Ondertussen kijken zij met bezorgdheid naar de ontwikkelingen in Nederland. De opiniepeilingen duiden erop dat woensdag ook hier een meerderheid van de burgers een afwijzend oordeel zal vellen.

In Brussel werd maandag in het algemeen ingetogen gereageerd op de uitslag in Frankrijk, waar 55 procent van de kiezers tegenstemde. Vooraf had de Luxemburgse premier Juncker, die momenteel het voorzitterschap van de EU bekleedt, gewaarschuwd voor een „catastrofe”, maar dergelijke stevige bewoordingen bleven in de commentaren na zondag achterwege. Voorzitter Borrell van het Europees Parlement had het zelfs over „business as usual.”

Aanvoeder Barroso van de Europese Commissie sprak van „een zeer serieus probleem.” „Dat moeten we niet verbergen of onderschatten. Frankrijk is altijd essentieel geweest voor Europa”, constateerde hij. De Brusselse autoriteit herhaalde dat hij niet verwacht dat er heronderhandelingen zullen plaatsvinden, omdat het voorliggende document al totstandkwam na zeer moeizaam verlopen besprekingen. „Maar misschien vergis ik me”, aldus Barroso.

Hij en anderen, onder wie de Duitse bondskanselier Schröder, willen dat het traject van de zogeheten ratificatie wordt vervolgd. Juncker benadrukte in dat verband: „De grondwet is niet dood. Ook de overige lidstaten moeten hun keuze kunnen maken.” Hij voegde daaraan toe dat hij overleg zal beginnen met de staats- en regeringsleiders ter voorbereiding op de top van 16 en 17 juni. Tijdens die vergadering komt de impasse rond het constitutioneel verdrag onvermijdelijk uitvoerig aan de orde.

De twee grote fracties in het Europees Parlement, van christen-democraten en socialisten, pleiten eveneens voor voortzetting van de voorgenomen goedkeuringsprocedure. Vanuit Londen valt echter twijfel te beluisteren over het nut daarvan. Volgens de agenda tot dusver mogen de traditioneel overwegend eurosceptische Britten in het voorjaar van 2006 hun opvatting geven. Minister van Buitenlandse Zaken Straw zei maandag dat de regering volgende week beslist of dat referendum doorgaat.

Hij en premier Blair dringen aan op een periode van bezinning. „De huidige situatie werpt voor ons allen ernstige vragen op over de toekomstige richting van Europa”, meent Straw. Zijn Duitse collega Fischer op zijn beurt voorspelt dat de EU een zware tijd tegemoetgaat.

De Italiaanse ex-premier Amato, die als ondervoorzitter fungeerde van de conventie die een ontwerptekst vervaardigde voor de grondwet, doet de suggestie bepaalde onderdelen, die weinig omstreden zijn, eruit te lichten en toe te voegen aan het thans geldende Verdrag van Nice, zodat die aanpassingen mogelijk toch in werking zullen treden. „Het enige wat we redelijkerwijs kunnen doen, is het organiseren van een conferentie waarop we bepalen welke passages we in ieder geval dienen in te voeren om Europa goed te laten functioneren”, oppert hij.