„Weersextremen volgen elkaar in hoog tempo op. De natuur krijgt zo geen adempauze”, verklaart dr. Arnold van Vliet, bioloog bij Wageningen University & Research. Hij wijst op de extreme droogte van de afgelopen zomer.

Zuidelijke planten- en dierensoorten rukken op naar het noorden, signaleert Van Vliet. „Die verschuiving gaat echter tien keer zo langzaam als de temperatuurstijging. Daardoor zijn planten en dieren niet goed afgestemd op het warmere weer.”

Een gevolg kan zijn dat bomen nu bladeren aanmaken, terwijl ze in winterrust horen te gaan. Van Vliet maakte dat in 2018, 2019 en 2020 mee, toen bomen na bladval door de droogte aan het begin van de herfst weer in blad kwamen. „Als dat straks ook gebeurt en we even later nachtvorst krijgen, vriezen de jonge bladeren kapot en gaan kostbare voedingsstoffen verloren.”

Winterklaar

Iets vergelijkbaars kan insecten zoals dagvlinders overkomen. „Door de klimaatverandering zien we dat veel dagvlinders in september een extra generatie vormen”, zegt Kars Veling, ecoloog bij De Vlinderstichting. „Dat is op zich positief, maar het kan ook negatief uitpakken. Als de eitjes uitkomen en het koud wordt, kunnen jonge rupsen doodvriezen. Ze hebben namelijk een aantal weken nodig om winterklaar te worden.”

Niet alleen algemene vlinders zoals koolwitjes en het landkaartje vormen bij warm weer extra generaties, ook bedreigde soorten zoals de grote vuurvlinder doen dat. Veling: „Als het misgaat, kan dat voor die soort het laatste zetje richting uitsterven zijn.”

Veling verwacht niet dat vlinders die nu pop zijn, ‘denken’ dat het voorjaar is en massaal uit hun pop kruipen. De dagen worden namelijk steeds korter, en daglengte is een belangrijk signaal voor vlinderpoppen. Toch kreeg hij woensdag een melding van een oranjetipje, een typische voorjaarsvlinder die normaal van half maart tot begin mei vliegt.

Herfstkleuring

Door het warme weer zijn muggen ook langer actief. Op muggenradar.nl heeft een aantal mensen gemeld veel last te hebben van muggen. „We zien in de winter steeds vaker muggenoverlast”, zegt bioloog Van Vliet, brein achter het platform. „Dat komt vooral door een toename van de zogenaamde molestus-variant, die niet in winterrust gaat en zich blijft voortplanten.”

Van Vliet heeft onderzocht wat het warme weer betekent voor het verkleuren van bomen. De herfstkleuring is volgens hem vergelijkbaar met eerdere jaren, maar wel later dan pakweg vijftig jaar geleden. Ook zijn er grote verschillen per boomsoort. Eiken hebben op veel plekken nog groene bladeren. Dat is volgens Van Vliet abnormaal voor de tijd van het jaar. Andere bomen, zoals essen, paardenkastanjes en berken, hebben al wel herfstkleuren of zijn hun bladeren kwijt. Dat komt volgens hem door de lage temperaturen van eind september.