Engelen uit oorlogsgebied?
De Russische invasie van Oekraïne is alweer weken aan de gang en de resultaten van de wrede en destructieve aanval van president Vladimir Poetin worden steeds duidelijker. Honderden burgers zijn tot nu toe gedood en duizenden zijn volgens de Oekraïense staatsnooddienst gewond geraakt. Officiële bronnen melden dat tientallen kinderen zijn gedood. Miljoenen mensen zijn naar buurlanden gevlucht. Polen, Moldavië en Hongarije bieden het grootste deel van de onmiddellijke hulp en ondersteuning aan het groeiende aantal vluchtelingen; de EU-commissaris voor crisisbeheersing zegt dat buurlanden meer dan 7 miljoen vluchtelingen moeten verwachten. De wereldgemeenschap heeft gesproken over solidariteit met Oekraïne, maar de humanitaire noodsituatie en de wijdverspreide schade aan de gezondheid en het welzijn vereisen een gecoördineerd internationaal plan.
Meer dan 200 gezondheidsinstellingen bevinden zich langs conflictlijnen. Willekeurige beschietingen van ziekenhuizen en zorginstellingen door Russische troepen zijn gemeld. Het Pavlusenko Maternity Hospital, in Zjitomir, 90 mijl ten westen van Kiev, was de eerste gezondheidszorgfaciliteit in Oekraïne die werd getroffen, gevolgd door een ziekenhuis in Vuhledar, in Donetsk. Meer dan 670 patiënten zitten vast en kwamen zonder water en medicijnen te zitten in een psychiatrisch ziekenhuis in Borodyanka.
Internationale hulporganisaties sturen essentiële medicijnen en noodvoorraden. Desondanks zijn de Oekraïense gezondheidsfaciliteiten, die proberen zorg te bieden aan traumapatiënten, en de reguliere zorg ernstig verstoord. Ze hebben nu een tekort aan basisvoorzieningen. Het medisch tijdschrift The Lancet beschrijft dat de gezondheidszorg voor kinderen ernstig wordt geschaad. De WHO waarschuwt voor crisisgerelateerde trauma’s en verwondingen, niet-overdraagbare ziekten en patiënten die dringend medische zorg nodig hebben. Geestelijke gezondheidszorg en psychosociale ondersteuning zijn dringend nodig voor burgers die door conflicten worden getroffen.
In The Lancet doet collega Irina Anatolyevna, een specialist die zorgt voor kinderen met specifieke fysieke, mentale en gedragsbehoeften, verslag. In een gesprek met de WHO zei ze: „1 maart was een vreselijke dag voor ons. De beschietingen namen sterk toe. Ik kan niet praten. Het was ons verboden de huizen te verlaten. Slechts enkele medewerkers bleven bij de kinderen.” Het tehuis waar ze werkt zorgt voor kinderen (vanaf de geboorte tot de leeftijd van 4 jaar) met fysieke, mentale of gedragsuitdagingen. Het huis zorgt ook voor kinderen met ouders die niet meer voor hen kunnen zorgen of kinderen die in de steek zijn gelaten. „Ik help bij het ontwikkelen van spraak, aandacht en geheugen. Maar tegenwoordig, ik en al mijn collega’s, hebben we geen specialiteit, we zijn allemaal moeders voor onze kinderen, we doen wat we kunnen, voeden, drinken, schoonmaken.” Tijdens het bombardement gingen alle 58 kinderen samen met het personeel de kelder in. „Het was verschrikkelijk en moeilijk daar. We hebben ze toen naar een van de kerken gebracht, waar ze nu allemaal zijn.”
De situatie in het oorlogsgebied tart al onze voorstellingsvermogens. De verhalen komen maar langzaam naar buiten. Over maanden en jaren zullen we er veel meer van vernemen. Eeuwen geleden stelden diverse oude schrijvers al: „De mens is voor de mens een wolf.” Ondanks alle welvaart en zogenaamde beschaving lijkt er toch weinig te veranderen in de wereldgeschiedenis. Genesis 3 is nog steeds hoogst actueel.
Inmiddels zijn ook in Nederland de eerste kinderen aangekomen die dringend medische zorg nodig hebben. In de kinderziekenhuizen in Utrecht vingen we al tientallen kinderen op met allerlei vormen van kanker en andere aandoeningen. De gevluchte gezinnen verblijven momenteel bij gastgezinnen of in vakantiehuisjes. Een ieder van ons is niet in staat om de wereldgeschiedenis te veranderen. Maar ieder van ons is wel in staat om ‘bekers koud water’ uit te reiken aan gezinnen en kinderen die geen andere keuze hadden dan te vluchten uit hun eigen huis en land. „Vergeet de herbergzaamheid niet; want hierdoor hebben sommigen onwetend engelen geherbergd” (Hebreeën 13:2). Alle reden om nu als kerken even niet behoudend te zijn, maar om voorop te lopen.
De auteur is hoogleraar kinderlongziekten.
