Ruim honderd burgers uit fabriek Azovstal in veiligheid
Het is dag 68 van de oorlog in Oekraïne. Volg de laatste ontwikkelingen in dit liveblog.
Advertentie
De bevolking van de West-Oekraïense stad Lviv is dinsdagavond opgeschrikt door een Russische luchtaanval. Volgens burgemeester Andrij Sadovi is in een aantal wijken de elektriciteit uitgevallen, doordat drie verdeelstations zijn beschadigd. Ook de internetverbinding is verstoord.
De Russische president Vladimir Poetin heeft zijn Franse collega Emmanuel Macron volgens het Kremlin te verstaan gegeven dat het Westen moet ophouden met de wapenleveranties aan Oekraïne. Bovendien beschuldigde hij Kiev ervan de gesprekken die een eind kunnen maken aan het conflict niet serieus te nemen.
Ruim honderd geëvacueerde burgers die vastzaten op het door Russen omsingelde terrein van de Azovstal-fabriek in Marioepol zijn veilig aangekomen in de stad Zaporizja. Sommigen van hen zijn gewond. De reddingsoperatie met hulp van de Verenigde Naties en het Rode Kruis nam vijf dagen in beslag.
Volgens de VN kunnen 101 mensen na twee maanden duisternis in de bunkers onder de fabriek eindelijk daglicht zien. Bij het konvooi met bussen en ambulances sloten zich families en personen aan in eigen voertuigen, meldt het Rode Kruis, dat sinds eind februari met de strijdende partijen overlegt over veilige evacuaties.
De Russen en pro-Russische rebellen vallen het laatste bolwerk van het Oekraïense verzet in de Zuid-Oekraïense havenstad Marioepol aan. Russische troepen zijn begonnen de staalfabriek Azovstal te beschieten en te bombarderen nadat Oekraïense soldaten een staakt-het-vuren hadden gebruikt om nieuwe posities in te nemen, zo citeren Russische persbureaus het ministerie van Defensie in Moskou.
De Britse premier Boris Johnson heeft als eerste buitenlandse regeringsleider het Oekraïense parlement toegesproken over de oorlog in het land. Via een videoverbinding sprak hij zijn steun uit aan de Oekraïners en zei hij dat de Britten hen met nog eens 300 miljoen pond (358 miljoen euro) aan militaire hulp zullen bijstaan.
Na de Russische inval in buurland Oekraïne houdt Duitsland er rekening mee dat Rusland ook andere landen binnenvalt. „Niemand kan aannemen dat Rusland geen andere landen zal aanvallen”, waarschuwde de Duitse regeringsleider Olaf Scholz.
De bondskanselier verklaarde dat na een ontmoeting met zijn collega’s uit Zweden en Finland in het Duitse Meseberg ten noorden van Berlijn. De twee Noord-Europese landen overwegen sinds de Russische agressie toe te treden tot het westerse defensiebondgenootschap NAVO.
Scholz zei een aansluiting te ondersteunen: „Als deze twee landen besluiten dat ze deel willen uitmaken van de NAVO-alliantie, kunnen ze op onze steun rekenen.” Duitsland is een van de NAVO-lidstaten die veiligheidsgaranties kunnen bieden in de tussentijd, tot ze lid zijn. Rusland dreigde al met tegenmaatregelen. Volgens Scholz kunnen landen „altijd rekenen op de steun van Duitsland”, ongeacht een NAVO-lidmaatschap en ook, indien nodig, tot een besluit over hun toelating tot het bondgenootschap.
Minstens negen burgers zijn gedood in de Oekraïense regio Donetsk. De regionale gouverneur Pavlo Kirilenko meldt via Telegram dat zij om het leven kwamen door Russische beschietingen.
Drie van hen stierven door een bombardement op de stad Avdiivka. Drie andere burgers zijn gedood bij beschietingen in Voehledar en weer drie anderen bij beschietingen in Liman. De gouverneur houdt er rekening mee dat er nog meer burgers zijn gestorven.
Ook in andere plaatsen in de Donbas wordt hevig gevochten, volgens medewerkers van president Volodimir Zelenski. Sinds de Russen zich terugtrokken uit andere regio’s van Oekraïne, is de strijd in de Donbas juist geïntensiveerd. Rusland ontkent nog altijd burgers aan te vallen.
Rusland beschuldigt Israël van steun aan „het neonaziregime in Kiev”, een dag nadat de Israëlische regering woedend had gereageerd op de uitspraak van de Russische buitenlandminister Sergej Lavrov dat Adolf Hitler ook joods bloed zou hebben. De bewindsman zei ook dat joden de „grootste antisemieten” zijn.
Lavrovs ministerie deed er nog een schepje bovenop door Israël te beschuldigen van samenwerking met neonazi’s. „De geschiedenis kent helaas tragische voorbeelden van samenwerking tussen joden en nazi’s.”
Premier Naftali Bennett en buitenlandminister Yair Lapid reageerden woest op Lavrov. De laatste noemde zijn uitspraken „schandelijk, onvergeeflijk en een vreselijke historische fout”. De Russische ambassadeur in Israël werd ontboden om uitleg te geven. De Oekraïense president Volodimir Zelenski, die zelf een joodse achtergrond heeft, zei dat Rusland kennelijk totaal geen lering heeft getrokken uit de Tweede Wereldoorlog.
Israël heeft relatief goede banden met Moskou en heeft eerder aangeboden te bemiddelen in het conflict met Oekraïne. Het heeft geen sancties ingesteld tegen Rusland, maar wel aangekondigd helmen en kogelwerende vesten te leveren aan Oekraïne, dat had gevraagd om wapens.
Advertentie
Rusland gaat de export van grondstoffen naar bepaalde personen of bedrijven verbieden als vergelding voor „onvriendelijke acties van bepaalde staten en internationale organisaties”. De Russische president Vladimir Poetin heeft een decreet ondertekend waar dat in staat. Uit dit document wordt niet duidelijk wie precies door deze sancties wordt geraakt.
Westerse landen hebben tal van economische sancties afgekondigd tegen Rusland uit afschuw over de inval in Oekraïne. De Russische regering wil nu terugslaan door de komende tien dagen een eigen sanctielijst op te stellen met buitenlandse personen en bedrijven die op een zwarte lijst komen. Zij zouden vervolgens geen grondstoffen uit Rusland kunnen kopen. Het land is onder andere rijk aan gas, olie, metaalertsen en nikkel.
Volgens het decreet hebben Russische bedrijven of personen ook het recht om bestaande verplichtingen aan partijen op de sanctielijst niet na te komen.
Duitsland wil zeven houwitsers aan Oekraïne leveren, meldt de Duitse krant Die Welt. Het besluit van de regering om gepantserde artilleriekanonnen naar Kiev te sturen gaat volgens het dagblad in tegen het advies van topmilitairen.
Het gaat om de Panzerhaubitz 2000 uit de voorraad van het Duitse leger, maar er zouden slechts circa 40 van de 119 exemplaren operationeel zijn. Nederland heeft Kiev eerder beloofd vijf houwitsers te leveren, aldus Die Welt. Het Nederlandse ministerie van Defensie sprak eerder van „een beperkt aantal”. De training van Oekraïense militairen om te leren omgaan met het complexe wapentuig vindt in beide gevallen in Duitsland plaats.
De Nederlandse minister Kajsa Ollongren van Defensie zei vorige week dat het materieel binnen een maand naar Oekraïne gaat. Frankrijk, de Verenigde Staten en Canada hebben ook al houwitsers toegezegd. Deze kanonnen kunnen doelen tot 40 kilometer ver precies raken, wat erg nuttig kan zijn in de overwegend vlakke Donbas-regio in Oost-Oekraïne.
Duitsland kondigde eerder aan vijftig Gepard-luchtafweertanks aan Oekraïne te leveren. Al geleverd zijn ruim 2500 luchtafweerraketten, 900 raketwerpers, 100 machinegeweren, 15 antitankwapens en veel munitie.
In Duitsland zijn meer dan 400.000 vluchtelingen uit Oekraïne aangekomen sinds het begin van de oorlog. Het Duitse ministerie van Binnenlandse Zaken meldt op Twitter dat het vooral gaat om vrouwen, kinderen en ouderen die Oekraïens staatsburger zijn.
Doordat er binnen de Europese Unie geen grenscontroles zijn, is het precieze aantal onbekend. De Duitse politie controleert meer bij grenzen, treinen en stations, maar het is niet te doen om alle vluchtelingen te tellen. Ook is er geen overzicht van het aantal vluchtelingen dat is doorgereisd binnen de EU of juist weer terug is gegaan naar Oekraïne.
In Nederland stonden maandag 49.810 vluchtelingen uit Oekraïne geregistreerd. Volgens de Verenigde Naties zijn er in totaal nu bijna 5,6 miljoen mensen het land ontvlucht, maar zijn er ook al bijna 1,4 miljoen mensen terug naar Oekraïne gegaan.
De Oekraïense ambassadeur in Berlijn, Andrij Melnik, heeft kritiek geuit op de Duitse bondskanselier Olaf Scholz. Melnik vindt het niet bij een staatsman passen dat Scholz voorlopig niet naar Kiev komt.
Scholz herhaalde maandagavond niet blij te zijn dat president Frank-Walter Steinmeier eerder geweigerd werd. Steinmeier wilde Kiev bezoeken met zijn Poolse en Baltische collega’s, maar kreeg naar eigen zeggen kort daarvoor te horen dat hij niet welkom was. Steinmeier zou in zijn jaren als minister van Buitenlandse Zaken te pro-Russisch zijn geweest en daardoor de dreiging voor Oost-Europa niet serieus hebben genomen.
Het zit Scholz nog niet lekker dat Steinmeier niet mocht komen. Volgens de regeringsleider is het onacceptabel dat een staatshoofd van een land dat zo veel financiële en militaire hulp biedt wordt geweigerd.
Niet een afgevaardigde van de regering, maar de leider van oppositiepartij CDU, Friedrich Merz, lijkt de eerste Duitse politicus te worden die Oekraïne bezoekt sinds het begin van de Russische invasie. Merz wordt dinsdag verwacht en heeft afspraken met onder anderen premier Denis Sjmihal en de voorzitter van het Oekraïense parlement.
De minister van Buitenlandse Zaken, Annalena Baerbock, heeft wel plannen om binnenkort naar Kiev te reizen. Melnik benadrukt dat Scholz welkom blijft in Kiev als hij van gedachten verandert.
De Russische president Vladimir Poetin verklaart mogelijk volgende week officieel de oorlog aan Oekraïne, een stap die het mogelijk maakt reservisten te mobiliseren nu de invasie hapert. Nieuwszender CNN meldt dat op basis van Amerikaanse en andere westerse functionarissen.
Tot nu omschrijft Moskou de oorlog als een „speciale militaire operatie” om Oekraïne te demilitariseren en „denazificeren”. De oorlogsverklaring zou gepland staan op 9 mei, de dag dat Rusland de overwinning op de nazi’s in de Tweede Wereldoorlog viert.
Er zijn ook geluiden dat Poetin dan aankondigt de voornaamste doelen in het buurland te hebben bereikt, maar het scenario van de oorlogsverklaring wordt volgens westerse bronnen steeds waarschijnlijker. De Britse defensieminister Ben Wallace sprak onlangs al de verwachting uit dat Poetin gaat zeggen dat Rusland in Oekraïne een oorlog tegen de nazi’s voert, wat mobilisatie van reservisten en dienstplichtigen mogelijk maakt.
Westerse en Oekraïense officials schatten dat sinds 24 februari minstens 10.000 Russische militairen zijn omgekomen, en nog eens twee of drie keer zo veel gewond zijn geraakt. Volgens de VS stuit het Russische offensief in met name de Oost-Oekraïense Donbas-regio op veel weerstand. De Amerikaanse inlichtingendiensten verwachten dat Rusland medio mei de zelfverklaarde pro-Russische republieken Donetsk en Loehansk inlijft.
Meer dan tweehonderd burgers zitten nog vast op het terrein van de Azovstal-fabriek in Marioepol, zo heeft de burgemeester van de havenstad bekendgemaakt. Na de eerste evacuaties van de afgelopen dagen wordt ook dinsdag geprobeerd om burgers naar veiligere gebieden te brengen.
De burgers en Oekraïense verdedigers op het grote industrieterrein leven in erbarmelijke omstandigheden, met een tekort aan voedsel, water en medicijnen. Afgelopen weekend werden volgens Kiev meer dan honderd burgers uit de ondergrondse faciliteiten gehaald. Maandagavond zouden nog eens twintig personen zijn geëvacueerd.
Marioepol telt volgens burgemeester Vadim Bojtsjenko nog zo’n 100.000 inwoners. Voor de Russische invasie woonden ongeveer 430.000 mensen in de zuidelijke havenstad. De evacuatie van burgers wordt bemoeilijkt omdat bijna heel Marioepol is ingenomen door Russische troepen en de stad daarvoor lange tijd was omsingeld.
Paus Franciscus heeft gevraagd om een onderhoud met Vladimir Poetin in Moskou om met de Russische president te praten over het beëindigen van de oorlog in Oekraïne. Maar hij heeft geen reactie gekregen, zegt hij in een interview met de Italiaanse krant Corriere della Sera.
De paus heeft in het vraaggesprek forse kritiek op patriarch Kirill, de geestelijk leider van de Russisch-Orthodoxe Kerk. Die heeft steun uitgesproken voor de oorlog, maar het kan volgens zijn katholieke collega niet zo zijn dat hij „Poetins misdienaar” wordt.
De paus heeft zich geregeld uitgesproken over het bloedige conflict. Zo vroeg hij tijdens Pasen om een einde aan de „wrede en zinloze” oorlog in Oekraïne en de „broederhaat”. Afgelopen zondag omschreef hij de oorlog als een „macabere achteruitgang van de menselijkheid” die hem doet lijden en huilen. Opnieuw bekritiseerde hij Rusland met een verwijzing naar de „barbaarse” verwoesting van Marioepol.
Het Russische ministerie van Defensie zegt dat er maandag bijna 2000 kinderen waren onder de 11.500 mensen die volgens Moskou op eigen verzoek vanuit Oekraïne naar Rusland zijn gebracht.
Sinds het begin van de oorlog zijn volgens het Russische ministerie van Defensie bijna 200.000 kinderen en 1,1 miljoen mensen in totaal ‘geëvacueerd’ van Oekraïne naar Rusland. Volgens Oekraïne gaat het niet om evacuaties maar om deportaties.
Maandag kwamen ook de eerste vluchtelingen uit de kelders van de Azovstal-fabriek in Marioepol in de Oekraïense stad Zaporizja aan.
De Oekraïense president Volodimir Zelenski heeft maandag gezegd dat de Russische buitenlandminister Sergej Lavrov met zijn bewering dat nazileider Adolf Hitler een joodse achtergrond had, heeft aangetoond dat het Kremlin kennelijk totaal geen lering heeft getrokken uit de Tweede Wereldoorlog.
„Ik heb er geen woorden voor. Niemand heeft enige tegenspraak of enige rechtvaardiging uit Moskou gehoord. Wat we hebben is complete stilte. Dat betekent dat het Russisch leiderschap alle lessen uit de Tweede Wereldoorlog is vergeten”, zei Zelenski, zelf telg uit een joodse familie, in zijn dagelijkse videoboodschap. „Of misschien hebben ze die lessen nooit geleerd”.
Eerder op de avond veroordeelde de Italiaanse premier Mario Draghi de uitlatingen die Lavrov deed in een polemisch interview op de Italiaanse tv. Hij zei tegen verslaggevers dat Italië, in tegenstelling tot Rusland, vrijheid van meningsuiting toestaat en dat daarom Lavrov de kans kreeg zijn zegje zondag te doen „hoe fout en abnormaal ook. Het deel over Hitler was obsceen”.
De plannen om door te gaan met de evacuatie van burgers uit de kelders van de Azovstal-fabriek in Marioepol zijn maandag mislukt door het oplaaien van de strijd. Het industriecomplex in de havenstad aan de Zee van Azov kwam andermaal zwaar onder vuur te liggen.
„De Russische bezetters hebben ons vandaag geen kans gegeven meer mensen weg te halen bij Azovstal”, zei de gouverneur van Donetsk, Pavlo Kirilenko, maandagavond op de Oekraïense televisie. In een eerdere reportage was dikke zwarte rook te zien die opsteeg boven het fabrieksterrein, veroorzaakt door artilleriebeschietingen vanaf zee.
Volgens Kirilenko zijn niettemin 56 mensen in veiligheid gebracht. Russische separatisten in Donetsk lieten weten dat 200 evacués elders uit Marioepol onderweg zijn naar de oostelijker gelegen kustplaats Bezimenne. Daar maken Russen de dienst uit.
Advertentie
