De kredietcrisis, waarvan de heftigste fase werd ingeluid door de ondergang van Lehman Brothers in september 2008, en alle problemen die daarna zich aandienden, laten diepe sporen na in het Nederlandse bankenlandschap. Fortis, dat samen met RBS en Santander probeerde ABN AMRO op te slokken, spatte uiteen. De Nederlandse overheid hield ABN AMRO op de been via een volledige natio­nalisatie. In 2009 sneuvelde DSB. Enkele maanden geleden gaf Friesland Bank zijn zelf­standigheid op. Het vond onderdak bij Rabo.

Ook SNS Reaal, qua bank de nummer vier in Nederland, verkeert in zwaar weer, vooral als gevolg van de verliezen uit de financiering van vastgoedprojecten. Twee weken geleden bleek dat het de Amerikaanse zakenbank Goldman Sachs heeft ingehuurd om scenario’s te onderzoeken die een uitweg kunnen bieden. Van een acute noodsituatie met liquiditeitskrapte is geen sprake, maar op langere termijn beschikt de onderneming over onvoldoende kapitaal. Mogelijk wacht de verkoop van de verzekerings­dochters Reaal en Zwitserleven.

De gang van zaken rond SNS vormt aanleiding om de bankenhistorie van pakweg de afgelopen dertig jaar voor het voetlicht te halen. SNS is een product van de trends die zich aftekenden.

De oorsprong van de onder­neming ligt bij oerdegelijke regionale, soms lokale spaarbankjes; in bijvoorbeeld Alblasserdam, Vlagtwedde en Gieten. De naam, afkorting van Samenwerkende Nederlandse Spaarbanken, herinnert daaraan. Ooit bestonden er honderden van deze kleinschalige instellingen. Elke streek had er een. Door de overheid was de Rijkspostspaarbank (RPS) in het leven geroepen. Allemaal bedoeld om het sparen onder de bevolking te bevorderen. Zij zetten de toevertrouwde middelen risicoloos uit in Nederlandse staatsobligaties. De algemene banken daarentegen richtten zich van oudsher primair op de kredietverstrekking aan bedrijfsleven en particulieren.

In de tweede helft van de vorige eeuw verdwijnen die verschillen geleidelijk: branche­vervaging. De spaarbanken breiden hun activiteiten uit. Zij bieden de klanten de mogelijkheid voortaan op girale wijze over hun geld te beschikken en verder gaan ook zij leningen toekennen.

Rond 1990 is er binnen het bankwezen tevens sprake van een enorme fusie- en, daaruit voortvloeiend, concentratiegolf. Zo bundelen in 1988 De Nederlandsche Middenstandsbank en de Postbank de krachten in NMB Postbank. De Postbank was sinds 1973 de voortzetting van de RPS en de Postcheque- en Girodienst (PCGD). In 1991 vormen ABN en AMRO Bank samen ABN AMRO.

Voorts zien we het concept van wat heet Allfinanz opkomen: bankieren en verzekeren onder één dak. In 1990 gaan verzekeraar Amev en VSB Bank op in de groep met de naam Fortis. Een jaar later slaan NMB Postbank en verzekeraar Nationale-Nederlanden de handen ineen tot ING.

In SNS Reaal, sinds 2006 genoteerd aan de beurs in Amsterdam, vinden we alle opgesomde strategische bewegingen binnen de betrokken sector terug. In 1991 wordt SNS Bank opgericht door het clusteren van een aantal klassieke spaarbanken. De combinatie wil uitgroeien tot een modern gemengd financieel concern. In dat kader volgt in 1997 de fusie met Reaal Verzekeringen, een assurantiebedrijf in handen van de FNV, dat vakbondsleden polissen aanbiedt. Daarmee staat SNS Reaal op de kaart.

In de jaren voor het uitbreken van de kredietcrisis geven de bestuurders de expansiedrift gestalte met de acquisities van in 2006 Regiobank en in 2007 de Nederlandse tak van de Franse verzekerings­multinational AXA en pensioen­verzekeraar Zwitserleven, dat tot dan toe tot Swisslife behoorde. In 2006 wordt verder Bouwfonds Property Finance van ABN AMRO overgenomen. Die divisie verzorgt leningen voor commercieel onroerend goed in Nederland, Spanje en de Verenigde Staten.

Die laatste activiteit hangt nu als een molensteen om de nek. Financiële spelers die in de problemen raken door de vastgoedcrisis. Het komt vaker voor. Ook in dat opzicht mogen we SNS Reaal aanmerken als een product van ontwikkelingen in de bankenwereld.