Nobian? Zegt me niks.

Dat is niet zo vreemd, als u tenminste niet uit Twente komt of uit Groningen. De naam Nobian bestaat ruim twee jaar. Zoutwinning in Nederland bestaat al veel langer. In 1919 werd in Boekelo, vlak bij Enschede, het eerste zout gewonnen. Het bedrijf dat dat deed, heette Koninklijke Nederlandsche Zoutindustrie (KNZ).

Koninklijke Zout werd in 1969 onderdeel van het toen net gevormde Akzoconcern. Dat bleef het totdat Akzo (inmiddels met de naam Nobel erbij) in 2018 zijn zout -en chemietak verkocht. Die tak ging Nouryon heten. In 2021 maakten de eigenaren van Nouryon, twee grote investeringsfondsen uit de Verenigde Staten en Singapore, de zoutproductie en de op zout gebaseerde chemie los van de rest. Die zoutpoot werd Nobian gedoopt. In Nederland wint Nobian zout in Twente en Groningen.

Is het een groot bedrijf?

Er werken zo’n 1600 mensen, van wie 400 in de zoutfabriek in Hengelo en zo’n 1000 in de toelevering, meldt Nobian. De zoutwinning zelf vergt weinig personeel. Het zout ligt op zo’n 500 meter diepte. Nobian pompt water in een zoutreservoir, pompt dat water-met-zout (pekel) weer op en reinigt en verwerkt dat in Hengelo.

Het is een proces dat veel gas en stroom vergt. Nobians kosten zijn de afgelopen twee jaar dan ook flink gestegen. Nobian haalde vorig jaar een omzet van 2,4 miljard euro. De winst kwam uit op 102 miljoen.

Is het een belangrijk bedrijf?

Nobian is in Twente een belangrijke werkgever. Vakbond FNV maakte zich dan ook zorgen over de werkgelegenheid als Haaksbergen tegen de zoutwinning zou stemmen. Die zorgen waren er ook in de industrie, met name in de chemie.

Het zout in Twente is ”zuiver”: er zitten nauwelijks verontreinigingen in. Dat maakt het zeer geschikt als grondstof voor de chemische industrie en daar levert Nobian dan ook het leeuwendeel van het opgepompte Twentse zout aan. Slechts een klein deel van het zout komt terecht in de keuken of als strooizout op de weg.

Dat leeuwendeel gaat naar Nobians eigen chloorfabrieken in de Botlek en Delfzijl, en naar andere chemieconcerns, vooral in Nederland en Duitsland. Omdat het transport van chloor in Nederland in principe verboden is, is er in de Botlek een ”chloorcluster” ontstaan: diverse chemiebedrijven zijn direct verbonden met de chloorproductie van Nobian.

Uiteindelijk komt het zout uit Twente terecht in talloze producten: van voedingsmiddelen tot medicijnen, van pvc-buizen tot zeep, van pur-schuim tot verf, van petflessen tot ledlampen. Nobian maakt ook natronloog, belangrijk voor onder meer de papierindustrie, en waterstof. Nobian is, naar eigen zeggen, niet Europa’s grootste producent van zout maar wel de grootste in ”zuiver” zout.

Zijn er alternatieven voor het Twentse zout?

In theorie wel. Als Nobian in Haaksbergen geen zout had mogen winnen, zouden er over twee jaar problemen met de zoutlevering ontstaan, zegt een woordvoerder van het bedrijf. Dan moest Nobian op een andere manier aan zijn zout komen of zijn afnemers moesten op zoek naar een alternatief.

In Duitsland en Polen wordt zout gewonnen uit hetzelfde grote veld dat ook onder de Twentse bodem zit. Maar dan had de productie er flink verhoogd moeten worden. Dat kost tijd, vooropgesteld dat de bedrijven die daar actief zijn die uitbreiding zelf willen en daar de benodigde vergunningen voor krijgen.

Nobian benadrukt daarnaast dat zout een van de weinige grondstoffen is die Nederland nog heeft, dat West-Europa nu zelfvoorzienend is op het gebied van zuiver zout en niet afhankelijk is van andere landen (zoals bij gas, olie, uranium en allerhande metalen). En dat zout een rol kan spelen bij de verduurzaming van de economie.