Een van de belangrijkste elementen van de nieuwe richtlijnen is dat de verjaringstermijn binnen het kerkelijk recht met tien jaar wordt opgetrokken tot twintig jaar. Verstandelijk gehandicapten en mensen met psychische stoornissen worden voortaan aan minderjarigen gelijkgesteld.

Ook kunnen geestelijken die kinderpornografie in hun bezit hebben, nu door de kerk disciplinair worden bestraft. Daarnaast komt er een snellere procedure voor de urgentste zaken. „Ernstige gevallen” van misbruik door priesters kunnen direct aan de paus worden voorgelegd. Die beslist of de betrokken geestelijke uit zijn ambt wordt gezet en wordt geëxcommuniceerd.

De nieuwe regels staan in een aanpassing van het zogenaamde ”motu proprio” (uit eigen beweging) dat de vorige paus, Johannes Paulus II, in 2001 uitvaardigde om seksueel misbruik door priesters aan te pakken. Het is het eerste document dat ingaat op de kwestie van misbruik sinds in allerlei Europese landen, waaronder België, Nederland, Duitsland, honderden gevallen van misbruik door priesters aan het licht kwamen. Intussen zijn in Europa vijf bisschoppen opgestapt naar aanleiding van de schandalen, onder wie bisschop Vangheluwe van Brugge, die toegaf dat hij zich jarenlang aan de zoon van zijn broer heeft vergrepen.

Het vernieuwde document is niet ondertekend door paus Benedictus XVI, maar door kardinaal Levada. Hij is president van de Congregatie voor de Geloofsleer, die waakt over de zuiverheid van het rooms-katholieke geloof.

Het document gaat ook in op de wijding tot priester door bisschoppen. Het stuk stelt dat zulke kerkleiders kunnen worden afgezet en geëxcommuniceerd. De wijding van vrouwen is volgens het Vaticaan „een misdaad tegen het geloof.”

De nieuwe maatregelen gaan advocaten van slachtoffers niet ver genoeg. In de regels wordt het bisschoppen en verantwoordelijken van lokale kerken sterk aanbevolen om misbruik aan de politie te melden, maar het is niet verplicht. Ook worden er geen sancties opgelegd aan bisschoppen die affaires in de doofpot stoppen. Slachtoffers hadden het Vaticaan wel om dergelijke maatregelen gevraagd. De kerk zegt echter dat iedereen wettelijk al verplicht is om misbruik te melden.

Een woordvoerder van de Belgische bisschoppenconferentie noemde donderdag in een reactie de nieuwe maatregelen „een geschikt instrument om nog sneller te kunnen reageren op het drama van pedofilie in de kerk.” De regels zijn „een stap in de goede richting.”