspreken op ongewenst gedrag.”

Hoe reageren anderen op uw keuze?

„Niet iedereen kon er gelijk in meekomen. Of iemand het begrijpt, hangt ook af van hoeveel ik over de situatie vertel. Maar ja, als ik in een gesprek iets van een oordeel proef, heb ik weinig zin om open te zijn. Dan houd ik het verhaal van de vernieling liever voor me. Ik heb geen zin om me te gaan verdedigen.”

Eva’s echte naam is bij de hoofdredactie bekend.