„Gezocht: nieuwe wijzen uit het oosten of westen”
”Gezocht: drie nieuwe wijzen uit het oosten”, kopte een NRC-artikel, daags voor Kerst. Ik herinnerde mij terstond een preek van ruim vijftig jaar geleden in de Alle-dag-kerk in Amsterdam. Wekelijks zond de NCRV die diensten rechtstreeks uit op de radio. Voorganger was die woensdagmiddag de welbespraakte VU-rector magnificus prof. mr. I.A. Diepenhorst. Thema: ”De wijzen uit het oosten en de dwazen uit het westen”.
Die wijzen waren heidenen, zonder God en Jezus. Geen domme jongens. Mannen van wetenschap. Hun intellect verhinderde hen niet om zich naar de kribbe te laten leiden. Ook bogen zij voor de Schrift, keurig uitgelegd door Joodse theologen. Letterknechten, verknocht aan hun oude perkamenten. Doorkneed in dogmatische en exegetische spitsvondigheden. Rijk in godsdienst, maar zonder belang bij Jezus. Wie wel nieuwsgierig was…? Koning-dictator Herodes. Zetbaas van de Romeinen. Onberekenbaar en wreed. Een egoïstische machtswellusteling met een giftig hart. Straks slaat hij naar het Kind, maar hij slaat mis.
Dwazen zijn zelfgenoegzaam, zelfingenomen en niet voor rede vatbaar. Ze staan niet open voor God en mensen; versmaden de Woordtucht en de hoogste Wijsheid.
Dwazen en verdwaasden kiezen ook vandaag voor geweld. Zelfs voor buitensporig veel. Het doel heiligt de middelen. Er wordt gedenazificeerd, gedemilitariseerd, gederadicaliseerd, alles met ongehoorde barbarij en massaslachtingen. Een inwoner van Kosovo zei in Trouw: „Criminelen horen in de gevangenis, dwazen in de opvang, maar bij ons regeren ze al decennia het land.” Het kan wel eens zijn dat Kosovo daarin niet uniek is. In Nederland mogen veroordeelden binnenkort een straf van minder dan een jaar thuis uitzitten. Dat spaart veel gemeenschapsgeld uit. We hebben een cellentekort en een criminelenoverschot.
Ondertussen is het narrenschip 2024 binnengevaren. Een Estlands rapport ziet mogelijkheden voor Oekraïne om de oorlog te winnen. Maar dan moeten er wel jaarlijks 100.000 Russische militairen gedood worden. Dwaze praat. Israël zal Hamas met wortel en tak uitroeien. Daaraan hangt wel een prijskaartje van veel burgerdoden. Deze actie keert zich zeker tegen haarzelf. Waar zijn de wijzen? Wie de Vredevorst in zijn hart gesloten heeft, werd vredestichter.
Dwazen drijven ieder onderwerp op de spits, in kerk en wereld. De wereld heeft dringend behoefte aan wijzen. „Wijsheid is beter dan kracht”, weet Prediker (9:16). En „door wijsheid wordt een huis gebouwd”, vult de Spreukendichter aan (24:3). Ook een land.
