Musea kopen gerestitueerd zilverwerk terug
Het Rijksmuseum in Amsterdam en het Kunstmuseum in Den Haag hebben kunstvoorwerpen teruggekocht die ze zelf in huis hadden, maar die van de speciale Restitutiecommissie naar de erfgenamen van de oorspronkelijke eigenares moesten, de Duits-Joodse Emma Budge (1852-1937) uit Hamburg. Ze had ze verzameld met haar man, bankier Henry (1840-1928).
Na haar dood werd het zilverwerk geveild in Berlijn, maar de opbrengst kwam niet terecht bij haar erfgenamen, maar bij de nazi’s. Die veiling was waarschijnlijk onvrijwillig en het gevolg van de vele maatregelen tegen Joden, aldus de commissie, die al ruim twintig jaar oordeelt over verzoeken om teruggave van kunst die in (aanloop naar) de Tweede Wereldoorlog in andere handen is gekomen.
Het Rijksmuseum heeft twee paar zilveren zoutvaten van de Amsterdamse zilversmid Johannes Lutma nu ‘herverworven’, dankzij financiële steun van verschillende fondsen. „Deze gedeeltelijk vergulde zoutvaten behoren tot de belangrijkste voorbeelden van de Nederlandse edelsmeedkunst van de zeventiende eeuw” , aldus het museum. De maker was een vriend van Rembrandt, die een portret van hem etste. Ook werd hij bezongen door de beroemde dichter Joost van den Vondel, weet het Rijks. En toen hij zich in 1638 samen met zijn vrouw liet portretteren door schilder Jacob Adriaensz. Backer, liet Lutma zich afbeelden met een van de zoutvaten.
De vier zoutvaten belandden na omzwervingen in de collectie van Willem Dreesmann, zoon van een van de oprichters van warenhuis Vroom & Dreesmann. In 1960 werden ze op een veiling gekocht door Amsterdam en het Rijk. Twee kwamen er toen in dat museum terecht en twee in het Amsterdam Museum. Nu worden ze samengebracht in het Rijks.
In Kunstmuseum Den Haag gaat het om zilveren bekerschroef - een versierde houder van een glas - uit 1642, gemaakt door de Haagse zilversmid Andries Grill, en een 14e-eeuwse schaal uit Kashan (Iran). Dit museum kocht de stukken op genoemde veiling in Berlijn zelf aan. „In 2001 deed de gemeente Den Haag in het kader van herkomst- en restitutieonderzoek in onze museumcollectie al een oproep in The Jerusalem Post om in contact te komen met de erven Budge. Toen het zicht op teruggave aan de erfopvolgers vorig jaar duidelijk werd, is het museum met hen in gesprek gegaan over een mogelijke herverwerving, na restitutie”, aldus Doede Hardeman, hoofd collecties van het Kunstmuseum.
Ook dit museum kon het zilverwerk kopen dankzij fondsen. Beide musea tonen de stukken later dit jaar in speciale presentaties.