Het is niet verwonderlijk dat het onderwerp weerbaarheid trending is in christelijke kring. Nederland is geen christelijk land meer, en dat merken we in toenemende mate. We zullen vaker met weerstand te maken krijgen omdat we te maken hebben met een niet-christelijke meerderheid. De vraag is of dit erg is. Wrijving geeft toch glans?

Weerbaar zijn heeft volgens mij een reactief en een proactief karakter. Ik zie dit bij de apostel Paulus, in Handelingen 16 en 17. In Handelingen 16 wil Paulus niet in het geheim uit de gevangenis geleid worden. Hem is onrecht aangedaan en hij vindt dat dit publiekelijk moet worden rechtgezet. Onrecht hoeven we dus niet te accepteren. In Handelingen 17 zien we Paulus op de Areopagus. Hij gaat in gesprek met de filosofen uit Athene. Paulus sluit daarbij aan bij hun leefwereld („ik bemerk dat gij alleszins gelijk als godsdienstiger zijt”). Vervolgens draait hij er niet omheen en maakt hij duidelijk zijn punt.

Dialoog

In dit nieuwe jaar zullen we, meer dan in de afgelopen jaren al het geval was, worden uitgedaagd om verantwoording af te leggen, zowel reactief als proactief. Er zal een duidelijk antwoord op de zijnsvraag gegeven moeten worden. Wat is het doel van christelijk onderwijs? Waarom nog christelijke zorg? Ook wij moeten de Areopagus van onze tijd op, of we willen of niet.

Wat ons kan helpen om de Areopagus van onze tijd op te gaan, is te beseffen hoe communicatie werkt. Bij communicatie zijn er een zender, een ontvanger en een boodschap. Daarbij heb je een medium (kanaal) nodig. Er kan ruis optreden, zowel aan de kant van de zender als van de ontvanger. Het luistert nauw. Als de ander ons niet begrijpt, zou het dan aan ons kunnen liggen? Zijn wij in staat om onze boodschap te vertalen, te verpakken? Zenden kunnen we wel, maar in de netwerksamenleving is het belangrijk om de dialoog aan te gaan.

Weerbaar worden heeft met oefenen te maken. Zwemmen leer je niet op het droge en ook niet zonder nat te worden. Het antithesedenken heeft ons lange tijd geholpen. Wij, christenen, versus zij, de wereld. En wij, dat is dan veilig en goed, en zij, dat is vreemd en verdacht. Maar cultuur, kunst en sport hebben we niet buiten de deur weten te houden. Gelukkig niet, zou ik zeggen, want ook dat zijn gaven van God. Augustinus schreef al: Niet de dingen zijn fout, maar de manier waarop je ermee omgaat.

Bij oefenen hoort dat we weten wat onze sterkte en onze zwakte is. Het betekent dat we de structuur en cultuur van onze organisaties tegen het licht moeten houden. Diverse organisaties hebben de afgelopen jaren nagedacht over de identiteit. In het oog houden waar je vandaan komt en waar je voor gaat, is belangrijk.

De uitdaging in 2016 ligt volgens mij bij de vraag hoe levensbeschouwelijke organisaties relevant kunnen blijven in een seculiere tijd. Sommige organisaties zullen moeten aantonen dat ze relevant zijn. Spannend is of we het aandurven het morele en sociale kapitaal te delen in een seculiere context. Wat gebeurt er als we de deuren openzetten voor niet-christelijke patiënten of niet-christelijke leerlingen? Identiteit is een kracht, zeker in een wereld die naar richting verlangt.

Tegenstand

Weerbaar zijn betekent ook dat je in staat bent om tegenstand te bieden. In Efeze 6 lezen waarmee we gewapend moeten zijn. Een goede voorbereiding is noodzakelijk. Weten met wie je te maken hebt, wie de sterren van dit moment zijn, waar de vragen van de mensen om ons heen liggen. Je verdiepen in de ander is van wezenlijk belang om communicatie te laten slagen. Oftewel: nodig eens een niet-christelijke zakenpartner uit, praat met de buren over de betekenis van de christelijke feesten. En vergeet niet je te verdiepen in hun leef- en denkwijze. Communiceren is reflecteren en incasseren – zeker als het om weerbaarheid gaat.

Ik sluit af met twee communicatietips.

1. Neem de ander serieus. Niemand stapt met besmeurde schoenen bij zijn schoonmoeder binnen. Respect voor andersdenkenden is basisvoorwaarde. Zoek naar haakjes, naar overeenkomsten. Pas niet de inhoud aan, maar wel de vorm.

2. Wat je geeft, krijg je terug. Wie goed doet, goed ontmoet. Eerst drie complimenten geven voordat je kritiek levert. Wees niet bang om je mening te geven in de ondernemingsraad van het bedrijf, in de wijkteamvergadering of in de supermarkt. Stel je constructief op, dienend en nederig, het beeld vertonend van Jezus Christus, Die niet kwam om gediend te worden, maar om te dienen.

De auteur is werkzaam in het jeugdwerk en actief voor het CDA. Dit artikel is gebaseerd op een workshop die hij gisteren hield op een studiedag van het Driestar College in Gouda.