„Ze gaan dood, Russen en Oekraïners. Ik wil dat ze stoppen met doodgaan. En ik zal daarvoor zorgen, ik zal er binnen 24 uur voor zorgen.” Was getekend: Donald Trump, toen nog presidentskandidaat voor de Republikeinse Partij. Hij zei dit in mei 2023 tegen tv-zender CNN en herhaalde deze boodschap tijdens zijn campagne ettelijke malen.

Inmiddels is het meer dan duidelijk geworden dat de Russische president Vladimir Poetin en zijn Oekraïense evenknie Volodymyr Zelensky geen marionetten zijn van Trump en vrede tussen beide landen nog ver weg is. Onderhandelingen hebben tot nu toe niet tot een doorbraak geleid en de verwachting is dat de gesprekken vrijdag in Turkije daar evenmin voor gaan zorgen.

De gesprekken zijn een uitvloeisel van wat aanvankelijk leek op een sterk staaltje machtsvertoon van Europese leiders in Kyiv, afgelopen zaterdag. Friedrich Merz, Emmanuel Macron, Keir Starmer en Donald Tusk, de leiders van respectievelijk Duitsland, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en Polen, bezochten afgelopen zaterdag Zelensky in Kyiv. Met veel theater stelden ze Poetin een ultimatum: maandag moet er een staakt-het-vuren ingaan en zo niet, dan volgen er zware sancties. Trump, die vanuit Kyiv werd gebeld, zou erachter staan.

Een kleine week later is van een bestand geen sprake en van sancties evenmin. Nadat Poetin directe onderhandelingen met Oekraïne voorstelde, werd Kyiv door Trump gemaand daarop in te gaan en bleek de eenheid tussen Europa en de Verenigde Staten gebakken lucht.

Toneelspelers

Even leek het erop dat Zelensky en Poetin, en misschien zelfs Trump, gezamenlijk om tafel zouden gaan in Istanbul, maar die verwachtingen werden afgelopen dagen met het verstrijken van elk uur getemperd. Woensdag werd definitief duidelijk dat Poetin niet kwam en uiteindelijk werd het onderhandelmoment ook nog eens een dag opgeschort.

Onder Turkse leiding praat de Oekraïense delegatie, onder aanvoering van defensieminister Roestem Oemjerov, met de Russen, waarbij Poetins adviseur Vladimir Medinski de eerste man is. Het feit dat Rusland geen ministeriële afvaardiging heeft gestuurd, lijkt tekenend voor hoe serieus Moskou de onderhandelingen neemt. Niet voor niets sprak Zelensky van een „nepdelegatie” en noemde de Russen „toneelspelers”. Het Russische Ministerie van Buitenlandse Zaken zette de Oekraïense president weg als „clown”, „loser” en „zielig persoon”.

Medinski zei donderdag klaar te zijn om over „mogelijke compromissen” met de Oekraïners te praten. Het doel zou zijn om een langdurige vrede te bereiken en om de „grondoorzaken van het conflict” weg te nemen. In lijn met eerdere onderhandelingen klinkt hierin door dat Moskou maximaal –en dus onrealistisch– inzet.

Teleurgesteld

De Amerikaanse buitenlandminister Marco Rubio toonde zich donderdag teleurgesteld in de onderhandelaars die Moskou en Kyiv naar Istanbul hebben gestuurd. Rubio praat vrijdag met Oekraïne en zegt openlijk „lage verwachtingen” te hebben. Hij denkt dat alleen een gesprek tussen Trump en Poetin de zaak vlot kan trekken. De Amerikaanse president denkt er net zo over. „Er zal niks gebeuren tot Poetin en ik samenkomen”, snoefde hij.

Een amateuristisch tot stand gekomen ontmoeting, B-teams die om tafel gaan, een weinig constructieve opstelling bij onderhandelaars, scheldpartijen over en weer en publiekelijk geuite verwachtingen; de uitkomst van de besprekingen lijkt niet moeilijk te voorspellen. Het enige lichtpuntje is misschien dat er voor het eerst sinds drie jaar direct vredesoverleg wordt gevoerd.