Vlak voor de kerstdagen weet bondskanselier Merkel haar partij met een gloedvol betoog te overtuigen van haar asielbeleid. Het partijcongres in Karlsruhe gaat om veel meer dan enkel het bepalen van een partijstandpunt. Het is voor of tegen haar ”Wir schaffen das.” Langzaam keert de steun voor haar terug.

Maar de dramatische jaarwisseling van Keulen slaat dat broze vertrouwen finaal in stukken. De uitgelekte politierapportages laten zich lezen als een angstaanjagende geweldsorgie waarbij een kleine groep agenten niet in staat is vrouwen te beschermen tegen aanranding, beroving en verkrachting.

Op nieuwjaarsochtend meldt de politie in een persbericht dat de nacht „vreedzaam” is verlopen. Pas na vier dagen sijpelen via de landelijke media berichten door over wat er werkelijk aan de hand was. De hoofdcommissaris stelt dat de Keulse politie adequaat heeft gehandeld en dat er geen vluchtelingen bij waren betrokken.

Betrokken agenten reageren boos op de doofpot door rapportages naar de media te lekken. Daaruit blijkt dat er wel degelijk vanaf het begin migranten onder de daders in beeld zijn. Van Noord-Afrikaanse zakkenrollerbendes die al jaren actief zijn rond het station tot aan migranten die nog maar enkele weken in Duitsland zijn.

Nu uit de rookwolken van oud en nieuw de contouren van de ramp opduiken beseffen alle betrokkenen dat er op veel fronten zaken grondig zijn misgegaan. De hoofdcommissaris moet vertrekken omdat er in zijn organisatie een zwijgcultuur was ontstaan waardoor problemen rond migranten niet meer doordrongen.

Politici van alle partijen bespraken twee jaar geleden binnen een commissie al de problemen met Noord-Afrikanen, maar het werd behandeld als een staatsgeheim. De vrees bestond dat dit de nieuwe rechts-populistische partij AfD stemmen zou kunnen opleveren.

Media toonden zich zelfkritisch omdat ze pas dagen na de jaarwisseling mondjesmaat met de berichtgeving kwamen. Het voorzichtig opgebouwde vertrouwen in het migratiebeleid van voor de jaarwisseling is in ieder geval bij veel Duitsers verdwenen.

Nu het taboe over de keerzijde van de vluchtelingenstroom open en bloot op de agenda staat komen er meer tot nog toe onbespreekbare thema’s op tafel. Wat gebeurt er als Duitsland de grenzen wel sluit? Wat verandert er als Angela Merkel opstapt? Het is niet meer de vraag: „Lukt het ons”, maar: „Lukt het Merkel?”

Om aan de kritiek tegemoet te komen, werkt Merkel aan diverse plannen om de mensenstroom in te dammen. De belangrijkste oplossingen liggen wat haar betreft buiten Duitsland. Het worden zware onderhandelingen met de andere EU-lidstaten en Turkije.

Daarom zijn de eurotoppen op 18 februari en 17 maart bijzonder belangrijk voor Duitsland. Daar wil de bondskanselier de lasten beter over de EU-lidstaten verdelen. Tussendoor zijn er op 13 maart drie deelstaatverkiezingen die zullen gelden als graadmeter in hoeverre de kiezer erop vertrouwt dat het Merkel gaat lukken.