Een gift die volledig aftrekbaar is, is de zogenoemde periodieke gift. Die gift moet worden gedaan aan een ANBI. De regeling houdt in dat een donateur moet vastleggen dat hij voor tenminste vijf jaar een gift doet aan diezelfde ANBI. De periodieke gift moet ”vast en gelijkmatig” zijn, bijvoorbeeld 500 euro per jaar. De gift moet ook ten minste vijf jaar lopen en de gift moet uiterlijk eindigen bij het overlijden van de schenker. Juridisch verwoord: er moet sprake zijn van een wezenlijke onzekerheid over de totale omvang van de gift (”het onzekerheidsvereiste”).

In de praktijk zou dit volgens de Belastingdienst betekenen dat er sprake moet zijn van een sterftekans van ten minste 1 procent. Bij periodieke giften die eindigen bij het overlijden van de langstlevende van bijvoorbeeld een echtpaar (“de periodieke gift op twee levens”) gebeurde het dat de Belastingdienst dit nader toetste. Bij niet al te oude echtparen was de sterftekans vaak minder dan 1 procent. Als gevolg hiervan trok de Belastingdienst een streep door de geclaimde giftenaftrek. Een donateur spande hierover een zaak aan bij de rechter.

De Hoge Raad gaf de donateur gelijk: de 1 procent-eis als zodanig geldt niet meer, al moet wel sprake zijn van (enige) onzekerheid (dus een overlijdensrisico). De uitspraak van de Hoge Raad is een welkome uitspraak die vooral zekerheid geeft over (oudere) periodieke giften ”op twee levens”. Vanaf 2024 wordt het onzekerheidsvereiste overigens ook in de wet aangepast, zodat al dit gedoe tot het verleden behoort.

Uiteraard blijft het van belang voor donateurs om altijd goed na te gaan of een periodieke gift in hun specifieke geval aantrekkelijk is. Iemand die bijvoorbeeld alleen 500 euro per jaar aan de kerk geeft, kan dit bedrag niet volledig in aftrek brengen. Dan kan de periodieke gift tot fiscaal voordeel leiden. En hoe meer fiscaal voordeel, hoe meer er gegeven kan worden aan bijvoorbeeld de kerk. Bij iemand die allerlei giften doet aan verschillende ANBI’s, is het niet altijd zinvol om één van de giften om te zetten in een periodieke gift.

Belangrijk om te weten: giften in het huidige stelsel zijn slechts aftrekbaar voor 40 procent (2022) en dus niet meer voor het hoogste tarief van circa 50 procent.

De giftenaftrek ligt inmiddels wel onder vuur. Zo zouden rijken volgens het kabinet de aftrek gebruiken om hun inkomen tot nihil te verkleinen, zodat ze geen belasting hoeven te betalen. De onderbouwing die het kabinet heeft gegeven aan de Kamer is echter onjuist gelet op de genoemde maximering tot 40 procent. Bovendien raken deze rijken altijd meer geld kwijt aan de gift dan dat ze ‘verdienen’ met het fiscale voordeel. Toch wil het kabinet om de periodieke gift te beperken tot maximaal 250.000 euro per jaar. Slechts weinigen in onze samenleving zullen daar echt last van hebben. Of zullen wellicht toch juist enkele goede doelen gaan lijden onder deze maatregel?

De auteur werkt bij HVK Stevens Belastingadvies.