De eerste christenen in Korinthe in beeld
„U groet Erastus, de rentmeester der stad”, schrijft Paulus vanuit Korinthe aan de christenen in Rome (Rom. 16:23). Tegelijk zijn er bij opgravingen in het oude Korinthe twee Latijnse inscripties gevonden die de naam Erastus noemen. Op één ervan wordt hij aangeduid als ”aediel”, een Romeinse overheidsfunctionaris die verantwoordelijk was voor de openbare ruimte en orde. Het is heel goed mogelijk dat het hier om een en dezelfde persoon gaat.
Hoe was het voor iemand met zo’n hoge sociale status om in Korinthe christen te zijn? Die vraag ligt ten grondslag aan ”A Week in the Life of Corinth” van Ben Witherington. De Amerikaanse evangelicale nieuwtestamenticus schreef tal van wetenschappelijke boeken en Bijbelcommentaren, maar gooit het nu over een andere boeg. Dit boek is het beste te duiden als een historische novelle. Met dien verstande dat de tekst afgewisseld wordt met kaders die historische informatie geven over bijvoorbeeld slavernij, badhuizen, gladiatorenspelen en de rechtspraak in het oude Korinthe en breder in het Romeinse Rijk.
Witherington beschrijft een week uit het leven van Nicanor, een vrijgelaten slaaf van Erastus – in het boek heet hij Erastos, op z’n Grieks. De hoofdpersoon is nog steeds in dienst van Erastos, die op dat moment dingt naar het ambt van aediel. Zijn tegenstrever, Aemilianus, is een schurk die niet terugdeinst voor vuile spelletjes om de verkiezingsstrijd in zijn voordeel te beslechten. Met als gevolg dat Nicanor een spannende week meemaakt.
Paulus is in die tijd ook in de stad. Hij heeft ook geen gemakkelijke week, omdat hij voor de proconsul Gallio moet verschijnen in een rechtszaak die de Joden in Korinthe tegen hem hebben aangespannen. In de ontknoping van het boek speelt de apostel een beslissende rol.
Het boek leest als een trein, waarbij je onderweg heel wat meekrijgt over de context van de eerste christenen in Korinthe. En die was heel anders dan de onze, besef je weer na dit boek. Tegelijk was er hetzelfde Evangelie van een gekruisigde Messias, dat net als nu levens veranderde.
Ook al is het verhaal gebaseerd op tal van historische gegevens, een bepaalde mate van speculatie is bij dit genre onontkoombaar. Sommige zaken doen wat merkwaardig aan, bijvoorbeeld als Paulus gedeelten uit de eerste Korinthebrief voordraagt, die pas later is geschreven. Ook is het vreemd om in een verhaal dat speelt in 52 na Christus een Romeinse soldaat tegen te komen die nog gevochten heeft in de slag bij Filippi, die plaatsvond in 42 vóór Christus.
Het levendige historische beeld dat wordt neergezet compenseert echter wat het boek aan geloofwaardigheid als verhaal tekortkomt. Witherington laat de lezer zich inleven in de context van de eerste christenen op een manier die een ‘gewoon’ informatief boek niet snel voor elkaar zou krijgen.
Boekgegevens
”A Week in the Life of Corinth”, Ben Witherington III; uitg. InterVarsity Press, Westmont (Illinois), 2012; ISBN 978 0 8308 3962 9; 158 blz.; $ 16
