Slechts weinig kiezers zullen het dikke document van 324 pagina’s (veertien keer omvangrijker dan de Amerikaanse grondwet) hebben gelezen. Dus gaat het vooral om het gevoel dat eruit spreekt. Is het huidige Europa iets om nationale zeggenschap aan over te dragen? En wat zijn de drijfveren van Europa? Hoe veilig is ons cultureel en religieus erfgoed in een snel uitdijend Europa? SGP en ChristenUnie hebben aangegeven tegen de grondwet te zijn, maar geen campagne te gaan voeren op dit thema. Het comité Christenen voor vrijheid vindt dat er aanleiding genoeg is om wel campagne te voeren.

Een voorbeeld dat wellicht moeilijk is voor te stellen maar toch de discussie rond kerk en staat zeer verheldert, is het volgende. Stel dat de Protestantse Kerk in Nederland een eigen staat zou vestigen, laten we zeggen Baarle-Nassau, de plaats waar Willem van Oranje in 1567 zijn toevlucht zocht toen Alva oprukte om het protestantisme met wortel en tak uit te roeien. En stel dat de PKN ds. Heetderks zou uitroepen tot staatshoofd annex kerkvorst van dit nieuwe landje en voor elkaar zou krijgen dat er euro’s geslagen mogen worden met diens beeltenis erop. Baarle-Nassau heeft ten slotte ruim acht keer zo veel inwoners als het Vaticaan, en ook het Vaticaan heeft eigen euro’s.

Wegglijden
Is dat nou niet een beetje flauw, het aanwakkeren van oude tegenstellingen die inmiddels door velen als overwonnen worden beschouwd? Helaas niet!

De rooms-katholieke kerkstaat heeft een grote invloed binnen Europa. De paus persoonlijk heeft zich indringend bemoeid met het al of niet opnemen van God en de christelijke traditie in de grondwet en los van de vraag hoeveel succes hij daarmee gehad heeft, kan worden vastgesteld dat er veel aandacht is voor het rooms-katholieke gedachtegoed in Europa.

Bovendien is duidelijk dat oecumene voor de Rooms-Katholieke Kerk niets anders kan betekenen dan een eenheid onder de paus en de bisschoppen. „We kunnen ons geen andere zichtbare christelijke eenheid voorstellen”, zei kardinaal A. Simonis desgevraagd na afloop van de ondertekening van de Charta Oecumenica door de Nederlandse kerken. Simonis wilde niet spreken van terugkeer in de schoot van Rome, omdat dat „psychologisch wat moeilijk” ligt voor de protestantse kerken. Hij gebruikt daarom liever de term „verzoening.” Het pausschap acht hij onopgeefbaar.

De kardinaal wil de kerken van de Reformatie niet als kerken beschouwen, maar slechts als kerkelijke gemeenschappen. „Een kerk veronderstelt een bisschop. De ambtelijke structuur van de twaalf apostelen is voor de Katholieke Kerk wezenlijk en onopgeefbaar.”

Wanneer een kerk én staat met zulke pretenties een hoofdrol speelt in de Europese eenwording, is er alle reden voor christenen die een scheiding wensen tussen kerk en staat én die prijs stellen op godsdienstvrijheid en wederzijds respect tussen gelovigen onderling, dit Europa goed in de gaten te houden.

Moeten we het protestantisme langzaam laten wegglijden in vergetelheid, na alle offers die gelovigen in het verleden gebracht hebben, tot zelfs hun leven toe?

Symbool
Het is lang afgedaan als roddel van fanatieke orthodoxe protestanten, maar zelfs op de officiële rooms-katholieke site www.katholieknederland.nl wordt bevestigd dat de blauwe Europese vlag met de twaalf sterren die in de nieuwe grondwet wordt vastgelegd als hét symbool van Europa, direct verband houdt met de rooms-katholieke traditie rond de ’heilige maagd’ Maria.

Het idee voor de blauwe Europese vlag is van rooms-katholieke oorsprong. Paul G. M. Levi, hoogleraar aan de Katholieke Universiteit Leuven, is gefascineerd door Maria met de sterrenkrans om het hoofd. Hij stelde aan de secretaris-generaal van de raad van Europa, graaf Benvenuti, voor het Mariasymbool te kiezen.

Toen het voorstel door de parlementaire assemblee werd aangenomen, zei Levi bij het verlaten van de zaal: „Hoe bestaat het! Wij hebben zojuist de Introïtus van de nieuwe Mis van Maria Hemelvaart herontdekt.”

De rooms-katholieke kerk hanteert als herkomst van het symbool een bijbeltekst uit Openbaring 12:1-2: „En er werd een groot teken gezien in de hemel, namelijk een vrouw, bekleed met de zon, en de maan was onder haar voeten en op haar hoofd een kroon van twaalf sterren; en zij was zwanger (…).”

De dag waarop de Europese vlag werd voorgesteld was 8 december 1955, „het feest van de Onbevlekte Ontvangenis van Maria, onze Medeverlosseres.” Andere aanwijzingen voor rooms-katholieke dominantie bij de keuze van de Europese vlag, op 2 september 1958 onthulde aartsbisschop Montini van Milaan (de latere Paus Paulus VI) op de berg Serenissima een 20 meter hoog standbeeld van Maria en noemde het „Onze Lieve Vrouw en Heerseres van Europa.”

Paus Pius XII noemde Maria de „Moeder van alle naties” en riep op 3 maart 1953 de Europese volkeren op zich te verenigen. Bisschop dr. Graber zei op 9 september 1978: „Ik heb gevraagd om een Mariaanse Europese Internationale… Wij bidden en vragen in stilte, dat het westelijk halfrond ooit weer zal zijn wat het was, een Imperium Marianum.”

Robert Schuman, een vooraanstaand rooms-katholiek die binnenkort zalig wordt verklaard en consequent wordt geduid als „vader van Europa”, was ervan overtuigd dat de „heiligen van de toekomst pak en stropdas zullen dragen” en dat een „antichristelijke democratie onvermijdelijk zal leiden tot anarchie en tirannie.”

Dominantie
De naamdag -9 mei- van Robert Schuman, een vooraanstaand rooms-katholiek die binnenkort zalig wordt verklaard en consequent wordt geduid als „vader van Europa”, wordt al geduid als de dag van Europa en in sommige Europese landen worden op die dag Schuman-parades gehouden waarin de Mariavlag een centrale rol vervult.

Het ligt net zo min voor de hand dat Nederlandse christenen die niet zijn gediend van dit soort verplichte religieuze symboliek die de hunne niet is zullen instemmen met een Europese grondwet die dergelijke symbolen vastlegt, als dat Baarle-Nassau zal worden uitgeroepen tot nieuwe protestantse staat.

We zouden de kerk in het midden moeten laten, en geen dominantie van welke christelijke kerk dan ook in staatkundige vraagstukken mogen toelaten. Weet waar u voor kiest!

De auteur is lid van het comité Christenen voor vrijheid. Deze is opgericht om campagne tegen de Europese grondwet te voeren.