Met deze woorden heeft de nieuwe paus maandag een actueel thema aangesneden, waaraan hij naar verwachting een encycliek (pauselijke zendbrief) zal wijden.

Afgelopen vrijdag, daags na de verkiezing van Leo XIV, legde de Vaticaanse woordvoerder Matteo Bruni al uit dat de nieuwe paus daarmee in de voetsporen van zijn naamgenoot Leo XIII wenst te treden. Die gaf aan het eind van de 19^e eeuw met de encycliek Rerum Novarum een antwoord op de crisis onder de arbeidende klasse ten tijde van de toenmalige industrialisering, waardoor talrijke banen verloren gingen. Nu is het de bedoeling van Leo XIV om het juiste midden te vinden tussen de uitdagingen van de kunstmatige intelligentie en de crisis op de arbeidsmarkt en de al te grote afhankelijkheid van apparatuur die daardoor dreigen te ontstaan. Die taak lijkt deze paus, die naast godgeleerde ook wiskundige is en goed om kan gaan met moderne technologie, op het lijf geschreven.

Leo XIV sprak maandag in de Sala Paolo VI, de congreshal binnen het Vaticaan, enkele duizenden journalisten toe die in de afgelopen weken de ziekte en het overlijden van paus Franciscus en daarna het conclaaf en de verkiezing van kardinaal Prevost hadden gevolgd. Zijn optreden kwam over als innemend en ontspannend. Hij begon met een kwinkslag, liet toe dat een enkeling een selfie met hem maakte en oogstte luid applaus toen hij zijn solidariteit uitsprak met „die journalisten die die gevangen worden gehouden omdat zij de waarheid hebben gezocht en verteld”. Hij pleitte voor minder agressief taalgebruik in de media en stak een vriendenhand uit naar het verzamelde journalistenvolk met het voornemen om „elkaar beter te leren kennen”. Ook dat werd welwillend begroet.

Wittebroodsweken

Tot nu toe lijkt er sprake te zijn van een breed gevoeld enthousiasme voor de nieuwe rooms-katholieke topman. Niettemin is het de vraag hoelang die wittebroodsweken gaan duren, want Leo XIV krijgt te maken met veel problemen die zijn voorgangers niet hebben kunnen oplossen. Zo gaat de ontkerkelijking ook in grote delen van de Rooms-Katholieke Kerk onverdroten door. Net als Franciscus roept Leo op tot een onmiddellijk staakt-het-vuren in alle oorlogshaarden, terwijl de daadwerkelijke invloed van de Heilige Stoel op het politieke wereldgebeuren vrijwel nihil is gebleken. Erkenning van homoparen, de rol van vrouwen in de kerk, het onder Franciscus gesloten akkoord met China en de relatie tot andere godsdiensten: het blijven pijnpunten binnen en buiten de kerk.

Misbruik

Daarnaast neemt de stroom van berichten over misbruik van koorknapen en seminaristen, maar steeds vaker ook van nonnen, niet af. In de aanloop naar het conclaaf kwam daarbij ook de naam van kardinaal Provost naar boven. Als augustijner pater in Chicago in 2000 en als bisschop van Chiclayo in Peru in 2022 zou hij misbruikende geestelijken de hand boven het hoofd hebben gehouden.

Het Vaticaan betoogt dat Prevost, nu paus Leo XIV, misbruikzaken wel degelijk grondig heeft onderzocht

Het Vaticaan daarentegen betoogt dat hij deze zaken wel degelijk grondig had onderzocht, hetgeen Spaanse en Peruaanse bronnen onderschrijven. In de wandelgangen valt te horen dat de aantijgingen afkomstig zouden zijn van uiterst conservatieve Amerikaanse rooms-katholieken, die zo Provosts kansen op het pausschap wilden frustreren.

Financiën

Een ander probleem –een van de weinige waarover vrijwel alle aan het conclaaf deelnemende kardinalen het eens waren– is de netelige financiële toestand van het Vaticaan. De kosten van de Vaticaanse dicasteries, secretariaten, prefecturen en commissies, met hun 4200 personeelsleden, blijven stijgen, terwijl de inkomsten dalen. De opbrengst van de zogeheten Pieterspenning, een vrijwillige bijdrage van kerken over de hele wereld, bedroeg in 2009 nog 82 miljoen euro, om vervolgens, mede onder invloed van de misbruikschandalen, te dalen tot 52 miljoen in 2023. Het structurele tekort op de Vaticaanse begroting wordt nu geschat op 70 miljoen euro per jaar en een oplossing lijkt nog niet in zicht.