Dat zei oud-minister van Financiën en voormalig eurogroep-voorzitter Jeroen Dijsselbloem maandagmiddag tijdens een hoorzitting van de Tweede Kamer. Daarbij kwamen verschillende deskundigen aan het woord over de toekomst van de euro, plus de vraag of Nederland er niet uit zou moeten stappen.

Volgens Hans Hoogervorst, eveneens oud-minister van Financiën, moet die optie „geen taboe” zijn, „maar wel als allerlaatste redmiddel.” Hoogervorst is pessimistisch over de hervormingsbereidheid in de eurozone, en de pensioenopgaven voor zuidelijke landen. „Voor Frankrijk mogen we hopen op een pensioenleeftijd van 64 jaar in 2030. Daar zullen op elke twee gepensioneerden slechts drie werkenden zijn.”

Toch zit het grootste gevaar voor de euro niet in Frankrijk, maar in Italië dat een kapitale staatsschuld met zich meetorst. Zowel een afbouw van die staatsschuld als noodzakelijke, grondige hervormingen blijven uit. „De begrotingsdiscipline is overal aangetast door het beleid van de Europese Centrale Bank (ECB)”, zei Hoogervorst. „Onvermijdelijke hervormingen kunnen keer op keer worden uitgesteld.”

De ECB heeft de afgelopen jaren veel schulden opgekocht, en de rente extreem laag gehouden. Volgens Klaas Knot, president van De Nederlandsche Bank en bestuurslid van de ECB, gebeurde dit in het belang van stabiliteit voor de hele eurozone. Hij vindt dat de ECB niet verantwoordelijk kan worden gehouden voor het uitblijven van hervormingen in Italië. „Begrotingspolitiek hoort niet bij het beperkte mandaat van de ECB. Wij voeren beleid dat gericht is op het behalen van de inflatiedoelstelling.”

Warme deken

Oud-minister Dijsselbloem is kritischer over de ECB-koers: „Die is als een warme deken voor landen met grote schulden.” Het heeft ertoe geleid dat heel wat eurolanden nauwelijks werk maken van het omlaag brengen van hun schulden. De afspraak is dat landen zorgen dat de staatsschuld niet groter is dan 60 procent van het bruto binnenlands product. Ook onder meer Frankrijk, Portugal en Spanje voldoen daar niet aan.

Om de druk op zuidelijke landen op te voeren, zou de machtsbalans moeten verschuiven. Dijsselbloem adviseert de Nederlandse politiek om met Zweden en Denemarken te gaan praten om ook toe te treden. „Zij hebben het recht om toe te treden. Dat zal zorgen voor een belangrijke verschuiving binnen de ECB.” De voormalige eurogroep-voorzitter noemde ook Finland, maar dat land heeft de euro al sinds de invoering. Het idee om als Nederland uit de euro te stappen is volgens Dijsselbloem niet realistisch. Hij is ervan overtuigd dat de euro altijd door de politiek zal worden gered.

Enorme schuldenlast

Als Nederland de euro zou verlaten en de gulden weer zou invoeren, zou die gulden een heel sterke munt worden. „Heel gevaarlijk voor de Nederlandse economie”, zei econoom Harald Benink van de Tilburgse universiteit. Het idee om samen met Duitsland de eurozone te verlaten, is volgens hem ook voorbij de realiteit. „Duitsland is zich erg bewust van haar rol in Europa –ook gezien haar geschiedenis– en zal altijd de Europese kaart spelen.” De Duitse houding wordt in Nederland niet altijd goed ingeschat, vindt Benink.

Oud-minister Hoogervorst houdt hoop dat „reparaties” zullen zorgen voor een beter functionerende eurozone. „De ECB moet de rente voldoende verhogen om de huidige inflatie te drukken. Daar worden nu wel stappen in gezet, maar gezien de enorme schuldenlast in Europa zal men niet ver genoeg gaan. De politieke omstandigheden zijn gewoon niet goed.” Hoogervorst vreest dat de inflatie daardoor relatief hoog blijft, wat ten koste gaat van de waarde van het enorme Nederlandse pensioenkapitaal.