Maassluis, Immanuëlkerk. Het in halfduister gehulde godshuis vult zich deze zaterdagavond met 700 man publiek. Meer ouderen dan jongeren, meer vrouwen dan mannen. Ze komen voor Sela. De populaire band toert langs kerken in dorpen en stadjes.

Klokslag acht uur verschijnen de bandleden op het blauw en rood verlichte podium. Een bescheiden applaus stijgt op. Het openingsnummer, ”Veni Creator Spiritus”, is een gebed om de aanwezigheid van de Heilige Geest. Daarna klinkt er samenzang: „Kom, o Heilige Geest, wij wachten op U.” Zanger Frans stelt het publiek op z’n gemak: „Wil je luisteren, zingen, klappen? Voel je vrij.”

Er volgen diverse nummers samenzang. Staande. ”Wij zijn als adem, U bent er altijd”. ”Heilig, heilig, heilig”. ”Zing voor de Heer”. De band musiceert met viool, fluit, gitaar, bas, keyboard, drums. Soms zwelt het aantal decibels aan zodat het dak van de kerk lijkt te gaan, dan weer is er verstilling. „U bent mijn Heer.” Zangeres Kinga geeft een kort persoonlijk getuigenis, gevolgd door het lied ”Laat me kiezen, mezelf in U verliezen”.

Kerstnummers volgen, als warming-up voor de tournee van Sela in december. Bassist James swingt. Het publiek staat, klapt mee. Ogen gaan dicht, handen omhoog. „Halleluja, glorie voor Zijn grote naam.” Na de pauze klinkt Psalm 1: ”Welzalig de man die niet wandelt” uit Opwekking. De opzwepende begeleiding mist haar uitwerking niet. Het publiek raakt steeds enthousiaster. Het Selalied over de doop en het bekende ”U bent mijn schuilplaats Heer” volgen. Het concert eindigt met een gezongen zegenwens. Om thuis door te geven. Tegen halfelf stroomt de Immanuëlkerk weer leeg.

Intens genieten

De Lichtboog in Houten, het kerkgebouw van de Nederlands gereformeerde kerk, is de repetitieplek van Sela. Op deze vrijdagmorgen druppelen de muzikanten één voor één binnen. In een bijzaal klinken elektrische gitaar en drums. De band is druk met de aanstaande kersttour. Tussen 7 en 22 december geven de zeven musici twaalf concerten, vaak in oude kerken. Van Katwijk tot Barneveld, van Gorinchem tot Drachten. Met nieuwe liederen en bekende kerstklassiekers in Selajasje „samen zingen, intens genieten en God lof toezingen”, zegt de aankondiging.

Hans Maat, voorheen werkzaam bij de Hervormd-Gereformeerde Jeugdbond (HGJB) maar sinds vorig jaar directeur van het Evangelisch Werkverband in de Protestantse Kerk, legt uit hoe Sela is ontstaan. „Toen we als HGJB de vernieuwde bundel ”Op Toonhoogte” wilden presenteren, hebben we een muziekgroep samengesteld. In combinatie daarmee zijn we nieuwe liederen gaan maken, omdat we het als jongerenorganisatie belangrijk vonden dat er een goed doordacht Nederlandstalig opwekkingslied kwam. Noem het een kruisbestuiving tussen de reformatorische en de evangelische traditie.”

Nadat de muziekgroep in 2005 de cd ”U” had gemaakt en tijdens concerten gepromoot, wilden de muzikanten zelfstandig verder. Maat: „De HGJB was de moeder; na de eerste cd wilde het kind het huis al uit. En dat was ook goed. Ze wilden verder groeien. Ze hadden ervaren wat het is om op het scherp van de snede te opereren. En dat half Nederland op hun concerten afkwam.” Maat bleef betrokken bij Sela als schrijver van teksten.

Sinds de verzelfstandiging in 2006 gaf Sela zes cd’s uit, waaronder twee liveopnames van concerten. De cd die eerder dit jaar verscheen, is gewijd aan Pasen: ”Via Dolorosa”. Tijdens de tour rond deze cd bereikte de band volgens Maat zo’n 15.000 jongeren en volwassenen. Van de komende kersttour zijn tien van de twaalf concerten op dit moment uitverkocht. Er komt een breed publiek op af: van mensen uit pinksterkringen tot leden van de Gereformeerde Gemeenten.

Populariteit

Paul de Vos is als algemeen coördinator de spin in het web van de band. Bezoekcijfers noemt hij niet. „Die weet alleen ik. De muzikanten moeten niet voor de aantallen gaan werken.” Hij erkent dat Sela een breed publiek aanspreekt. „Het verschilt wel per plaats. In oktober speelden we in Maassluis. Toen waren er in verhouding weinig jongeren en weinig mensen uit de reformatorische hoek. Zijn we in Barneveld, dan is het publiek duidelijk anders. De ene keer is het publiek ingetogen, ergens anders gaan binnen vijf minuten de handen in de lucht.”

Adrian Roest is als toetsenist vanaf het begin bij Sela betrokken. Volgens hem sluit de band aan bij de hang van vooral jongeren naar authenticiteit en verbinding. „We doen blijkbaar iets waarvan mensen denken: Dáár gaat het om.” Lachend: „Op een bepaalde manier is Sela het paard van Troje geweest. Jongeren die niet naar gospel luisterden, kwamen wel naar de HGJB-concerten. Wij hebben zo een vorm van gospelmuziek binnen de gereformeerde gezindte gebracht.”

Maat: „Sela is voortgekomen uit een beweging die verbonden is met de reformatorische kring. Inmiddels is het geen jongerenband meer en heeft het ook niet meer het HGJB-imago. Maar wij richten ons zeker nog op de reformatorische kring. We willen verantwoorde gospel voor refo’s bieden. Daarom kiezen we bijvoorbeeld niet voor de rockbeat. Dan zouden reformatorische mensen afhaken. We sluiten meer aan bij de stijl van de volksmuziek.”

Is Sela een aanvulling op muziek uit evangelische kring? Een correctie op Opwekking?

Maat: „We leven in een tijd waarin alle tradities met elkaar in gesprek zijn. Daar willen wij middenin staan en verbindend bezig zijn. De platte kritiek op Opwekking deel ik niet helemaal. Vaak is die gebaseerd op een gebrek aan kennis van lofprijzings- en aanbiddingsmuziek.”

Violiste Anneke van Dijk: „Ons doel is niet een correctie te bieden op Opwekking. Ik zeg niet dat Opwekking flut is. Ik zing alles. Soms is er overlap tussen wat wij doen en wat je in de bundels Opwekking vindt.”

Maat: „Ik wil ver gaan, maar als God als een knuffelbeer wordt voorgesteld, kan ik daar niet mee akkoord gaan.”

Van Dijk: „Neem het lied ”Vaders huis” op de cd ”Live in Gouda”. Dat is typisch een knuffellied in de sfeer van Opwekking. Daar discussiëren we met elkaar over. Is het niet te plat, te simpel?”

Roest: „Op een andere cd staat ”Dank U Heer”. Een rustig lied met toegankelijke begrippen, soms is de taal poëtisch wat te simpel. Daar hebben we ook over gesproken. Is het niet te veel jip-en-janneketaal?”

Welke eisen stelt Sela aan de teksten?

Maat: „Het moeten theologisch degelijke en doordachte liederen zijn. Als het goed is, horen kenners in mijn teksten een stuk theologie terugkomen. Het hele spectrum van zondeval, verlossing en voltooiing zit erin. De gereformeerde dogmatiek, zeg maar. Maar het gaat ons er wel om dat de teksten mensen raken. Daarom sluiten we aan bij de beleving. Het lied moet werken voor de gewone man en vrouw. Soms heb ik een tekst poëtisch te mooi gemaakt, te cryptisch. Dan vermink ik ’m weer, zodat de gewone man erbij kan. Anders kan zo’n lied mensen niet raken. Het probleem is dat wij als christenen een beperkte woordenschat hebben. Alleen bij bepaalde uitdrukkingen voelen we ons veilig; anders is het profaan. Maar dan wordt een nieuwe tekst vaak een variant op wat er al is. De uitdaging is om die woordenschat uit te breiden. Ik zeg eerlijk: Vaak lukt het niet.”

Aan welke criteria moet de muziek voldoen?

Bassist James MacMillan: „Sela zou qua muziek veel aankunnen; het niveau van de bandleden is hoog. Wij kiezen echter bewust voor muziek die technisch niet te ingewikkeld is.”

Roest: „We proberen maximale kwaliteit te bereiken en tegelijk in eenvoud uit te blinken. De muziek moet toegankelijk en laagdrempelig zijn, zodat ze niet afleidt van de inhoud.”

De Vos: „We worden enthousiast als mensen zelf met de bladmuziek van onze liederen aan de slag gaan. We kunnen steeds zoeken naar nieuwe trucjes, maar we kunnen ook blij zijn als mensen zeggen: Dit heeft ons geraakt. We kiezen voor het laatste. Het publiek moet deel worden van de lofprijzing.”

Maat: „Het is het concept van voordoen, samen doen, nadoen.”

Het doel is dat Selaliederen in de kerkdienst gezongen gaan worden?

Maat: „Dat is onze hoop. In bijvoorbeeld Gereformeerde Bondskring gebeurt al van alles. Als er dan toch vrije liederen in de dienst gezongen worden, laten het dan goede zijn. Je ziet een beweging van voorzichtige vernieuwing in de kerken. Ook wordt geprobeerd de berijming van 1773 eigentijdser te maken. Er komt steeds meer ruimte voor dit soort initiatieven. Misschien hebben we, als onze kerken verder gemarginaliseerd raken, juist nieuwe liederen over lijden, discipelschap en heiliging nodig.”

Roest: „Ik ben opgegroeid in de hervormde Julianakerk in Veenendaal. Daar zingen ze inmiddels ook ritmisch en wordt er weleens een lied met de piano begeleid. Dat had ik nooit kunnen denken.”

Veel gemeenten zitten niet te wachten op liturgische vernieuwingen.

Maat: „Dat weet ik. Ik zit zondags ook met mijn vier pubers in de Oude Kerk van Putten, waar we de psalmen op hele noten zingen. Tegelijk heeft Sela onlangs juist als eerste band bij ons een concert gegeven. Prachtig. Wat mij betreft zingen we deze liederen ook in de eredienst.”

De Vos: Een deel van de gemeente smacht er vaak juist naar.”

Er zijn ouders die er moeite mee hebben als hun kinderen naar een concert van Sela gaan. Vanwege de sfeer, de uitstraling, de muziek, de teksten, de geloofsbeleving.

Roest: „Ik snap het en kan me die zorg ook wel voorstellen. Tegelijk zou ik graag met die mensen in gesprek willen over de vraag: Wie is onze God? Zodat we samen naar een antwoord kunnen zoeken. Laten deze ouders contact met ons zoeken. We gaan met alle feedback zorgvuldig om.”

Maat: „Ik zie op concerten ouders onwennig rondlopen. Die komen een keer met hun kinderen mee. Ik probeer hen altijd aan te spreken. Want ik wil die zorg respecteren. Ik ben zelf als vader ook voortdurend in gesprek met m’n pubers. Tegelijk constateer ik dat je het met veel reformatorische mensen vaak niet meer over de inhoud kunt hebben, omdat ze moeite hebben met de vorm. Gospelmuziek is voor hen iets van de satan. Daar heb ik moeite mee.”

Roest: „Ik begrijp de zorg over evangelicalisering. Tegelijk willen wij juist die evangelische invloeden wat degelijker maken. Het gaat ons er niet om dat we ons ergens tegen afzetten. Het orgel blijft mijn eerste liefde. Maar we willen als band muzikaal gezien graag wat breder kijken.”

Maat: „Deze discussie is zo oud als de weg naar Kralingen. Als ik op zaterdagavond een van onze paasconcerten heb meegemaakt en ik zit op zondagmorgen weer in Putten in de kerk, dan snak ik naar een lied waarin we direct over de opstanding kunnen zingen. Volgens mij geldt dat voor veel mensen.”

Is Sela een hype? Is de band over een paar jaar weer opgeheven?

De Vos, lachend: „Graag!” Dan serieus: „Vaak zie je als het vuur van het eerste uur weg is, dat de club in feite overbodig wordt. De ontwikkelingen gaan supersnel. Als mensen door Sela op een bepaald spoor zijn gezet en onze liederen adopteren, dan is het prima. Het is een valkuil om na bepaalde successen steeds groter te willen worden.”

Maat: „We kregen vorige maand twee prijzen bij de uitreiking van de Zilveren Duif Awards. Hoe leuk dat ook is, daar doen we het niet voor.”

De Vos: „Of we nu optreden voor 200 man of voor 1000, dat maakt niet uit. Als de zaal maar redelijk vol zit; dat is wel prettig.”

Roest: „Als we overbodig zouden zijn geworden, dan zit onze missie erop. Ik hoop dat dat nog lang duurt, want ik zou het samen musiceren erg missen.”

Roeping

De muzikanten van Sela die aan het gesprek deelnemen, geven aan dat ze het zingen of spelen in de band als „een roeping” ervaren.

Anneke van Dijk is breed inzetbaar. Ze speelt viool, maar ook fluit en accordeon. „Na de middelbare school wilde ik naar het conservatorium voor schoolmuziek. Toen heb ik gezegd dat ik, als ik toegelaten zou worden, mijn talenten wilde teruggeven aan de christelijke muziek.” Vier jaar geleden kwam ze bij Sela. Ze voelt zich „geroepen” om met de band „God te dienen.”

James MacMillan speelt basgitaar en contrabas. Hij heeft een Amerikaanse achtergrond. „Ik was bassist in een professionele rock-’n-rollband in New York. In 1998 kwam ik tot geloof en raakte ik betrokken bij de Redeemer Presbyterian Church van Tim Keller. Daar werd ik algauw ingeschakeld bij de aanbiddingsmuziek in de kerk.” In 2005 kwam MacMillan naar Nederland. In de Nederlands gereformeerde kerk in Houten is hij muziekcoördinator. Drie jaar geleden kwam Sela op zijn pad. Inmiddels is hij bandleider. „Theologisch vond ik bij Sela precies wat ik in New York gewend was: de reformatorische traditie, met als uitgangspunt dat Jezus echt is opgestaan. Ik ben blij en dankbaar dat ik mijn talenten mag inzetten voor Sela. Ik was als muzikant eerst bezig met mijn eigen glorie, nu is de glorie van God mijn doel.”

Frans Korpershoek is nog maar kort als zanger bij Sela betrokken. „Onder andere door de Continental Singers heb ik een passie gekregen voor zang. Na een opleiding aan een christelijke muziekschool in Engeland wilde ik graag dienend bezig zijn. Toen ik Sela leerde kennen, heb ik gevraagd of ik daar terechtkon. Na auditie ben ik in 2011 toegelaten. Het is mooi om wat ik geleerd heb over dienstbaar zijn en discipelschap direct in de praktijk toe te passen bij Sela.”

Toetsenist Adrian Roest is sinds 2004 bij Sela betrokken. „Tot m’n 16e was ik met orgel en piano bezig, klassiek georiënteerd. Daarna kwam ik op het spoor van gospel terecht. Dat was wat ik zocht: op een vrije manier met muziek omgaan, spelen wat in me opkomt, uiten wat ik voel.” Volgens hem wil Sela christenen verbinden. „God roept ons om één te zijn. Ik vind het fantastisch dat we met Sela christenen van de Gereformeerde Gemeenten tot de pinkstergemeenten bereiken. God wil ons één maken.”

Lied van Sela

Heer, wijs mij uw weg

Heer, wijs mij uw weg

en leid mij als een kind

dat heel de levensweg

slechts in U richting vindt.

Als mij de moed ontbreekt

om door te gaan,

troost mij dan liefdevol

en moedig mij weer aan.

Heer, leer mij uw weg,

die zuiver is en goed.

Uw woord is onderweg

als een lamp voor mijn voet.

Als mij het zicht ontbreekt,

het donker is,

leid mij dan op uw weg,

de weg die eeuwig is.

Heer, leer mij uw wil

aanvaarden als een kind

dat blindelings en stil

U vertrouwt, vrede vindt.

Als mij de wil ontbreekt

uw weg te gaan,

spreek door uw Woord en Geest

mijn hart en leven aan.

Heer toon mij uw plan;

maak door uw Geest bekend

hoe ik U dienen kan

en waarheen U mij zendt.

Als ik de weg niet weet,

de hoop opgeef,

toon mij dat Christus heel

mijn weg gelopen heeft.

tekst: Hans Maat

muziek: Elbert & Niek Smelt