Het ”voor elk wat wils” is het beste te zien bij de politici in de Tweede Kamer. Neem het tijdpad voor de stikstofaanpak: Remkes schrijft dat vooralsnog moet worden vastgehouden aan dat jaartal, maar dat in 2025 en in 2028 moet worden gekeken of 2030 haalbaar is. D66 kan dit claimen als winst („2030 blijft overeind”), maar het CDA evenzeer („2030 is niet in beton gegoten”).

In de tweede plaats biedt het rapport ook voor boeren aanknopingspunten. Volgens Remkes is „misschien wel het belangrijkste” iets immaterieels: er moet „echte erkenning” zijn van de emoties en woede.

De probleemoplosser verwachtte niet dat het rapport tot blijdschap in de sector zou leiden, en dat is niet verwonderlijk. Volgens Remkes is het mogelijk om wensen die boeren op tafel hebben gelegd in te willigen. Zo moet op termijn de kritische depositiewaarde (KDW) –de gehekelde maatstaf om een overmaat aan stikstofbelasting vast te stellen– uit de wet. Maar hoe? Daar laat Remkes zich niet over uit. Het is maar zeer de vraag of het kabinet de komende jaren met een alternatief kan komen.

Lees ook

Minister Adema (CU): Blij dat we aan de slag kunnen

Ook de prioriteit die Remkes adviseert te geven aan het legaliseren van de duizenden agrariërs die in de knel zitten –PAS-melders en interimmers– is iets waar boeren het roerend mee eens zijn. Hier tegenover staat echter een forse ingreep: Remkes raadt aan om binnen een jaar de uitstoot van 500 à 600 piekbelasters te stoppen. Het staat als een paal boven water dat het in verreweg de meeste gevallen om veehouderijen zal gaan.

Tot slot is er de ontvangst van het rapport bij de regeringsploeg; die was positief, maar Remkes spaarde het kabinet zeker niet. Het beleid van Rutte IV focust te eenzijdig op stikstof en op boeren, en de overheid reageerde te weinig op initiatieven en plannen vanuit de verschillende sectoren, aldus Remkes. Zijn kritiek richtte zich niet alleen op de huidige ploeg; zo hebben boeren volgens hem de laatste jaren te maken met „zwalkend beleid.”

Operatie

Wellicht de ingrijpendste aanpassing die Remkes adviseert, is de snelle en gerichte beëindiging van de uitstoot van honderden piekbelasters. Als het kabinet dit overneemt, is het maar de vraag of de overheid die operatie in zo’n korte tijd kan uitvoeren. En kan het zonder dwang? Vermoedelijk niet, terwijl dit zeer omstreden is. En dat met provinciale verkiezingen in maart 2023.

Dat Remkes adviseert het beruchte stikstofkaartje van tafel te halen, is een tik op de vingers. Van der Wal zei woensdag meteen dat dit voorstel wordt overgenomen, maar wilde dit eerder niet doen. Overigens verandert het centrale stikstofdoel er geen millimeter door. Wat Remkes betreft moeten er nieuwe, regionale kaarten komen. Onduidelijk is nog wat het intrekken van de kleurenkaart en snelle uitkoop van piekbelasters betekenen voor de gebiedsprocessen in provincies.

Het stikstofadvies geeft het kabinet druk én verlichting. Verlichting, omdat vrijwel iedereen wel zal inzien dat dit is waar men het mee moet doen, en dat een nieuwe gespreksronde er niet in zit. Maar ook druk: het komt nu aan op een goede en snelle uitwerking en uitvoering.

Scan de QR-code voor een video