Twee werelden van Bijbellezen
Dertig studenten zitten op het puntje van hun stoel. Het is eind mei 2015. Chaim Eisen, een orthodox rabbijn uit Jeruzalem is uitgenodigd om te vertellen hoe hij de Bijbel leest. De ontmoeting tussen de studenten en de rabbijn vindt plaats in een collegezaal van de Theologische Universiteit in Apeldoorn. Een belevenis om te zien hoe twee werelden, die beide dicht bij de Bijbel willen leven, elkaar ontmoeten.
Wat geven de studenten terug na afloop? Ten eerste: „Wat is deze man dichtbij!” De manier waarop hij op vragen ingaat, laat zien hoe hij de Bijbel bij alles betrekt en ons gewone leven wil laten bepalen door wat God zegt. Het heilige moet niet iets aparts zijn, in een eigen hokje. Nee, het heilige moet routine worden, zegt hij. De belangrijkste feestdag in de Bijbel is de sabbat. Dat feest staat hoger dan alle andere feesten. Alleen op de overtreding van het gebod om de sabbat te houden staat de doodstraf. De sabbat weegt dus zwaarder dan bijvoorbeeld Grote Verzoendag. Daarin is de zorg van God te zien, die ons een wekelijkse routine geeft om te oefenen in het heiligen van ons leven.
Tegelijk, als tweede, voelen de studenten aan: „Wat staat deze man ver bij ons vandaan!” Hoe anders leest hij de Bijbel dan wij. Dezelfde teksten, Genesis 3 bijvoorbeeld, en zulke compleet andere conclusies. Erfzonde? Helemaal niet, zegt Eisen, integendeel. God en mens komen in Genesis 3 juist dichter bij elkaar te staan in de gemeenschappelijke opdracht de aarde te bouwen. In Genesis 3:23 wordt de mens niet ‘weggezonden’, maar krijgt hij een ‘missie’ in de wereld. Voortaan zijn God en mens in deze gezamenlijke missie verbonden. Dat roept uiteraard heftige reacties op bij de studenten.
Prachtig om te zien dat je met de Bijbel open kunt spreken. Goed om te merken dat je samen een stap verder komt en dat er van elkaar te leren valt, als je spreekt vanuit respect en een gezamenlijk verlangen om Gods wil te leren kennen. En tegelijk verdrietig, want één Naam in dit gesprek staat tussen ons in. We hebben Hem ter sprake gebracht, Jezus, die voor ons de Toegang is tot de Vader en de Bron is voor onze heiliging.
Na een week sprak ik de studenten weer. Het enthousiasme is niet minder geworden. Ze vertellen hoe zij door het doorgeven van wat ze gehoord hadden, steeds nieuwe verbanden ontdekten in het verhaal van de rabbijn. Een nieuwe wereld ging even open. Het is mooi om te zien dat de ontmoeting niet leidde tot een vervaging van ieders identiteit, maar juist bracht tot verdieping en nieuwe perspectieven op de bron waaruit we leven.
Op maandag 15 juni is er in Apeldoorn een conferentie waar opnieuw een rabbijn uit Israël is uitgenodigd. Dit keer niet alleen voor studenten, maar voor ieder die samen met een rabbijn de Schriften wil opendoen. De vraag die wij aan twee kanten stellen: „Hoe zullen we Hem ontmoeten?” Van harte uitgenodigd om hier iets van mee te beleven. Zie www.centrumvoorisraelstudies.nl voor info over het symposium.
Dr. Michael Mulder is universitair docent Nieuwe Testament en Judaïca aan de Theologische Universiteit Apeldoorn. Hij schrijft dit artikel als lid van de gezamenlijke onderzoeksgroep BEST (Biblical Exegesis and Systematic Theology) van de Theologische Universiteiten in Apeldoorn en Kampen.