Kerk & religie

Ds. A. Schreuder: Een boetedag kun je niet maken

RIJSSEN. Binnen de Gereformeerde Gemeenten, maar ook daarbuiten wel, werd zondag een bede- en boetedag gehouden. Hoe kijken mensen erop terug?

Redactie kerk

12 May 2014 11:51Gewijzigd op 15 November 2020 10:38

De Zuiderkerk van de gereformeerde gemeente te Rijssen. beeld RD, Anton Dommerholt

Ds. A. Schreuder, predikant te Rijssen-Zuid, wijdde de afgelopen weken in het kerkelijk orgaan De Saambinder verschillende bijdragen aan de dag, die was uitgeschreven door de generale synode van de Gereformeerde Gemeenten. Desgevraagd liet hij maandagmorgen weten tegen de boetedag te hebben opgezien. „Je kunt als synode wel iets uitschrijven, maar wij zijn niet bij machte werkelijk een dag van schuldbelijdenis te organiseren. Dat kan een mens niet máken. Toch heb ik ervaren dat het goed was dat we het gedaan hebben.” Ds. Schreuder preekte onder meer over het gebed van Daniël. „Ons gebedsleven is vaak gevuld met: „Heere geef, geef.” Maar Daniël bad: „Heere, vergeef.” Was dat ook ons gebed: „Heere, vergeef.””

Jongeren die betrokken zijn op de boodschap van Gods Woord zijn in hun gedachten en in hun gesprekken veel met de boetedag bezig geweest, denkt ds. Schreuder. „Dat heb ik de afgelopen tijd echt gemerkt. Al moeten we ook eerlijk zijn en zeggen dat er ook veel jongeren zijn die pas gistermorgen voor het eerst hoorden dat er een kanselboodschap zou worden afgelezen. De Heere zou het kunnen gebruiken, ook voor hen.”

Sjaak Jacobse, jeugdwerkadviseur van de Jeugdbond Gereformeerde Gemeenten, heeft de indruk dat termen als boete doen en verootmoediging over het algemeen ver van jongeren –en ook van ouderen– afstaan. Toch denkt hij dat de boetedag wel onder de jeugd leefde. „Na afloop van de dienst hadden we gisteren een preekbespreking. Je merkt dan dat jongeren nadenken over de schuld van de kerk, over persoonlijke verootmoediging en hun roeping in de eigen omgeving. Dat is de winst van deze boetedag.”

„De #boetedag #gergem was een mooi, noodzakelyk initiatief”, twitterde Arne Schaddelee, ChristenUnie-Statenlid en RMU-voorlichter, maandagmorgen. „Voor herhaling vatbaar. Combinatie met moederdag bleek in de praktyk toch lastig.”

Rianne Voorwinden is lid van de gereformeerde gemeente te Hendrik-Ido-Ambacht. „Onze predikant heeft twee preken naar aanleiding van boetedoening gehouden, waarbij hij concreet onze eigen schuld en tekortkomingen benoemde. Als gezin hebben we ’s avonds met elkaar gebeden, gezongen en uit de Bijbel gelezen. Onze zoon had daarvoor een programma samengesteld, met aandacht voor onze persoonlijke, kerkelijke en wereldlijke nood. We hebben samen het ”Gebed voor nood van de christenheid” gebeden, dat in de Formuliergebeden is opgenomen. Voor Moederdag kreeg ik van mijn kinderen het boek ”Zicht op Jezus”. Dat is uiteindelijk het perspectief, dat we een genadige God hebben Die onze schuld wil vergeven. We zijn de dag ook niet in mineur geëindigd, maar hebben Psalm 68:10 en 17 gezongen.”

Voor ouderling G. A. Terlouw van de gereformeerde gemeente te Middelburg-Zuid was de boetedag vooral een dag om „naar binnen te kijken.” „Deze dag vroeg om een zekere voorbereiding en dan kom ik er niet zonder schuld onderuit. We moeten immers persoonlijk voor de Heere in de schuld komen.”

De predikant van de Middelburgse gemeente, ds. J. J. Tanis, bepaalde de gemeente gistermorgen bij Jeremia 6:16. In de middagdienst, bij de bediening van de heilige doop, sprak de predikant over 2 Samuël 23:5. Terlouw: „Zo is onze maatschappelijke context aan de orde geweest en tevens onze persoonlijke verhouding ten opzichte van de Heere, en ook de beide aspecten: zonde en genade.”

Ook in andere kerkverbanden stonden verschillende plaatselijke gemeenten gisteren stil bij de boetedag. Dit gebeurde bijvoorbeeld in de christelijke gereformeerde kerk te Elburg, de hervormde gemeente in Reeuwijk en de hersteld hervormde gemeente te Elspeet.

Dr. P. de Vries is predikant van de hersteld hervormde gemeente te Boven-Hardinxveld. In deze krant gaf hij vooraf aan mee te willen doen aan de boetedag. Hij preekte uit Daniël 9:19. Dr. De Vries: „Het gaat hier om een smeekbede over de herbouw van de tempel. Ik heb er in mijn preek de nadruk op gelegd dat wij allemaal gezondigd hebben, ook alle kerken in Nederland. In de tien jaar geschiedenis van onze Hersteld Hervormde Kerk zijn er ook genoeg verdrietige dingen gebeurd waarover wij berouw moeten doen. En verder zie je een enorme hang naar materialisme. Dit ging vroeger bepaalde kerkverbanden nog voorbij, maar dat kun je nu niet meer zeggen.”

Ds. J. E. de Groot, hervormd emeritus predikant binnen de Protestantse Kerk, schreef in deze krant een opinieartikel waarin hij stelde dat het initiatief tot de boetedag navolging van andere kerken verdiende. In aanloop naar zondag preekte hij in vijf verschillende gemeenten over Joël 2, „een oproep tot inkeer en bekering.” Zondag preekte ds. De Groot in Vlaardingen uit Psalm 30:6.

De predikant vulde de boetedag thuis ook anders in dan andere zondagen. „We hebben er een brooddag van gemaakt en ’s morgens heb ik niet ontbeten. Het concentreert je meer op de zaak, op het boete doen.”

De predikant, voorzitter van de plaatselijke afdeling van het Contactorgaan Gereformeerde Gezindte (COGG) in Ede, besprak met zijn plaatselijke collega’s in de week voorafgaand aan de boetedag de kanselboodschap van de Gereformeerde Gemeenten. Hij hoopt dat een volgend initiatief breder gedragen wordt.

Ds. A. Hoekman, predikant van de christelijk gereformeerde kerk in Rotterdam-Kralingen: „Binnen de kerkenraad kwam een bezinning op gang, die gaf dat we de noodzaak zagen voor de boetedag. We hebben doorgesproken over welke thema’s dan tot verootmoediging en boetedoening moeten leiden. Concreet: de verdeeldheid in kerkelijk Nederland, het leiden van een dubbelleven, de mate waarin we ons bewust zijn van Gods oordelend handelen, het toeleven naar de dag van de wederkomst.” De predikant zocht aan de hand van deze thema’s naar een opening voor zijn preek. „In onze diensten is nadrukkelijk aandacht gegeven aan het karakter van boete, in de keuze voor het tekstgedeelte, het gebed en de prediking.”

Kanselboodschap

In plaatselijke gereformeerde gemeenten werd zondag in de ochtenddienst ook een kanselboodschap voorgelezen, namens de generale synode van het kerkverband.

In de afgelopen decennia gebeurde dat al enkele malen eerder. In alle gevallen klonk een waarschuwing tegen de „doorbrekende wereldgelijkvormigheid in gezin, kerk en school.” Gewezen werd in dat verband op de levenswandel van kerkleden, hun levensstijl, de „voortdurende verwording”, de secularisatie, het meer en meer ontbreken van geestelijk leven en het werk van Gods Geest.

In 1954 werd binnen de Gereformeerde Gemeenten voor de eerste maal een kanselboodschap afgelezen. Hierbij lag het accent op „doorbrekende wereldgelijkvormigheid in kleding en kapsel van onze meisjes en vrouwen.” In 1971 gebeurde dit om diezelfde reden opnieuw.

Aanleiding tot de kanselboodschap in 1985 was het feit dat Bevrijdingsdag op zondag 5 mei werd gehouden. Gewezen werd op „de ontheiliging van Gods Dag, die zich allerwege op zo’n bedroevende wijze openbaart.” Een tweede aanleiding was toen het bezoek van de paus aan Nederland („…ons vaderland, waarvan de bodem gedrenkt is door het bloed der martelaren die voor de ware dienst van God hun leven gaven”) en het bezoek van koningin Beatrix en prins Claus aan het Vaticaan, eerder dat jaar.

Op biddag 1996 werd een kanselboodschap voorgelezen waarbij de nadruk lag op „maatschappelijke en staatkundige ontwikkelingen.”

Naast kanselboodschappen die werden afgekondigd door de generale synodes van de GG, werd dit ook enkele malen gedaan als initiatief van een classis (classis Utrecht, 1967; classis Goes, 1975; classis Ridderkerk, 1992). Ook gebeurde het een enkele maal door een plaatselijke gemeente (Rijssen, 1970; Vlaardingen, 1975).