Rond het verbod op de pedagogische tik is discussie ontstaan naar aanleiding van de uitspraken van de evangelische voorganger Goldschmeding. Roel Timmerman van Eleos heeft in het RD van 22 september het verbod op het slaan van kinderen verdedigd. Daar is vervolgens in kritische zin op gereageerd door Erik van Goor en ds. C. Maris. In het RD van dinsdag kiest Albert de Korte de zijde van Timmerman.Driekwart

Laten we eerst ingaan op het verbod zelf. Van Goor signaleert terecht dat het verbod op de pedagogische tik niet is ontstaan uit een afgewogen pedagogische discussie. Voorafgaande aan het verbod gaf een staatssecretaris van Justitie nog aan dat de pedagogische tik niet verboden kon worden. Onder druk van de meldpunten voor kindermishandeling en met het oog op mishandelende opvoeders is het verbod toch tot stand gekomen.

Timmerman noemt zelf ook als belangrijke motivatie zijn ervaringen in de hulpverlening. Als het verbod consequent wordt uitgevoerd, zitten we straks wel met een groot probleem. Driekwart van de ondervraagde ouders uit een onderzoek blijkt wel eens een corrigerende tik te geven. Evenzoveel ouders zouden dus achter de tralies moeten verdwijnen.

Het verbod wordt ook gezien als een signaal naar alle ‘tikkende’ ouders. Timmerman zou zelf ook graag zien dat deze ouders hulp zochten. Het tegendeel zien wij echter gebeuren. Ouders hebben de neiging om minder open te zijn. Je moet immers oppassen wat je zegt in de openbaarheid. Een onbedoeld effect natuurlijk, maar het stimuleert ouders zeker niet om opvoedingsondersteuning te accepteren.

Timmerman stelt dat in de pedagogische literatuur afwijzend gesproken wordt over lijfstraffen. Directe schadelijke gevolgen van de pedagogische tik zijn echter nauwelijks aangetoond. Wel heeft grootschalig Amerikaans onderzoek aangetoond dat een tik op zichzelf geen positief effect heeft op het luisteren van kinderen.

Het lijkt ons niet zinvol om door een stellingname bij te dragen aan een patstelling van voor- en tegenstanders van de pedagogische tik. Het is beter om de discussie breder te voeren.

Wij willen wel pleiten voor de zogenaamde autoritatieve opvoedingsstijl, waarbij het duidelijk leidinggeven en het stellen van grenzen gepaard gaan met aandacht voor de positieve stimulering van de ontwikkeling van het kind.

De term democratische opvoedingsstijl zoals die door de RD hiervoor eerder is gebruikt, kan volgens ons verwarring wekken. Ook lijkt het ons belangrijk dat we niet alleen luisteren naar de hulpverlening die kindermishandeling wil verminderen, maar ook naar de brede maatschappelijke roep om meer gezag en discipline.

Teksten

Timmerman zegt dat de teksten over het gebruik van de roede in de Bijbel geestelijk opgevat moeten worden. Ook De Korte lijkt hierin mee te gaan. Helaas wordt niet duidelijk wat de teksten dan wél bedoelen.

Ook wordt eraan voorbijgegaan dat in de gereformeerde traditie deze teksten veelal letterlijk zijn uitgelegd. Ds. C. Maris legt hierbij terecht de vinger. Ook hij blijft echter onduidelijk. Teksten over de roede wil hij letterlijk nemen maar andere teksten uit het Oude Testament niet. Hij zet de teksten vanuit het Nieuwe Testament in een ander licht, maar komt vervolgens toch weer terug op de letterlijke uitleg over de roede.

In het boek Spreuken is het woord tucht een centraal woord. Dit is echter vanaf het begin de betekenis van onderwijs dat tot de wijsheid leidt. In Spreuken wordt wel regelmatig gesproken over straffen, maar het gaat hierbij vooral om de bestraffing met woorden, met de oproep aan het kind om te horen. In dat kader staan de teksten over de roede. Wij pleiten er daarom voor om bij de bezinning op deze teksten de context goed in het oog te houden en daarbij de verhouding tussen Oude en Nieuwe Testament te betrekken.

Hulp aan ouders

Onze zorg heeft betrekking tot de bezinning op deze zaken. Rond het verbod op de pedagogische tik is het helaas erg stil gebleven in reformatorische kringen. Het zou winst zijn als de commotie rond Goldschmeding tot een positieve discussie over gezag en discipline in de christelijke opvoeding zou leiden. Driestar Educatief wil daarover op korte termijn een bijeenkomst organiseren.

Het zou vooral ook winst zijn als ouders geholpen worden. Veel ouders ervaren het als probleem hoe ze hun kind leren om te luisteren, zo blijkt uit een door ons afgenomen enquête. Vooral zij hebben behoefte aan een duidelijke visie en praktische handreikingen.

De auteurs zijn respectievelijk projectleider opvoeding en GZ-psycholoog bij Driestar Educatief.