Thema is ”mystagogie”, letterlijk: inwijding. „In de engere zin van het woord gaat het om inwijding in de mysteries en religies”, legt organisator prof. dr. Paul van Geest uit. Prof. Van Geest is directeur van het CPO en hoogleraar patristiek in Tilburg en Amsterdam (Vrije Universiteit).

„In de brede zin van het woord gaat het bij mystagogie om het vormen van mensen tot gelovigen. Bij de kerkvaders is dat een zeer aangelegen thema. Toen we dit onderwerp voorstelden, kregen we enthousiaste reacties van onderzoekers uit diverse landen die dit thema als een lacune zagen in het onderzoek van de kerkvaders. Het is ook een actueel onderwerp: hoe ontdek je God en hoe ga je om met allerlei moderne vormen van spiritualiteit?”

De eerste kerkvaders waren niet alleen theologen of filosofen maar vooral ook predikanten die hun hoorders wilden inleiden in het mysterie van Christus, aldus prof. Van Geest. Daarbij is de visie op de mens van cruciaal belang. „Is de mens een vat vol chemie, zoals je tegenwoordig vaak hoort, of het beeld van God? Tussen deze twee posities zijn vele benaderingen denkbaar. De kerkvaders dachten intens na over de ontvankelijkheid van de mens voor God. Wat is de mens en hoe kan hij God kennen? Dit zijn vragen die prachtig aansluiten bij de hedendaagse interesse in spiritualiteit.”

Het doel van het congres in Utrecht is de sleutelfiguren en -stromingen met elkaar in gesprek te brengen en van een internationaal platform te voorzien, aldus Van Geest. „Het onderzoek is interdisciplinair omdat het vroege christendom niet alleen het domein is van theologen, maar ook een terrein waarop literaire benaderingen van teksten en onderzoek naar rituelen zich begeven. Het onderzoek richt zich op de vraag hoe de teksten uit het vroege christendom zijn ingebed in culturele praktijken.”

Sprekers op het congres zijn onder anderen prof. Karla Pollman van de University of St. Andrews (Schotland), de Grieks-orthodoxe aartsbisschop Kallistos Ware van de universiteit van Oxford, prof. Sever Voicu van het Augustinianum in Rome en van de Bibliotheca Vaticana, prof. Karl Morrison van Princeton University (VS), prof. Andrew Louth van de universiteit van Durham en prof. William Harmless van Creighton University (VS).

In het CPO werken de Universiteit van Tilburg en de Vrije Universiteit samen op het gebied van onderzoek naar ontwikkeling in het christelijk denken. De conferentie duurt tot en met vrijdag en wordt gehouden in het historische Academiegebouw van de Universiteit Utrecht aan het Domplein. Op woensdagavond (de opening) en vrijdagmiddag is het congres (gratis) toegankelijk voor bezoekers.

Aan het congres nemen zo’n zestig wetenschappers deel die vooral uit Europa en Noord-Amerika komen. „Geen slecht aantal voor een dergelijk congres”, vindt prof. Van Geest. „We zijn er blij mee dat een veelzijdig aantal wetenschappers heeft gereageerd. Er komen niet alleen theologen en filosofen, maar ook taalkundigen en zelfs antropologen die veldwerk hebben verricht.”