De 52 zondagen van de Heidelbergse Catechismus hebben in de loop van de eeuwen talrijke verklaringen opgeleverd. Dit is begrijpelijk, want de catechismus wordt in veel kerken zondag aan zondag bepreekt. Predikanten weten dat, soms ook na jaren van prediking, er steeds nieuwe elementen uit de catechismus naar voren kunnen komen. Om telkens weer ”de oude waarheid” van het leerboekje uit 1563 te brengen, vermoeit dan ook niet. Dit geldt predikers én hoorders. Steeds blijkt het leerboekje een bron van troost te zijn.

Het is dan ook waardevol dat er opnieuw een toelichting op de Heidelbergse Catechismus is verschenen. De christelijke gereformeerde predikanten ds. A. van Heteren, ds. P. Roos en ds. A. van de Weerd stelden ”Voor altijd getroost” samen. De titel is zeer gepast: de inhoud van het belijdenisgeschrift is troostvol en de houdbaarheid onbeperkt. Doordenking en verdieping blijven nodig; de kerk moet weten wat ze belijdt.

De auteurs hebben gekozen voor een andere invalshoek dan doorgaans gebruikelijk is. Het boek bevat geen catechismuspreken, maar de schrijvers geven per vraag en antwoord een korte uitleg. Eerst wordt de vraag met het bijbehorende antwoord volledig weergegeven. Dan volgt een aantal stellingen, waarna met ongeveer drie bladzijden een uitleg wordt gegeven. Helder is het taalgebruik en voorbeelden verrijken de uitleg. De kern van de antwoorden komt op een begrijpelijke manier aan de orde. De duidelijkheid doet niet tekort aan de verdieping die de auteurs nastreven. Predikanten en gemeenteleden krijgen in kort bestek veel informatie over de Heidelbergse Catechismus.

Een boek als dit is niet eenvoudig samen te vatten; er komen veel thema’s aan de orde. De schrijvers zien duidelijk dat de catechismus een troostboek is voor Gods kinderen. Zij mijden het spreken alsof de aangeboden waarheden iedereen zouden gelden. Zo schrijven ze bij de behandeling van zondag 23: „Wie is de ”ik” in antwoord 59? Het is de christen die in zondag 1 spreekt van de ene troost in leven en sterven. De christen die zich in de volgende afdelingen (2-5) afgeschilderd ziet als een ellendige en doemwaardige zondaar. Het gaat erom dat dit persoonlijk voor Gods aangezicht door mij erkend wordt.”

Ook duidelijk zijn de stellingen bij vraag 70. „Bij de bediening van de doop mag nooit vergeten worden dat de belofte betekend en verzegeld wordt en niet iets van de dopeling.” En: „Als ouders hun kinderen niet wijzen op hun doodstaat en de noodzaak van wedergeboorte en bekering, veronachtzamen zij de rijke betekenis van de doop.” Deze opsomming van waardevolle citaten kan gemakkelijk worden aangevuld.

Het is echter niet altijd duidelijk hoe bepaalde zaken functioneren in het geestelijk leven. Dit kan te maken hebben met de beknoptheid van de behandeling. Preken over de catechismus zouden dieper kunnen ingaan op de bevinding van degenen die God vrezen. Ook op andere punten kunnen bepaalde zaken breedvoeriger worden uitgewerkt. Te denken valt aan de openbaring van de Middelaar. Die komt zeker aan de orde, maar hoe een zondaar als een verlorene aan de voeten van de Middelaar komt, had nader kunnen worden verklaard. Er wordt gelukkig onderscheid gemaakt tussen zondag 7 en zondag 23, maar ook hier was een verdieping van het geestelijk leven op haar plaats geweest. Dit geldt ook het spreken over de beloften. Dit had op sommige momenten genuanceerder gemogen.

Deze uitgave heeft niettemin veel goeds te bieden. Gemeenteleden en predikanten kunnen zich door middel van deze verklaring voorbereiden op de catechismuspreek.

Boekgegevens

”Voor altijd getroost. Korte uitleg van de Heidelbergse Catechismus”, ds. A. van Heteren, ds. P. Roos, ds. A. van de Weerd; uitg. Den Hertog, Houten, 2011; ISBN 978 90 331 2382 5; 395 blz.; € 28,50.