„Vergeten slag was sleutel voor de bevrijding”
MIDDELBURG (ANP). „Veel Zeeuwen hebben er nog steeds moeite mee dat de Slag om de Schelde in het najaar van 1944 min of meer ‘de vergeten slag’ is. De strijd om de Westerschelde in handen te krijgen was de feitelijke sleutel voor de bevrijding van Nederland. Deze slag verdient eigenlijk een grote speelfilm, net zoals de operatie Market Garden, die veel bekender is maar uiteindelijk wel mislukte.”
Dat zegt Leo Adriaanse van de stichting Cultureel Erfgoed Zeeland en projectleider van het herdenkingsjaar in Zeeland. Op 25 oktober en 1 november hebben de eerste grote activiteiten in Zeeland plaats.
Nadat de geallieerde opmars door Nederland bij Arnhem stokte, was het nodig om elders een aanvoerroute voor de bevoorrading van de troepen in Nederland vrij te maken. Dat gebeurde sinds juni 1944 nog steeds vanuit Normandië. Daarom kreeg het 1e Canadese leger eind september opdracht de Westerschelde te veroveren, om zo een doorgang te maken naar de havens van het al bevrijde Antwerpen.
Samen met Noren, Polen en Britten is daarvoor 5 weken lang hard gevochten in Zeeland. De bevrijders verloren 12.873 mensen in de strijd en er vielen talloze burgerslachtoffers. Pas op 28 november 1944 voeren de eerste geallieerde schepen de haven van Antwerpen binnen. Opperbevelhebber Dwight D. Eisenhower zei op die dag: „Het einde van het nazidom is eindelijk in zicht.”
Adriaanse: „Er is zowel vanaf de Belgische grens in zuidelijk Zeeland als vanaf de noordkant vanaf Beveland gevochten. Walcheren werd onder water gezet. Breskens is per ongeluk weggebombardeerd. De Sloedam, toen de enige toegangsweg tot Walcheren, is meter voor meter op de Duitsers veroverd.” Hitler zelf had bevolen dat de Westerschelde hoe dan ook gehouden moest worden, maar op 8 november moesten de ingesloten Duitse troepen zich overgeven.
Op 25 oktober rijdt een colonne van historische militaire voertuigen vanaf de Canadese oorlogsbegraafplaats in Maldegem (België) door Zeeuws-Vlaanderen en de Westerscheldetunnel naar de oorlogsbegraafplaats in Bergen op Zoom. „Zeeland is een land van overkanten, daarom is de herdenking gesplitst in twee delen”, aldus Adriaanse. Onderweg zijn er herdenkingen, een plechtigheid op de Sloedam en in Bergen op Zoom heeft een defilé plaats.
Op 1 november trekt de colonne historische voertuigen vanaf de vier landingsstranden in Zeeuws-Vlaanderen en Walcheren naar Middelburg, waar de officiële herdenking van de capitulatie plaatsheeft. In Vlissingen wordt die dag de Vredesboulevard geopend, waar onder andere het landingsstrand Uncle beach is nagebouwd.