Symbolischer kon de miscommunicatie bij de bestrijding van de EHEC-bacterie nauwelijks zijn: op weg naar overleg in Berlijn met Eurocommissaris van Gezondheid Dalli stond de Duitse minister van Gezondheid, Bahr, de pers te woord. Plotseling dook de Duitse landbouwminister, Aigner, achter de jonge liberale minister op, tot Bahrs verwondering: „U komt op kousenvoeten aangeslopen.” Aigner kon haar weglopende collega nog net naroepen: „Ik dacht dat het zinvol zou zijn dit interview samen te houden.”

De ministers zijn namelijk beiden voor een deel verantwoordelijk voor de coördinatie rond het EHEC-gebeuren. Bahr voor de bewaking van de volksgezondheid, Aigner voor die van de levensmiddelen.

Bleef het daar maar bij. De afgelopen weken communiceerden ministers op deelstaatniveau verschillende boodschappen los van elkaar, te beginnen met de Hamburgse deelstaatminister van Gezondheid, die de Spaanse komkommers in de ban deed. Daarnaast brachten twee verschillende wetenschappelijke instituten dagelijks nieuws over de resultaten van het onderzoek naar de verspreiding van de bacterie onder de bevolking en naar de mogelijke risico’s die consumptie van verontreinigde levensmiddelen oplevert.

In een poging een enigszins vastberaden indruk te wekken, benadrukten de verantwoordelijke ministers en wetenschappers de afgelopen dagen dat iedereen op één lijn zit.

Minister van Landbouw Aigner ontweek kritiek uit de Bondsdag over het gebrek aan een centraal geleid crisismanagement, door te zeggen dat het nu niet het juiste tijdstip is om over structuren te praten. Eerst moet de EHEC-besmetting bestreden worden.

Gezondheidsminister Bahr deed de discussie over een speciale crisisautoriteit af als een „typisch Duitse” roep om een extra overheidsorgaan dat alles moet oplossen.

Het is vooral het federale systeem dat tot een kakofonie heeft geleid, beducht als Duitsers zijn voor een te grote machtsconcentratie. Alle zestien deelstaten hebben eigenhandig de regie wanneer het gaat om de opsporing van de bacteriehaard en de bestrijding van infecties.

In het crisismanagement ontbrak het de afgelopen weken vooral aan een gezamenlijke stem, was de kritiek van velen.

Ondanks het gebrek aan leiding in deze crisis staat voor de Duitsers het nut van de spreiding van de macht in principe niet ter discussie. Nog in de jaren negentig van de vorige eeuw werd de toenmalige centrale gezondheidsdienst opgesplitst omdat er te veel verantwoordelijkheden onder één dak waren ondergebracht. Interne onderzoeksgegevens over met HIV verontreinigd bloedplasma bleven in de la liggen en meer dan duizend mensen raakten onnodig besmet.

Net als bij het dioxineschandaal van begin dit jaar legt ook de EHEC-crisis de achilleshiel van het Duitse federale systeem bloot. Infecties en verontreinigde levensmiddelen houden zich niet aan deelstaatgrenzen.

Daarnaast zijn de informatiewegen, vooral richting centrale onderzoekscentra, doorgaans te lang. Ter illustratie: er gingen naar schatting twee weken overheen voordat de eerste opvallende EHEC-gegevens van de diverse deelstaatafdelingen bij het Robert Koch Instituut belandden.

De voortijdige waarschuwingen voor het eten van tomaten, komkommers, taugé en bietenspruiten ziet men in Duitsland echter als gerechtvaardigd. Te veel mensenlevens stonden op het spel. Informatie achterhouden is desastreus.

De bewindslieden Bahr en Aigner zien hun gelijk bevestigd in het teruglopen van het aantal nieuwe infecties. Dat kan alleen doordat consumenten de groenten laten liggen. Sneller ingrijpen, wat door de huidige structuur wordt tegengewerkt, zou waarschuwen echter overbodig maken.