Jo Gijsen: conservatief en eigenzinnig
HAARLEM (ANP) – Hij is niet alleen bisschop van Roermond geweest, maar ook van Reykjavik. De eigenzinnige en zeer behoudende oud-bisschop Jo Gijsen zat twaalf jaar lang op IJsland. De oud-bisschop woont tegenwoordig in ruste in Sittard bij de zusters karmelietessen. Nu is hij opgeschrikt door het nieuws dat hij is beticht van het begluren van jongens op de priesteropleiding op Rolduc, de priesteropleiding die hij zelf oprichtte.
Joannes Baptist Matthijs Gijsen werd in 1932 geboren in het Noord-Brabantse Oeffelt. Toen Gijsen 24 jaar oud was, werd hij tot priester gewijd voor het bisdom Roermond. Twee jaar werkte hij als kapelaan in Valkenburg. Gijsen studeerde kerkgeschiedenis in Tilburg, maar ook aan de universiteit van Bonn. In 1964 promoveerde hij op een dissertatie over Nikolaus Heyendaal, een achttiende-eeuwse abt van Rolduc.
De conservatieve Gijsen werd in 1972 tot bisschop van Roermond benoemd. Zeer tegen de gewoonte in werd Gijsen niet gewijd in de Limburgse bisschopsstad, maar in de Sint Pieter in Rome. De emeritus bisschop trok al snel zijn eigen plan. Hij ontsloeg de naaste medewerkers van zijn voorganger Moors, onder wie hulpbisschop Beel, en richtte in Rolduc (Kerkrade) zijn eigen priesterseminarie op. Het seminarie werd vaak geassocieerd met geslotenheid en behoudzucht. De huidige aartsbisschop Wim Eijk komt uit de ‘stal’ van Gijsen.
De kerkhistoricus Gijsen kwam geregeld in het nieuws met zijn onomwonden standpunten over zaken als abortus, euthanasie en het katholieke onderwijs.
Binnen de Nederlandse Bisschoppenconferentie kwam hij geregeld in conflict met de meer progressieve koers van kardinaal Alfrink, de bisschoppen Bluyssen, Ernst en Möller. De enige met wie hij niet in concflict raakte, was de huidige kardinaal Ad Simonis, die in 1970 tot bisschop van Rotterdam was benoemd.
In januari 1993 nam Gijsen om gezondheidsredenen ontslag. Hij had enkele jaren daarvoor na tussenkomst van de pauselijke vertegenwoordiger in Nederland een deel van zijn bevoegdheden aan nieuw benoemde vicarissen moeten afstaan. Er was onder meer gebleken dat de priesteropleiding in Rolduc een voedingsbodem voor homoseksuele relaties was geworden.
Gijsen trok zich terug in een klooster in Oostenrijk om drie jaar later bisschop te worden van IJsland. In 2007 kwam hij terug naar Nederland en werd hij rector van de zuster karmelietessen aan de Kollenberg in Sittard. In een interview met Katholiek Nederland in 2007 liet hij weten dat hij elk interview bij zijn terugkomst in Nederland zou weigeren.
