De Piratenpartij, onderdeel van een internationale beweging die zich inzet voor privacybescherming en internetvrijheid, kreeg in Nederland tijdens de landelijke verkiezingen van 2012 geen voet aan de grond. Nu proberen de piraten het opnieuw. Groningen is een van de acht gemeenten waar ze meedoen aan de verkiezingen.

Het meest opvallende aan de partij is ongetwijfeld haar naam. „Het is een geuzennaam, die we te danken hebben aan de entertainmentindustrie”, vertelt Alex Straver (35), lijsttrekker van de Piratenpartij Groningen. De industrie in Zweden gebruikte de term ”piraterij” ooit in een poging om inbreuk op auteursrecht strafbaar te stellen – piraterij valt immers onder het strafrecht. De mensen achter de Piratenpartij vinden echter dat het huidige auteursrecht achterhaald is nu distributie via internet zo gemakkelijk gaat. Artiesten zelf hebben bovendien vaak meer last dan voordeel van het auteursrecht, stellen ze.

De vrije informatiesamenleving waar de Piratenpartij voor staat, lijkt vooral een nationale aangelegenheid. Toch kunnen de piraten ook op plaatselijk niveau veel betekenen, denkt Straver. Een voor de hand liggend speerpunt is beperking van cameratoezicht. En dat de partij in haar verkiezingsprogramma pleit voor een transparante overheid, is ook niet verbazend. Maar de piraten willen bijvoorbeeld ook dat mensen die lekken vinden in gemeentelijke sites daarvoor worden beloond. En alle informatie in openbare bibliotheken zou „gratis, vrij en toegankelijk beschikbaar” moeten zijn op internet.

Straver noemt nog een typisch „piratenstandpunt.” „We willen dat de gemeente aan iedereen die een identiteitsbewijs meekrijgt ook een hoesje meegeeft dat het burgerservicenummer afschermt tijdens het kopiëren. Bij boekingen in een hotel moet je bijvoorbeeld vaak een kopie van je identiteitsbewijs inleveren. Maar met een volledige kopie kan iemand die kwaad wil zo een bankrekening openen om geld wit te wassen.”

De Piratenpartij is geen one-issuepartij, benadrukt hij. „Zo willen we bijvoorbeeld ook de hondenbelasting afschaffen. Katten geven net zo goed overlast, maar hun eigenaars hoeven geen belasting te betalen. Gelijkheid is een belangrijk uitgangspunt voor ons.”

In het verkiezingsprogramma zijn nog veel meer plannen te vinden. Legalisering van de wietteelt bijvoorbeeld, want „de politie kan beter op boeven dan op plantjes jagen.” Ook moet fietsen en wandelen worden gestimuleerd. En het moet mogelijk worden dat burgers op ongebruikte groenstroken groente en fruit telen.

Opvallend: het programma is geschreven door zo’n dertig personen. „We kwamen elke twee weken bij elkaar om te discussiëren”, vertelt Straver. „Aan de hand van de conclusies hebben we een conceptverkiezingsprogramma samengesteld. Dat hebben we vervolgens online gezet, zodat iedereen erop kon reageren. Nu hebben we een product waar we allemaal achter staan.”

Een slimme aanpak, denkt Straver. „Als je met drie of vier mensen een verkiezingsprogramma schrijft, ben je het al snel met elkaar eens. Maar je ziet gemakkelijk dingen over het hoofd.” De piraten hoeven echter niet met een mond vol tanden te staan als ze kritische vragen krijgen, denkt Straver. „We hebben alle discussies al intern gevoerd en de argumenten gewogen.”

Worden kandidaten die zich piraat noemen wel serieus genomen? Straver: „Ik kan me voorstellen dat er kiezers zijn die door onze naam afhaken, maar ik merk dat steeds meer mensen het belang inzien van de dingen waar we voor strijden. Vroeger maakten de meeste burgers zich weinig zorgen over hun privacy, vanuit de gedachte dat ze niets te verbergen hebben. Dat is aan het veranderen. We worden ons steeds meer bewust van de gevolgen die het kan hebben als onze gegevens in verkeerde handen komen.”

De lijsttrekker denkt met zijn partij één of twee zetels te kunnen halen. „Dan heb je nog geen vinger in de pap, maar je kunt wel kritische vragen stellen. Dat is een mooi begin. Het liefst zouden we willen dat iedere partij oog zou krijgen voor het belang van privacy. Diep in mijn hart hoop ik dat de Piratenpartij nog een keer overbodig wordt.”

Dit is de vierde aflevering in een serie over lokale partijen.

„Nederland berucht om ict-blunders”

Gerhard Burger (24) uit Rotterdam komt uit een SGP-nest, maar stemde tijdens de vorige landelijke verkiezingen op de Piratenpartij. „De naam vind ik wel wat ongelukkig gekozen”, zegt hij. „Alsof het partij is van mensen die illegaal willen downloaden.”

Dat is het volgens Burger niet. „Nederland is berucht om uit de hand gelopen ict-projecten. Als het bijvoorbeeld gaat om de invoering van het elektronisch patiëntendossier of plannen voor kilometerheffing, zie je dat de overheid de nodige expertise mist. De Piratenpartij is dé partij om daar kritische vragen over te stellen.”

Het is overigens nog maar de vraag of Burger op de Piratenpartij zou stemmen als die dit jaar mee zou doen in Rotterdam. Hij ziet voor de piraten meer een rol weggelegd in de landelijke politiek. „Ze hoeven van mij ook echt geen meerderheid te halen in de Tweede Kamer. Maar ik zou wel blij zijn als ze één of twee zetels krijgen. Het is op dit moment belangrijk dat hun stem wordt gehoord.”