Orthodoxe christenen worden in de seculiere cultuur dikwijls over één kam geschoren met moslims, constateert dr. van den Belt terecht in het RD van vrijdag. Dat komt onder meer door de aandacht die de laatste jaren is ontstaan voor de islam, vooral wegens extremistische uitingen ervan. Seculieren hebben doorgaans weinig verstand van religie en gooien daarom gemakshalve islam en christendom op één hoop. Maar we moeten niet suggereren dat dit gerechtvaardigd is. Integendeel, we dienen te benadrukken dat christendom en islam wezenlijk van elkaar verschillen. Dat mis ik de laatste jaren een beetje vanuit (orthodox) christelijke hoek.De discussie over de inhoud van de film ”Fitna” biedt hier een nieuwe kans. Die discussie moet onder meer gaan over de vraag in hoeverre extremisten zich op hun geloof kunnen beroepen bij geweld tegen on- of andersgelovigen. Het zal blijken dat op dit punt een diepgaand theologisch verschil bestaat tussen islam en christendom.

Van den Belt geeft aan dat een film als ”Fitna” gemaakt zou kunnen worden met Bijbelteksten in plaats van Koranteksten. Dat is waar, maar het zou meer moeite kosten. De Bijbel bevat namelijk wel concrete verhalen waarin bruut geweld voorkomt, maar niet de algemene opdracht om gewelddadig te handelen tegenover ongelovigen. Dit in tegenstelling tot de Koran, die algemenere oproepen bevat tot geweldpleging tegenover andersdenkenden, dikwijls onafhankelijk van tijd en plaats. Het is bijvoorbeeld vrij griezelig dat het martelaarschap voor de jihad kan worden uitgelegd als de zekerste weg naar het eeuwige leven: „En wie strijdt op de weg van Allah en dan gedood wordt of overwint, die zullen Wij een ontzaglijk loon geven” (soera 4:74).

Het is waar dat Wilders Koranteksten misbruikt, maar hij kan dat slechts doen omdat extreme moslims zich beroepen op een letterlijke lezing van problematische passages uit de Koran. Het ontbreken van een doordachte hermeneutiek is daarbij inderdaad een zwakheid van de islam. Van belang is daarom dat zich ook binnen de islam een historisch-kritische lezing van de Koran ontwikkelt, zoals het christendom die al eeuwen kent. Zo kan men afstand nemen van een letterlijke interpretatie van problematische Koranpassages.

Gewelddadigheid
Daarnaast is het mogelijk dat het voor moderne maatstaven soms minder ethische optreden van de profeet Mohammed een strijdbare moslim inspireert tot gewelddadigheid. Dat geldt niet voor een gewelddadige christen. Jezus staat bekend als de profeet van vrede en barmhartigheid. Daarmee komen we op een betekenisvol onderscheid. Terwijl het christelijk geloof zich primair richt op innerlijkheid en ethiek, kent de islam meer de neiging tot het opleggen van geloof. Geloof moet echter van binnenuit komen.

Kortom, een minder verdraagzame moslim lijkt zich eerder te kunnen beroepen op het geheel van zijn geloof dan een christelijke radicaal. Dat is inderdaad steeds moeilijker uit te leggen, zoals dr. Van den Belt signaleert. Laten we ons daar echter niet bij neerleggen. Door een inhoudelijk weerwoord kunnen we onterechte beeldvorming bijstellen. Daarbij moeten wij op onze beurt uiteraard niet de fout van Wilders maken alle moslims over één kam te scheren. Dat de christelijke religie echter minder een neiging kent tot de rechtvaardiging van geweld dan de islam, daar mogen we voor uitkomen.

De auteur studeert politicologie en is actief in een politieke jongerenorganisatie.