In zijn toespraak op de jaarlijkse Holocaustherdenking bij het Auschwitzmonument in Amsterdam zei demissionair premier Mark Rutte dat het soms lijkt dat ”nooit meer Auschwitz” bijna geen betekenis meer heeft: „alsof ”nooit meer Auschwitz” een holle frase is geworden”. De Holocaust lijkt inderdaad steeds minder aandacht te krijgen, terwijl het antisemitisme alleen maar toeneemt. Het conflict tussen Israël en Palestina leidt tot polarisatie en „een golf van anti-Joodse reacties”, aldus Rutte. De drie Joodse scholen die Amsterdam kent, hebben hun deuren zelfs voor korte tijd gesloten. Uit voorzorg, vanwege een onveilige situatie. Welk risico lopen we met de toenemende Jodenhaat? En hoe zwaar wegen de woorden ”dit nooit meer” nog?

Bang

Door de ontwikkelingen in het Midden-Oosten en het antisemitisme konden kinderen niet veilig naar school. Joden krijgen steeds meer te maken met haat en bedreigingen. Die vliegen de Joden om de oren. Neem bijvoorbeeld Instagram. Daarop roepen mensen over elkaar heen dat ze Israël haten of herhalen ze steeds de bekende leus ”From the river to the sea…”. Het verbaasde ons dan ook niet dat Joodse mensen bang waren om naar de Chanoekaviering op de Dam in Amsterdam te gaan.

Het erger worden van het antisemitisme loopt gelijk op met de toename van het aantal mensen die de Holocaust ontkennen. Uit onderzoek van Claims Conference blijkt dat 6 procent van de mensen onder de 40 jaar de Holocaust ontkent en dat maar liefst 17 procent denkt dat het aantal Joodse slachtoffers in de oorlog veel lager ligt dan wordt beweerd. Hier blijft het niet bij, want meer dan de helft van de respondenten wist niet van het bestaan van bijvoorbeeld Kamp Amersfoort of Kamp Westerbork af.

Het gebrek aan kennis wordt waarschijnlijk deels veroorzaakt door het feit dat er vandaag de dag steeds minder oorlogsoverlevenden zijn. Dit draagt bij aan de afname van het begrip dat mensen voor de gebeurtenissen uit deze verschrikkelijke tijd hebben. En dat leidt er weer toe dat de zinsnede ”dit nooit meer” steeds minder betekenis krijgt. Dit is erg problematisch, want we hebben het hier wel over de ”grootste industriële moord op een volk” in de wereldgeschiedenis.

Hoewel er steeds minder overlevenden zijn, moeten we wel over de oorlog blijven praten. We zien immers wat voor leed het slavernijverleden heeft achtergelaten bij mensen die het zelf niet hebben meegemaakt. Dit geldt ook voor de Joden. Het leed dat Joodse voorouders hebben meegemaakt, wordt in de geslachten daarna gevoeld.

De woorden ”dit nooit meer” gaan ook over het tegengaan van genocide. Dit woord wordt gebruikt in de beschuldiging van Zuid-Afrika dat Israël ”genocide” zou plegen in Palestina. Daarover loopt nu een rechtszaak bij het Internationaal Gerechtshof. Na de inname van de Bosnische stad Srebrenica op 11 juli 1995 werden meer dan 8000 moslimjongens en -mannen door Bosnisch-Servische vermoord. Ook toen sprak men van ”genocide”.

De Holocaust was misschien wel de grootste massaslachting in de geschiedenis, maar waarschijnlijk niet de laatste. Daarom is het zo belangrijk dat we ons de verschrikkelijke gebeurtenissen in de Tweede Wereldoorlog blijven herinneren.

Tolerantie

Nederland kent een diverse samenleving waarin waarden als gelijkwaardigheid en tolerantie erg belangrijk zijn. Laten we dit zo houden en ervoor zorgen dat mensen zich veilig weten. Niemand mag gemarginaliseerd, gediscrimineerd of zelfs bedreigd worden. Daarom mogen we ”nooit meer” vergeten wat er in de jaren 30 en 40 van de vorige eeuw en in latere jaren is gebeurd.

De auteurs zijn lid van PerspectieF, de jongerenorganisatie van de ChristenUnie.