De raket die dinsdag in Polen neerkwam en daarbij twee mensen doodde, was volgens de Oekraïense president Volodimir Zelenski niet uit zijn land afkomstig. „Ik twijfel er niet aan dat die raket niet van ons was”, zei hij tegen Oekraïense media. Zelenski wijst Rusland aan als schuldige, op basis van zijn militaire inlichtingen.

Aanvankelijk gingen de Poolse autoriteiten er ook vanuit dat de raket uit Rusland kwam, maar dat werd later bijgesteld. Polen noemt het, net als de VS en de NAVO, „waarschijnlijk” dat het incident veroorzaakt werd door de Oekraïense luchtverdediging. Wel ligt de verantwoordelijkheid bij Rusland, omdat het de oorlog is begonnen en dinsdag vele raketaanvallen uitvoerde, ook dicht bij de grens.

Zelenski wil dat Oekraïne ook toegang krijgt tot de plek van het ongeluk om te onderzoeken wat er gebeurd is. Hij wil weten op basis waarvan zijn westerse partners de conclusie trekken dat de raket uit zijn land komt. Oekraïne zou bereid zijn volledig mee te werken aan een onderzoek.

Warschau sluit niet uit dat de raketinslag in het Poolse grensgebied met Oekraïne kwam door een Russische provocatie. Dat zei de Poolse premier Mateusz Morawiecki in het parlement.

Hij wees erop dat de Russen Oekraïense infrastructuur bewust nabij de grens beschoten. Dat was mogelijk „een opzettelijke provocatie in de hoop dat een dergelijke situatie zou kunnen ontstaan”, aldus de premier. Hij doelde daarbij op de Oekraïense raketafweer en dat de ingeslagen raket dus was ingezet door het Oekraïense leger om een Russische raket neer te halen.

Eerder had de Poolse president Andrzej Duda al gezegd dat de raket die dinsdag neerkwam in een Pools dorp waarschijnlijk onderdeel was van de Oekraïense luchtverdediging. Niets zou wijzen op een aanval op Polen. Duda zei ook dat er geen bewijs is dat de raket gelanceerd is door Rusland.

Rusland op zijn beurt had omgekeerd de meldingen over een Russische raketinslag een doelbewuste provocatie genoemd om de spanningen verder op te voeren.

De overeenkomst die Oekraïne en Rusland eerder sloten over de uitvoer van graan via de Zwarte Zee zal ook na zaterdag van kracht blijven. Die verwachting sprak de Turkse president Recep Tayyip Erdogan uit. Turkije was intensief betrokken bij de totstandkoming van de deal die feitelijk zaterdag afloopt.

Erdogan sprak zijn verwachtingen uit in de marge van de G20-top op Bali. Volgens de president zijn er geen aanwijzingen dat het akkoord zal eindigen.

Oekraïne is een van ’s werelds grootste graanproducenten. Na de inval van Rusland in het land werd de uitvoer van tientallen miljoenen ton graan onmogelijk. Pas in juli werd tussen Rusland, Oekraïne, de Verenigde Naties en Turkije een deal gesloten over de export van graan.

Erdogan zei dat hij met de Russische president Vladimir Poetin zou spreken zodra hij naar Turkije was teruggekeerd. Volgens de Turkse president „loopt de weg naar vrede via de dialoog”, zo liet hij optekenen.

Een afzonderlijke overeenkomst tussen de VN en Turkije, die ook in juli werd ondertekend, maakt de uitvoer van Russische levensmiddelen en meststoffen mogelijk, ondanks de westerse sancties die aan Moskou zijn opgelegd na de Russische invasie in Oekraïne. Erdogan zei dat de export van meststoffen en ammoniak belangrijk is. „Het werk gaat door. We zullen dit met Poetin bespreken”, zei hij.

De Poolse ambassadeur in Moskou moet zich melden bij het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken. Rusland wil uitleg over de beschuldigingen die Polen uitte na het raketincident van dinsdag. De Poolse autoriteiten meldden aanvankelijk dat het om Russische raketten zou gaan, maar inmiddels heeft president Andrzej Duda gezegd dat het waarschijnlijk om een ongeluk ging met Oekraïense luchtverdediging.

De Russische ambassadeur in Polen moest zich eerder al melden in Warschau voor uitleg. Het Kremlin was daar niet blij mee en zei eerder al dat Polen „compleet hysterisch” reageert op het incident. Bij het incident in de buurt van de Oekraïense grens kwamen twee mensen om.

Hoewel de raket waarschijnlijk Oekraïens was, vindt Polen nog steeds dat de verantwoordelijkheid bij Rusland ligt. Het Russische leger is de oorlog namelijk negen maanden geleden begonnen en voerde dinsdag grootschalige raketaanvallen uit op Oekraïne, waardoor Kiev de luchtafweer moest inschakelen.

Oekraïne heeft sinds het begin van de zomer bijna een derde minder graan geëxporteerd dan in dezelfde periode een jaar eerder, maakte het Oekraïense ministerie van Landbouw bekend.

Het gaat om bijna 15,1 miljoen ton graan vergeleken met 21,8 miljoen ton vorig jaar. Oekraïne, ook wel de graanschuur van de wereld genoemd, zag de export instorten sinds het begin van de oorlog in het land in februari. Rusland liet de export van graan via de Zwarte Zee niet meer toe. Daardoor schoten de voedselprijzen wereldwijd omhoog en ontstond vrees voor tekorten in onder andere Afrika en het Midden-Oosten.

Eind juli werden drie havens aan de Zwarte Zee vrijgegeven nadat Moskou en Kiev een deal sloten hierover. Die overeenkomst kwam tot stand door bemiddeling van de Verenigde Naties en Turkije.

Volgens de Oekraïense regering kan het land dit jaar tussen de 50 miljoen en 52 miljoen ton graan oogsten. In 2021 ging het nog om een recordopbrengst van 86 miljoen ton.

Het Oekraïense parlement heeft de staat van beleg en de mobilisatie van het leger verlengd met nog eens negentig dagen tot 19 februari volgend jaar. Het is een teken dat Kiev geen snel einde verwacht van de gevechten tegen de Russische strijdkrachten, die Oekraïne bijna negen maanden geleden binnenvielen.

Het was de vierde verlenging van de maatregelen sinds de Russische invasie. De staat van beleg geeft het leger uitgebreide rechten en kan vrijheden beperken van burgers, zoals het recht te demonstreren.

Oekraïne wil toegang tot de plek in Polen waar dinsdag door een raket een explosie plaatsvond. Het projectiel was volgens westerse functionarissen waarschijnlijk door Oekraïne afgevuurd. De autoriteiten in Kiev hebben die informatie vooralsnog niet bevestigd.

Oleksi Danilov, secretaris van de Nationale Veiligheids- en Defensieraad van Oekraïne, zegt dat Kiev een gezamenlijk onderzoek naar het incident wil en „volledig openstaat voor een uitgebreid onderzoek naar de situatie”.

Ook wil Oekraïne zien welke informatie de basis vormt voor de conclusies van zijn westerse partners, aldus Danilov. Onder meer de NAVO zegt dat de raket waarschijnlijk een Oekraïense luchtafweerraket was, maar dat Rusland de „uiteindelijke verantwoordelijkheid” draagt omdat dat land de oorlog in Oekraïne begon.

De inslag in Polen is hoogstwaarschijnlijk het gevolg van een „ongeluk” met een Oekraïense luchtafweerraket, zegt NAVO-chef Jens Stoltenberg. De eerste bevindingen duiden daar volgens hem op.

Toch is de explosie en de dood van twee Polen niet Oekraïne aan te rekenen, benadrukt Stoltenberg na overleg met de ambassadeurs van de NAVO-landen. Hij wijst erop dat Rusland dinsdag weer een regen van raketten op Oekraïne afschoot. „Rusland draagt de uiteindelijke verantwoordelijkheid”, daar zijn alle lidstaten het volgens de secretaris-generaal over eens.

De NAVO heeft geen enkele aanwijzing dat de inslag in een dorpje vlak bij de Oekraïense grens een doelbewuste aanval was, zei Stoltenberg in navolging van de Poolse regering. „Dit incident heeft niet de kenmerken van een aanval.” De westerse militaire alliantie ziet ook niets dat erop duidt dat Rusland aanstalten maakt voor gewapende actie tegen de NAVO.

Stoltenberg wil niet zeggen of er ook andere brokstukken zijn gevonden of dat er een Russisch projectiel in de buurt was toen de Oekraïense raket insloeg. „Het onderzoek is nog gaande en we moeten de uitkomst afwachten.”

De NAVO-landen werden woensdagochtend bijgepraat over de raketinslag en het onderzoek daarnaar door Polen. Het NAVO-land heeft afgezien van het activeren van een spoedoverlegprocedure voor lidstaten die zich bedreigd voelen.

Polen en zijn NAVO-bondgenoten hebben het incident „kalm en met verantwoordelijkheidsgevoel” opgenomen, vindt Stoltenberg. Het is in zulke gevallen zaak onnodige escalatie te voorkomen, onderstreept hij.

Een raketexplosie, dinsdagavond in het Oost-Poolse grensdorp Przewodow, leidde tot grote internationale spanningen. De raket lijkt echter niet uit Rusland afkomstig.

Lees ook

Internationale spanningen na raket op Polen

De explosie waarbij twee doden vielen in een Pools dorp bij de grens met Oekraïne, werd veroorzaakt door een Oekraïense luchtverdedigingsraket. Dat zou de Amerikaanse president Joe Biden hebben laten weten aan de G7-landen en de NAVO-partners, zegt een bron rond het NAVO-beraad over het incident.

Biden had eerder op basis van voorlopige informatie al aangegeven dat het mogelijk ging om een Oekraïense luchtafweerraket van het type S-300. Rusland zegt te kunnen aantonen dat het geen eigen raket was.

De Belgische minister van Defensie beaamde dat voorzichtig. „Op basis van de voorlopige beschikbare informatie zijn de aanvallen hoogstwaarschijnlijk het resultaat van Oekraïense luchtafweersystemen die werden ingezet om Russische raketten uit de lucht te halen”, aldus minister Ludivine Dedonder in een verklaring.

Dat het hoogstwaarschijnlijk om Oekraïens vuur ging valt ook op te maken uit het feit dat Polen nog geen beroep heeft gedaan op artikel 4 van het NAVO-verdrag, zeggen NAVO-bronnen. Met dat artikel kan een NAVO-land dat zich bedreigd voelt zijn 29 bondgenoten bijeenroepen om het gevaar en de mogelijke reactie te bespreken. Als er een Russische raket was neergekomen zou het logisch zijn geweest om de belangrijke overlegprocedure wel te activeren.

Rusland is vanwege de invasie in Oekraïne verantwoordelijk voor „eventuele incidenten met raketten”, stelt een adviseur van de Oekraïense president. De reactie komt een dag na een raketinslag op Pools grondgebied, niet ver van de grens met Oekraïne.

Topadviseur Andrej Podoljak zegt dat het voor de hand ligt om „één logica” aan te houden. „De oorlog is begonnen en wordt gevoerd door Rusland. Rusland valt Oekraïne massaal aan met kruisraketten. Rusland heeft het oostelijke deel van het Europese continent veranderd in een onvoorspelbaar slagveld.” Volgens Podoljak is „alleen Rusland verantwoordelijk voor de snel groeiende risico’s voor buurlanden”.

De raket die dinsdag insloeg in Polen was een Oekraïense raket van het type S-300, zegt het Russische ministerie van Defensie op basis van foto’s van resten van het projectiel. De Amerikaanse president Joe Biden had eerder op basis van voorlopige informatie al aangegeven dat het mogelijk ging om zo’n Oekraïense luchtafweerraket.

Rusland bestookte dinsdag grote delen van Oekraïne met raketten, maar dat was minstens 35 kilometer van de Poolse grens, meldde het Russische persbureau RIA op basis van het ministerie in Moskou. Berichten dat Rusland achter de inslag in Polen zou zitten worden weggezet als een „weloverwogen provocatie om de situatie te escaleren”.

Polen heeft sinds de inslag van een of meerdere raketten dinsdag nog geen beroep gedaan op artikel 4 van het NAVO-verdrag, zeggen NAVO-bronnen. Met dat artikel kan een NAVO-land dat zich bedreigd voelt zijn 29 bondgenoten bijeenroepen om het gevaar en de mogelijke reactie te bespreken.

De NAVO-ambassadeurs zijn woensdagochtend in Brussel wel bijeen, maar dat spoedoverleg is door NAVO-chef Jens Stoltenberg belegd. De dertig lidstaten bespreken wat er precies in Polen, op NAVO-grondgebied dus, is gebeurd.

Van een beroep op het vermaarde artikel 5, dat NAVO-landen bij een aanval verzekert van elkaars militaire hulp, is sowieso geen sprake.

Polen heeft geen sluitend bewijs waaruit blijkt wie de raket heeft afgevuurd die dinsdag een dodelijke explosie veroorzaakte in een dorp nabij de Oekraïense grens, zei president Andrzej Duda woensdag. Zelfs over de makelij van de raket houdt hij een slag om de arm.

De ambassadeurs van de NAVO-lidstaten komen woensdag bijeen tijdens een spoedzitting om de veiligheid van NAVO-lid Polen te bespreken. Op Pools grondgebied was dinsdag een ontploffing die volgens het Poolse ministerie van Buitenlandse Zaken veroorzaakt werd door een raket van Russische makelij. Wie de raket heeft afgevuurd, konden de Polen niet vaststellen.

Oekraïne roept de internationale gemeenschap op een no-fly zone in te stellen nu een waarschijnlijk Russische raket Pools grondgebied heeft getroffen met twee dodelijke slachtoffers. „We vragen om de lucht te sluiten omdat de lucht geen grenzen kent”.

De leiders van de G20-landen hebben een gezamenlijke slotverklaring aangenomen waarin de Russische agressie tegen Oekraïne wordt veroordeeld. De oorlog wordt door de meeste landen „in de sterkste bewoordingen betreurd”.

De landen, die voor een top bijeen zijn gekomen op het Indonesische eiland Bali, melden ook dat er „andere opvattingen en verschillende beoordelingen van de situatie en sancties” zijn. De verklaring zou ook worden gesteund door Rusland, een van de G20-landen. De Russische president Vladimir Poetin ging zelf niet maar Bali. Hij stuurde een delegatie onder leiding van zijn buitenlandminister Sergej Lavrov. Die vertrok dinsdag al, uren voordat de slotverklaring werd goedgekeurd.

Er zijn aanwijzingen dat de raket die een dorp in Oost-Polen trof uit Oekraïne kwam. Dat zou de Amerikaanse president Joe Biden woensdag hebben gezegd tegen wereldleiders tijdens een ontmoeting met andere staatshoofden en regeringsleiders van de NAVO- en G7-landen op Bali, meldt het Duitse persbureau DPA op basis van bronnen. Hij zou hebben gesproken over een luchtafweerraket van het type S-300.

Biden liet eerder woensdag al weten dat de raket die dinsdag twee dodelijke slachtoffers maakte waarschijnlijk niet vanuit Rusland is afgevuurd. Biden zei dat na afloop van een spoedoverleg dat hij tijdens de G20-top op het Indonesische eiland Bali had belegd.

Op een vraag van verslaggevers of de raket, die hoogstwaarschijnlijk van Russische makelij is, vanuit Rusland is afgevuurd, antwoordde Biden: „Er is voorlopige informatie die dat betwist. Ik wil dat niet zeggen totdat we het volledig hebben onderzocht, maar het is onwaarschijnlijk dat die vanuit Rusland is afgevuurd, maar we zullen zien.”

De Amerikaanse president zegt dat de Verenigde Staten en de NAVO-landen het incident onderzoeken alvorens over te gaan tot actie. „We zijn overeengekomen om Polens onderzoek naar de explosie op het platteland van Polen, vlakbij de Oekraïense grens, te steunen, en ze zullen ervoor zorgen dat we erachter komen wat er precies is gebeurd”, aldus Biden. Pas daarna wordt er collectief besloten hoe verder te gaan, benadrukt hij.

Leiders uit de Verenigde Staten, Duitsland, Canada, Nederland, Japan, Spanje, Italië, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk namen deel aan de bijeenkomst.