EKD herdenkt Reformatie „in vrijheid en openheid”

Hij schrijft dat in een speciale uitgave van de EKD, ”Gott neu vertrauen” (God opnieuw vertrouwen), ter gelegenheid van het Reformatiejubileum volgend jaar. In 1517 nam Luther, tegenover alle autoriteiten, de vrijheid om vragen te stellen bij de gangbare voorstellingen over God, geloof en kerk. „Hij ging, zoals velen voor hem, op zoek naar God. Deze impulsen willen wij ook opnemen”, aldus Bedford-Strohm. „Ter gelegenheid van het Reformatiejubileum moet het weer daarover gaan om in een toenemend seculier denkende samenleving God opnieuw te sprake te brengen.”

Dr. Thies Gundlach, vicepresident van de EKD, ziet de notie van het priesterschap van alle gelovigen als een van de relevante inzichten van de Reformatie. De Reformatie heeft ambt en persoon van elkaar onderscheiden en het ambt wezenlijk als een functie gezien, niet als wijding. „Zo is een kerkbegrip ontstaan dat pragmatisch en functioneel is en geen onderscheid kent tussen priesters en leken.”

Ook heeft de Reformatie een impuls gegeven aan onderwijs en vorming, krachtens haar leus ”terug naar de bronnen”. Gundlach trekt lijnen vanuit de Reformatie naar de historischkritische omgang met de Heilige Schrift, de relativering van de absoluutheid van het christendom en de natuurwetenschappelijke uiteenzetting over de oorsprong van het leven vanuit het perspectief van de evolutiebiologie.

De prijs voor deze „verlichte godsdienst” is een verzwakking van het geloofsgoed en vermindering van missionaire krachten, met name in de ogen van evangelische en charismatische bewegingen en de pinksterkerken. Maar toch moeten de reformatorische kerken „de jonge evangelische bewegingen de uiteenzetting met de kritische geest van de wetenschap niet onthouden. Want ook voor de godsdiensten in de 21e eeuw geldt: verlichting is de beste bescherming tegen fundamentalisme.”

Volgens dr. Gundlach heeft de rechtvaardiging van de zondaar uit genade alleen, niet op grond van de werken, geleid tot een vrijheidsimpuls die op „verbazingwekkende” wijze is uitgemond in de moderne tijd. De overtuiging van een innerlijke, van alle uiterlijke omstandigheden onafhankelijke gewetensvrijheid heeft geleid tot de moderne gedachte van de waardigheid van de mens en zijn rechten.

Tegen blind geloof

De Britse Reformatiekenner dr. Diarmaid Macculloch stelt in het EKD-nummer dat de Reformatie leert dat alleen „kritische twijfel” beschermt tegen blind geloof en fundamentalisme. Kenmerkend voor de Reformatie was volgens hem een radicale voorstelling van de eindigheid van het menselijk leven en een radicaal aangewezen zijn op de genade van God.

De kern van het protestantisme ziet Macculloch in de woorden van Luther: „Hier sta ik, ik kan niet anders.” Al heeft hij deze woorden vermoedelijk nooit zo letterlijk uitgesproken, het ging wel om de overtuiging dat de gelovige zijn eigen individuele verantwoordelijkheid neemt, zoals rooms-katholieken dat volgens Macculloch momenteel doen in de Verenigde Staten. „Zij laten zich niet meer door bisschoppen beleren, maar staan in de lijn met Luther voor God zonder de hulp van kerkelijke tradities.”

Volgens dr. Martin Hauger, belast met de sectie geloof en dialoog in de EKD, gaat het in de Reformatie om een wereldwijde gebeurtenis en is ‘2017’ meer dan een Lutherjubileum.

In aansluiting bij kardinaal Kurt Koch schrijft hij dat de Reformatie in samenhang gezien moet worden met de hervormingsbewegingen in de middeleeuwen. Zo komt er meer de continuïteit tussen middeleeuwen en Reformatie in het gezichtsveld. „Dat verandert zowel de traditionele kijk op de middeleeuwen alsook het katholieke Lutherbeeld.”

EKD herdenkt Reformatie „in vrijheid en openheid”

Kerk & religie

RD.nl in uw mailbox?