Over het indammen van migratie kwam geen akkoord. Maar Von der Leyen deed wel de nodige financiële toezeggingen aan Tunis. Brussel stelt zo’n 900 miljoen euro in de vorm van een lening in het vooruitzicht om de noodlijdende economie te ondersteunen. Voorwaarde is dat Tunis de illegale migratie naar Europa zal aanpakken. Het land krijgt alvast 150 miljoen euro om de eerste problemen op te lossen. Verder komt 100 miljoen aan financiële hulp beschikbaar om mensensmokkel aan te pakken, de grensbewaking op orde te brengen en reddingsoperaties uit te voeren.

De EU biedt Tunesië ook economische voordelen. Brussel wil het land helpen met duurzame energie op te wekken. Daarvoor draagt de EU 300 miljoen euro bij aan de aanleg van een elektrakabel van Tunesië naar Italië. Ook investeert de EU 150 miljoen euro in de aanleg van een datakabel van het Noord-Afrikaanse land naar Europa. Jonge Tunesiërs krijgen meer mogelijkheden om in Europa te studeren en te werken.

De Tunesische economie ligt op apegapen. Europa vreest dat verdere neergang de oversteek van migranten zal aanwakkeren. Zeker als Tunesië bijna 1,75 miljard euro aan leningen van het Internationaal Monetair Fonds (IMF) misloopt, zal de chaos in het land groter worden. Voor die lening moet Tunesië strenge hervormingen doorvoeren. Maar president Saied weigert dat tot nu toe te doen.

Crisis

Inmiddels lijkt de crisis compleet. Tunesië dreigt binnenkort bankroet te gaan. Jonge Tunesiërs ontvluchten massaal het land. Tegen Afrikaanse migranten voeren racisme en discriminatie de boventoon. President Saied beweert dat migranten Tunesië dreigen te veranderen in een land met een overwegend Afrikaanse bevolking. Met zijn racistisch beleid moedigt hij Afrikaanse migranten aan de gevaarlijke overtocht naar Europa te maken. In de stad Sfax, het belangrijkste vertrekpunt voor migranten die vanuit Tunesië Italië per boot willen bereiken, zijn dit jaar bijna 500 verdronken migranten begraven, meldde persbureau Associated Press donderdag.

Brussel maakt zich zorgen over de toenemende migratie naar Europa. Volgens de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) steeg het totaal aantal nieuwkomers afgelopen jaar naar ruim 330.000. Tunesië is een van de belangrijkste vertrekpunten naar de EU. Vanaf de kust liggen Italiaanse eilanden al op 70 kilometer afstand.

Hardliner

Commissievoorzitter Von der Leyen werd zondag vergezeld door de Nederlandse premier Mark Rutte en zijn Italiaanse collega Giorgia Meloni – een hardliner op migratie. Beide premiers staan in eigen land onder grote druk om het aantal migranten dat de oversteek naar Europa waagt, fors te verminderen. Daarbij hopen ze een akkoord te sluiten met Tunesië, vergelijkbaar met de EU-Turkije-deal uit 2016.

Maar president Saied lijkt daar zijn oren niet naar te laten hangen. Hij uitte kort voor de topontmoeting kritiek op de Europese plannen om de irreguliere migratie in te dammen. Volgens Saied zouden die van zijn land een grenswacht voor de EU maken. „De oplossing zal niet ten koste gaan van Tunesië, we kunnen geen bewaker zijn voor hun landen”, zei Saied tijdens een bezoek aan de havenstad Sfax.

Hoopvol

Rutte was vrijdag „voorzichtig hoopvol” dat op korte termijn met Tunesië afspraken kunnen worden gemaakt om de migratie tegen te gaan. Hij verwachtte echter niet zondag meteen dé deal te sluiten. Hij betitelde het bezoek na afloop wel als een belangrijke stap richting een akkoord. „We zijn verder gekomen dan ik vrijdag inschatte.”

De drie leiders voerden naar eigen zeggen goede gesprekken met president Saied. De komende weken worden de afspraken op het gebied van migratie, economische en financiële hulp en handel verder uitgewerkt. Die zullen de regeringsleiders eind juni bespreken op een EU-top in Brussel. Ook stuurt Nederland binnenkort een handelsmissie naar Tunesië.