In een televisietoespraak heeft Biden de Amerikanen en de westerse wereld opgeroepen pal achter Israël en Oekraïne te (blijven) staan. Hij noemde Hamas en de Russische president Vladimir Poetin „verschillende bedreigingen”. „Maar ze hebben dit gemeen: ze willen allebei een naburige democratie volledig vernietigen.” Volgens hem is het voor het voortbestaan van de westerse democratie essentieel dat Israël en Oekraïne winnen.

Ook EU-voorzitter Ursula von der Leyen heeft zich positief uitgesproken over de noodzaak dat Israël als democratie blijft bestaan. Bovendien heeft ze gewaarschuwd voor het gevaar dat het conflict in het Midden-Oosten gevolgen zal kunnen hebben in Europa. Haar zorg is dat daardoor de tegenstellingen binnen de Europese samenleving groter worden en kunnen leiden tot ernstige problemen.

Met name de duidelijke pro-Israëluitspraken van Von der Leyen hebben inmiddels binnen Europa de nodige kritiek opgeroepen. Vrijdag moest zij zich daarvoor verantwoorden bij het Europees Parlement. Sommige parlementariërs zeggen witheet te zijn over het standpunt dat ze heeft ingenomen.

Dat laatste toont aan dat ze gelijk heeft. De tegenstellingen zijn verscherpt en daardoor lijkt het redelijke en inhoudelijke gesprek over de situatie in het Midden-Oosten onmogelijk te worden. Immers, al is het zeker waar dat Israël ook geen schone handen heeft, volkenrechtelijk gezien is in het huidige conflict Hamas de agressor. Die is deze gruwelijke oorlog begonnen en heeft zich daarbij vanaf het begin schuldig gemaakt aan oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid. Ook is het een hard feit dat Israël een democratie is en Hamas een terreurorganisatie. Op die punten zal men Von der Leyen gelijk moeten geven.

De waarschuwing van zowel Biden als van de EU-voorzitter dient ernstig te worden genomen. De toekomst van de westerse democratie staat inderdaad op het spel. Daarom is het zaak niet te zwichten voor de terreur van Hamas en evenmin voor de expansiezucht van Rusland. Als die geen halt worden toegeroepen, zullen hun aanvallen doorgaan – ook buiten de grenzen van Israël en Oekraïne.

In een goed functionerende democratie is er alle ruimte om verschillende standpunten in te nemen. Daarover kan in alle redelijkheid gesproken worden. Een discussie kent twee belangrijke elementen: goed luisteren en respectvol spreken. Dat is iets anders dan je standpunt uitdragen met hard geschreeuw of met gebruik van geweld, zoals nu soms tijdens demonstraties gebeurt.