Ook in de gebruikelijke erediensten zijn de gevolgen nog zichtbaar. Gelukkig mogen we weer met de hele gemeente samenkomen en kunnen we weer met elkaar zingen. We lijken echt weer terug te gaan naar het oude. In veel gemeenten speelt de discussie of we niet ook weer terug kunnen naar het vertrouwde doorgeven van de collectezakken vlak voor of tijdens de samenzang. Ouders willen hun kinderen weer betrokkenheid op de ”dienst der offerande” leren en sommige diakenen zien ernaar uit om tijdens het zingen weer even de benen te kunnen strekken.

De collecte is vanouds een belangrijk onderdeel van de protestantse eredienst. Het geven van gaven is direct verbonden aan wat de Heere Jezus voor Zijn gemeente heeft gedaan. Paulus roept de gemeente van Korinthe op om gaven in te zamelen voor de arme christenen in Jeruzalem, omdat Christus „om uwentwil is arm geworden” (2 Korinthe 8:9). De lijn tussen God en Zijn gemeente heeft, als het goed is, direct invloed op de relatie tussen mensen onderling. Het zorgen voor elkaar en het onderhouden van de diensten zijn onlosmakelijk verbonden aan het gemeente zijn.

De vorm waarin de gaven worden verzameld, is in de loop van de tijd wel veranderd. We lezen in de Bijbel over de schatkist bij de ingang van de tempel, waarin rijk en arm geld wierpen (Markus 12:41). Sommigen weten nog van de tijd dat diakenen een collectezak aan een lange stok door de rijen lieten gaan. Het duidt erop dat men het vroeger geen goed idee vond om (soms wel vier) collectezakken bij honderden mensen van hand tot hand te laten gaan. Men vond dat toch een beetje een vies idee, daarom droegen de diakenen vaak ook handschoenen bij het collecteren.

En het klopt: geld is vies en onze handen zijn ook vies. Er zijn verschillende studies gedaan naar de bacteriën op brief- en muntgeld. Onderzoekers toonden aan dat er wel 3000 verschillende soorten bacteriën op dollarbiljetten kunnen zitten. Daar zitten veel onschuldige bacteriën tussen, maar ook ziekmakende kiemen, die soms heel resistent zijn tegen allerlei antibiotica. Er werden bijvoorbeeld ook resten van verslavende middelen aangetroffen, zoals nicotine en zelfs cocaïne. Muntgeld is eveneens smerig en er zijn niet veel redenen om aan te nemen dat euro’s schoner zijn dan dollars. Collectebonnen zijn vast wat schoner, maar die worden niet door alle kerkgangers gebruikt.

Onze handen zijn ook vies. Onderzoek laat zien dat op handen van alles zit: virussen en bacteriën uit de mond, uit de luchtwegen, uit de darm, van geslachtsorganen. Deze kiemen kunnen urenlang op de huid overleven en vele studies hebben aangetoond dat bij het schudden van handen virussen en bacteriën gemakkelijk worden overgedragen. Niet voor niets is het goed wassen van de handen een van de allerbelangrijkste maatregelen om besmettingen te voorkomen. En het is zeer de vraag of iedereen die naast ons in de kerkbank zit de handen heeft gewassen. Het is maar goed dat we niet weten wat de een aan de ander doorgeeft via de collectezak.

We leven in een tijd van stille armoede, vluchtelingenproblematiek en oorlog. Het is meer dan ooit een taak voor de kerken om daadwerkelijk, ook via de collecten, te zorgen voor mensen in nood. Juist nu we in deze decembermaand herdenken wat God in Christus aan deze wereld heeft gegeven, moeten kerken niet oppotten maar uitgeven. Laten we, nu de coronacrisis voorbij is, het doorgeven van collectezakken echter afschaffen en teruggaan naar het oude tempelsysteem, waarbij we onze gaven ruimhartig bij de ingang van de kerkzaal kunnen geven.

De auteur is hoogleraar kinderlongziekten.