De oplevering van de nieuwe kade in de haven van Vlissingen had dit jaar een feestje moeten worden. Veertig miljoen euro investeerde het havenbedrijf in de 800 meter lange kaai. De belangrijkste gebruiker is Bulk Terminal Zeeland, een snelgroeiend bedrijf gespecialiseerd in de op- en overslag van bulkgoederen als stortstenen, gips en houtpallets.

„De verdenkingen hebben ons ongelooflijk verbaasd” - Daan Schalck, havendirecteur

Maar in de haven is geen sprake van een jubelstemming. Het openingsfeest is afgeblazen vanwege vermoedens dat Bulk Terminal Zeeland jarenlang een dekmantel was voor drugstransporten. De drie directeuren van het bedrijf zitten sinds mei in de cel op verdenking van cocaïne-invoer uit Zuid-Amerika, valsheid in geschrifte en deelname aan een criminele organisatie. Op last van de burgemeester moet de bulkterminal, die inmiddels failliet is verklaard, vanaf deze week een jaar gesloten blijven.

„De verdenkingen hebben ons ongelooflijk verbaasd”, zegt havendirecteur Daan Schalck van North Sea Port (de fusiehaven van Gent, Terneuzen en Vlissingen) terwijl hij uitkijkt over zijn haventerrein. Hoewel Bulk Terminal in het hart van zijn haven ligt, had Schalck nooit iets door. De miljoeneninvestering van North Sea Port in de nieuwe kade is daarvan wat hem betreft het bewijs. „We voelen ons toch wel bedrogen.”

Bananen

Sinds enkele jaren is de drugscriminaliteit zichtbaarder geworden in de haven van Vlissingen. Met enige regelmaar benaderen en bedreigen criminelen havenarbeiders om hen mee te laten werken aan drugssmokkel. Ook pakt de politie uithalers op, die cocaïne uit containers proberen te halen, en worden in Vlissingen grote hoeveelheden cocaïne onderschept. Vorige maand nog ruim 3600 kilo, verstopt tussen bananen uit Ecuador.

Maar het vermoeden dat de directie van een legaal havenbedrijf betrokken is bij drugshandel? Dat is nieuw voor de havendirecteur. „Dit hebben we nog nooit meegemaakt”, zegt Schalck. „Voor zover ik weet ook niet in de havens van Rotterdam en Antwerpen.”

Het vraagt om onorthodoxe maatregelen, vindt de Vlissingse burgemeester Bas van den Tillaar (CDA). De terminal speelde volgens de gemeente vermoedelijk een sleutelrol in de internationale drugshandel, hoewel behalve de directie geen andere medewerkers zijn opgepakt. „We kunnen niet toestaan dat een havenbedrijf wordt misbruikt voor ondermijnende criminaliteit”, zegt Van den Tillaar op zijn kamer in het stadhuis van Vlissingen.

Nooit eerder sloot de burgemeester op deze manier een bedrijf in de haven. „Het is aannemelijk dat het terrein sinds 2018 is gebruikt voor de invoer van grote hoeveelheden drugs”, zegt hij. „Het gaat dan om partijen van 100 tot meer dan 1500 kilo.”

Ronselen

Vlissingen-Borsele vormt samen met Terneuzen het derde zeehavengebied van Nederland. Veertig procent van alle goederen die de haven binnenkomen, is afkomstig van buiten Europa; een groot deel daarvan heeft (Zuid-)Amerika als herkomst. Het is daarom niet zo gek dat de haven interessant is voor drugsorganisaties.

Daarnaast lijken criminelen te zoeken naar andere wegen om drugs aan wal te krijgen, nu de controles in de havens van Rotterdam en Antwerpen zijn opgeschroefd. Maar volgens Jan Hoekman, operationeel specialist van de Zeehavenpolitie Zeeland-West-Brabant, is het onduidelijk of er daadwerkelijk sprake is van verplaatsing van de criminaliteit.

In Zeeland-West-Brabant is vorig jaar pas een Zeehavenpolitie opgericht. „Dat betekent dat we nu meer capaciteit hebben”, zegt Hoekman. „Wij kijken scherper en zijn met meer mensen in de haven, waardoor we criminaliteit beter herkennen en meer zien.”

„We screenen bedrijven beter die zakendoen met klanten uit Zuid-Amerika ” - Daan Schalck, havendirecteur

De politie werkt nauwer samen met onder meer de marechaussee, de douane en de Belastingdienst. Inmiddels zijn er meerdere gespecialiseerde rechercheurs actief in de Zeeuwse havens en wordt er werk gemaakt van het weerbaarder maken van medewerkers van havenbedrijven. Criminelen kunnen namelijk niet zonder hulp van binnenuit en ronselen daarvoor regelmatig kwetsbare werknemers, zoals mensen die in de schulden zitten.

Vorig jaar zijn 1500 havenwerknemers via een speciale campagne ”ronselproof” gemaakt en is hun geleerd om criminele transporten te herkennen. Opmerkelijk genoeg zouden ook werknemers van Bulk Terminal Zeeland aan de campagne hebben meegedaan.

Ook havendirecteur Schalck hamert op het weerbaarder maken van personeel. Met alleen hekken en camera’s kom je er niet; een haventerrein van 2200 hectare is onmogelijk volledig af te sluiten. „Wat we wel kunnen doen, is bedrijven anders en beter screenen, bijvoorbeeld als ze veel zakendoen met klanten uit Zuid-Amerika”, zegt Schalck. „We willen leren van wat er met Bulk Terminal Zeeland is gebeurd.”