Je loopt er zo aan voorbij, op het plein voor de bibliotheek aan de Neude in Utrecht. Een zeecontainer in witte en lichtblauwe kleuren. Een paar vlaggen van het Festival Oude Muziek erbij. Dat evenement is juist vrijdag van start gegaan.

Wie beter kijkt, ziet op een van de zijkanten van de container de markante kop van Johann Sebastian Bach afgebeeld, met een grote virtual realitybril op zijn neus. ”Bach verbindet”, staat er in het Duits. ”Eine virtuelle Reise”.

Binnen in de zeecontainer –6 bij 2,5 meter– kun je inderdaad een virtuele reis maken naar de tijd van Bach. Het is er niet ruim: slechts drie mensen tegelijk kunnen naar binnen en plaatsnemen op een houten bankje.

Het interieur van de container doet je al een beetje in de sfeer komen. Deze beschildering stelt het inwendige voor van een van de kerken waar Bach van 1708 tot 1717 werkte: de hofkapel in Weimar, bijgenaamd de Himmelsburg. We kennen de kapel, die in 1774 door brand werd verwoest, van een schilderij van Christian Richter uit de 17e eeuw. Een heel hoge ruimte, met twee prachtig versierde galerijen rondom. En helemaal bovenin, op 20 meter hoogte, in een hemelsblauw plafond, een muziekgalerij met een orgel. Daar, hoog boven alle hoofden, bevonden zich tijdens de dienst de musici, die onder leiding van concertmeester Bach een cantate uitvoerden.

Leuning

In de container krijgt de bezoeker een enorme headset aangereikt: een VR-bril plus koptelefoon. En daar ga je: in één keer zit je in de hofkapel in Weimar. Op een bankje op de begane grond. Of, als je met een bedieningsstick een keer klikt, op de tweede galerij.

De musici gaan spelen: het begin uit cantate BWV 182: ”Himmelskönig, sei willkommen”. Een werk dat Bach in 1714 voor palmzondag schreef en in deze kapel uitvoerde. De klanken van violen, blokfluit en basso continuo klinken door de ruimte. En even later zetten de zangers in: „Himmelskönig, sei willkommen, laß auch uns dein Zion sein!”

Klik je op de stand waarin je beneden zit, dan daalt de muziek van boven op je neer, als uit de hemel. Positioneer je jezelf op de tweede galerij, dan is de klank al wat directer. Maar je kunt ook op de muziekgalerij zitten, vlak naast het orgel. Hier zie je de zangers zingen en zit je tussen de instrumenten – ze zijn in lichteffecten aanwezig. En ja, je kunt ook over het randje naar beneden kijken, 20 meter diep… Gelukkig kun je je in de zeecontainer vastgrijpen aan een leuning aan de wand.

Zeven minuten duurt de virtuele belevenis. Dan doe je de headset af en zit je weer op de Neude.

Bachbox

De installatie is in de Domstad ter gelegenheid van het Festival Oude Muziek, dat nog tot 4 september duurt. Eigenlijk had de belevingscontainer twee jaar geleden al naar Utrecht moeten komen, vertelt festivaldirecteur Xavier Vandamme bij een presentatie voor de pers. Maar vanwege corona is de komst destijds afgeblazen.

De ”Bachbox”, zoals de container oneerbiedig wordt genoemd, is in de Duitse deelstaat Thüringen ontwikkeld in een samenwerking van de Fachhochschule Erfurt en de Technische Universität Berlijn. Met speciale technieken is, aan de hand van de gegevens over de verloren gegane kapel, gereconstrueerd hoe de ruimte er destijds uitzag. En, nog ingenieuzer: hoe de kerk destijds geklonken moet hebben. En dan ook nog vanuit verschillende posities: de klank zoals je die beneden in de kerk hoort, en het geluid zoals het boven op de muziekgalerij geklonken moet hebben. Het Duitse muziekensemble Cantus Thuringia & Capella heeft de muziek van cantate BWV 182 voor het project ingezongen.

De ”Bachbox” is al in een aantal Duitse steden geweest, onder andere in Weimar en Leipzig. Binnenkort gaat de container naar Brugge. Maar vooralsnog staat de installatie gedurende het festival op de Neude en is ze dagelijks tussen 11.00 en 19.00 uur te bezoeken. Gratis.