Ploumen concludeert in haar afscheidsbrief dat het leiderschap van de partij niet goed bij haar past. Dat snijdt zeker hout en getuigt van realiteitsbesef, want als boegbeeld van de partij kwam ze de afgelopen tijd niet bijster goed uit de verf.

Het zal Ploumen parten hebben gespeeld dat ze maar weinig affiniteit heeft met onderwerpen die centraal staan in het klassieke PvdA-gedachtegoed. „Werk, werk, werk”, schalt het vanaf pagina een van het verkiezingsprogramma. Dat sluit aan bij de sociaaldemocratische kernwaarde bestaanszekerheid. De net afgetreden partijleider profileerde zich de afgelopen jaren juist op andere onderwerpen. Zoals bijvoorbeeld thema’s die cirkelen rond emancipatie en het zelfbeschikkingsrecht van de vrouw.

Dat haar prioriteiten in de partij niet overal op draagvlak konden rekenen, werd pijnlijk zichtbaar na de laatste gemeenteraadsverkiezingen. In Amsterdam bracht Marjolein Moorman de PvdA terug in het centrum van de macht met een onvervalst klassiek-links programma. In de studio van RTL Nieuws rees op de uitslagenavond vervolgens de vraag wat die uitslag de PvdA in de Tweede Kamer te zeggen had. Moest Ploumen niet veel meer in Moormans spoor proberen te gaan? luidde de vraag aan de studiotafel.

De als gast aanwezige partijprominent en oud-Kamervoorzitter Gerdi Verbeet beantwoordde die met een volmondig ja. De suggestie die daarvan uitging, was onmiskenbaar dat er bij de Kamerverkiezingen van 2021 meer te halen was geweest als Ploumen andere prioriteiten had gesteld.

Alles of niets

In het voorbije formatiejaar koos Ploumen voor een alles-of-nietsstrategie. Al voor de verkiezingen maakte ze kenbaar alleen als duo met partijleider Jesse Klaver van GroenLinks te willen onderhandelen over het regeerakkoord. Voor de PvdA pakte die keus ronduit slecht uit. De partij eindigde in de oppositiebankjes. Ploumen wachtte vanaf dat moment een loodzware klus: in een versplinterende Kamer, tussen de goedgebekte nieuwkomers van BIJ1 en BBB in, proberen onderscheidend te zijn.

Als eerste daad daartoe presenteerde ze met bondgenoot Klaver een gezamenlijk ”Progressief oppositieakkoord”. De standpunten over klimaat, woningnood en de kloof tussen arm en rijk die dat stuk bevatte, waren echter breed en vaag geformuleerd. Zodanig dat waarschijnlijk ook D66 zich er prima in had kunnen vinden. Wie Ploumens opvolger ook wordt, uitermate twijfelachtig is of doorgaan in dat spoor de PvdA veel gaat opleveren.

Steeds wanneer er nieuwe Kamerverkiezingen in aantocht zijn, herleeft binnen de PvdA de hoop dat partijgenoten met de statuur van burgemeester Ahmed Aboutaleb of eurocommissaris Frans Timmermans zich bereid zullen verklaren de kar te trekken. In aanloop naar de komende Kamerverkiezingen zal dat niet anders zijn. Mogelijk valt ook Moormans naam.

Geen van hen maakt nu echter onderdeel uit van de fractie. De PvdA moet zich voorlopig zien te redden met ervaren Kamerleden zoals Attje Kuiken of Henk Nijboer, in de rol van tussenpaus. Die staan meteen voor de vraag of doorgaan met GroenLinks echt de manier is om de partij er weer bovenop te helpen. Wie het ook wordt: met haar abrupte vertrek splitst Ploumen haar opvolger daarmee een lastig dilemma in de maag.