Niemeijer staat posi­tief in het leven. Hij denkt liever in mogelijkheden dan in moeilijkheden. Wat betreft het streven naar gerechtigheid is hij ervan overtuigd dat iedereen wel stappen kan zetten. Ieder in zijn eigen tempo, in zijn eigen context en met zijn eigen verantwoordelijkheid. Niet alles hoeft tegelijk, en het is ook een kwestie van oefenen.

Marnix Niemeijer vertelt dat hij pas de laatste tijd nadenkt bewuster nadenkt over zijn eigen consumptiegedrag. „Streven naar gerechtigheid betekende voor mijn vrouw en mij jarenlang vooral ons inzetten voor de medemens.” Dat heeft, denkt hij, ook te maken met zijn gezins­omstandigheden. Niemeijer en zijn vrouw hebben drie kinderen, ieder met hun eigen beperkingen en chronische aandoeningen.

„We zijn sowieso niet van die vooroplopers. Maar we zetten steeds meer stappen. Sinds een paar jaar gaan we bewuster met ons voedsel om. We eten nu hoofdzakelijk spullen uit de regio. Mijn vrouw koopt haar kleding de laatste tijd bij een fairtradewinkel in Utrecht of in een kringloopzaak. Ik probeer haar daarin bij te benen. Sinds vorig jaar hebben we zonnepanelen op het dak. Daarmee waren we gek genoeg de eersten in onze straat.”

Vuur en vlam

Micha Nederland komt voort uit een internationale beweging, die in 2001 van start ging. Het initiatief voor Micah Global, zoals de Engelse naam luidt, werd genomen door een paar honderd leiders van kerken en maatschappelijke organisaties, grotendeels afkomstig uit Azië, Afrika en Latijns-Amerika. De directe aanleiding was de wereldwijd steeds groter wordende kloof tussen arm en rijk.

„Het diepste verlangen van Micah Network is om christenen wereldwijd op te roepen en toe te rusten om van zondag tot en met zaterdag integer –dat wil zeggen: uit één stuk– te leven. Om actief werk te maken van gerechtigheid”, vat Niemeijer samen.

Niemeijer kwam in 2003 door zijn werk in aanraking met Micah Global. Hij was indertijd als directeur van de ontwikkelings­organisatie Tear Fund (tegenwoordig: Tear) aanwezig op een conferentie in Mexico. „Ik ben daar echt in vuur en vlam geraakt. Het begrip gerechtigheid kreeg voor mij een heel nieuwe betekenis. Ik ontdekte dat het een karaktertrek van God is. Er is veel gebrokenheid en onrecht in de wereld. Maar dat is niet zoals God het wil. Met de komst van Jezus Christus is Zijn Koninkrijk nabij gekomen. En Hij roept ons ertoe op om „als medearbeiders Gods” herstelwerkzaamheden te verrichten om Hem in deze wereld zichtbaar te maken. Voor mij, afkomstig uit de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt, was dat echt een ontdekking.”

Het thema liet Niemeijer niet meer los. Dit leidde ertoe dat in september 2006 de één jaar durende Micha Campagne werd gelanceerd, waarbij zich zo’n dertig Nederlandse kerken en organisaties aansloten. „Dat heeft heel wat losgemaakt”, constateert Niemeijer.

„Het initiatief riep herkenning op. Veel christenen ervoeren en ervaren onbehagen en verlegenheid als het gaat over de problemen die wereldwijd spelen. Honger, armoede, energiebronnen die uitgeput raken, klimaat­verandering. De tijd was er rijp voor om als kerken na te denken over de oorzaken van deze problemen.” Relatief nieuw aan het Micha-initiatief was dat dit expliciet gekoppeld werd aan het christelijk geloof.

Steuntje in de rug

De Nederlandse Micha-organisatie is na tien jaar nog altijd klein en moet het met weinig middelen doen. Dat is een bewuste keuze, vertelt Niemeijer. „We streven een missionaire beweging binnen de kerken na. We willen kerken niet aan de kant drukken. Ons doel is juist om kerken te helpen meer kerk te zijn. Gerechtigheid doen is een wezenlijk onderdeel van het Evangelie.”

Niemeijer ontdekte dat het in een kerkelijke omgeving moeilijk kan zijn om je sterk te maken voor gerechtigheid. „Het is soms lastig om het gesprek hierover aan te gaan. Het kan onveilig voelen. Mensen hebben het idee dat ze het dan zelf gelijk allemaal perfect moeten doen. Ze zijn bang dat medechristenen met een hard oordeel klaarstaan.”

Hij denkt dat Micha Nederland als motivator en inspirator de achter­liggende jaren voor individuele christenen veel heeft betekend. „De voorlopers in de kerken, mensen die al veel met dit onderwerp bezig zijn, voelen zich vaak eenling. De inzet van Micha Nederland geeft hun een steuntje in de rug.”

Bevindelijke hoek

De website van Micha Nederland maakt duidelijk dat de organisatie de achterliggende jaren in christelijk Nederland een eigen plaats heeft verworven. Tientallen organisaties en kerkverbanden zijn inmiddels partner van het Micha Netwerk, onder andere de Protestantse Kerk in Nederland, de Christelijke Gereformeerde Kerken en de vereniging Prisma. Wat opvalt is dat de namen van bijvoorbeeld de Hersteld Hervormde Kerk en de Gereformeerde Gemeenten ontbreken.

„Dat klopt”, reageert Niemeijer. „Er zijn wel contacten, maar daar is het vooralsnog bij gebleven. Ik denk dat in meer bevindelijke hoek het begrip gerechtigheid vanouds vooral wordt ingevuld als een wezenlijk aspect van de relatie tussen God en mens. Voor de meer naar buiten gerichte dimensie van gerechtigheid was in deze kerken altijd relatief weinig oog. Maar gelukkig is dat sterk aan het veranderen. Kijk maar naar de positie die de SGP en de jongeren van die partij op dit soort thema’s in­nemen. En naar Woord en Daad.”

Citaat uit de Micha Cursus

„Er is zo veel waar je op zou moeten letten, zo veel wat niet deugt, zo veel wat zou moeten. Als je het echt goed wilt doen, echt radicaal, dan moet je hele leven op de schop. Je tuin, je kledingkast, je keuken, je portemonnee, je agenda… Moeder Teresa zei: „Als je niet honderd mensen kunt helpen, help er dan één.” En een variant daarop is: begin met iets kleins en als dat lukt, begin je aan het volgende. Zo stuur je ongemerkt het containerschip dat jouw leven heet iedere dag een klein beetje meer de goede kant op.”

Wat Micha Nederland doet

De afgelopen tien jaar kwam Micha Nederland met verschillende initiatieven. Bijvoorbeeld de Micha Cursus, waarbij deelnemers tijdens zes bijeenkomsten nadenken over wat de Bijbel zegt over de omgang met andere mensen, milieu, voeding en economie. Onderdeel van het programma is een praktijkdag, waarbij deelnemers een dag meelopen bij bijvoorbeeld een voedselbank of daklozenopvang. De afgelopen jaren namen circa 10.000 mensen deel aan deze cursus. In 2014 werd er ook een cursus speciaal voor jongeren gelanceerd, Micha Young.

Een ander initiatief is de zogenaamde Micha Zondag, die dit jaar op 16 oktober wordt gehouden. Micha Nederland maakt hiervoor elk jaar een compleet pakket, inclusief preekschets, voor­stellen voor liederen en bijvoorbeeld kinder­materiaal. „Het is natuurlijk aan deelnemende gemeentes wat ze willen gebruiken en wat er bij hun liturgie past”, zegt Marnix Niemeijer. De belangstelling voor het materiaal is groot, constateert hij. De pakketten voor de Micha Zondagen van 2014 en 2015 werden beide tegen de 4000 keer gedownload. „Ik schat dat er zeker 1500 gemeenten zijn die, in welke vorm dan ook, jaarlijks aan de slag gaan met het thema gerechtigheid.”

Goed en recht doen als opdracht

”Goed en recht doen” is het motto van Micha Nederland. De beweging ontleent haar naam aan het gelijknamige Bijbelboek. De slogan is een samenvatting van Micha 6:8: „Hij heeft u bekendgemaakt, o mens, wat goed is; en wat eist de Heere van u, dan recht te doen, en weldadigheid lief te hebben, en ootmoediglijk te wandelen met uw God?”

Al komt het laatste deel van de Bijbeltekst niet terug in het motto, het is juist wel kenmerkend voor Micha Nederland, zegt Marnix Niemeijer. „De persoonlijke relatie met God is de basis voor ons werk.”

Niemeijer is nog altijd blij met de slogan omdat eigenlijk iedereen zich wel iets kan voorstellen bij begrippen als ”goed” en ”recht”. Tegelijk zijn het nogal grote woorden, die verlammend kunnen werken. Wat moet je er in de praktijk mee?

Niemeijer herkent deze reactie wel. „Het begrip gerechtig­heid bezorgt mensen al snel een schuldgevoel.” Maar hij haast zich om eraan toe te voegen dat dit niet terecht is. „De Bijbelse lijn is dat het ten diepste niet om schuld, maar om genade gaat. De boodschap van het Evangelie is dat God in Christus onze schuld vergeeft, steeds weer. Hij wil rechtzetten wat scheef is. En Hij vraagt van ons dat wij dat ook doen.”

Het kan geen overigens kwaad om je zo nu en dan eens schuldig te voelen, denkt Niemeijer. Dat zorgt ervoor dat je in beweging komt en dat er dingen veranderen. „We hoeven elkaar geen aai over de bol te geven. Het is goed om jezelf kritisch af te vragen of de manier waarop je leeft eraan bijdraagt dat de wereld iets meer gaat lijken op zoals God het bedoeld heeft. Of juist niet.”

Over Niemeijer

Marnix Niemeijer (55) is getrouwd en woont in Amersfoort. Samen met zijn vrouw Geke heeft hij drie kinderen. Niemeijer was van 1996 tot 2003 directeur van de vereniging Philadelphia. Daarna werd hij directeur van de ontwikkelingsorganisatie Tear Fund, tegenwoordig Tear. Vorig jaar zomer legde hij deze functie neer om zich te bezinnen op de toekomst.

Niemeijer was van 2006 tot 2014 voorzitter van Micha Neder­land. Hij was tevens een tijd lang voorzitter van de inter­nationale Micah Challenge. Niemeijer is lid van de Nederlands Gereformeerde Kerken.

www.michanederland.nl