Russische troepen naderen buitenwijken van Kiev
De strijd tussen Rusland en Oekraïne duurt inmiddels bijna twee weken. Volg het laatste nieuws in dit liveblog.
Advertentie
Washington heeft woensdag uitgelegd waarom het een dag eerder afstand nam van het voorstel van Polen om MiG-29 straaljagers over te brengen naar Oekraïne met een tussenstop op een Amerikaanse basis in Duitsland. Dat deden de VS onder meer omdat het Poolse idee niet was gecoördineerd met het Amerikaanse ministerie van Defensie. „Het was ons gewoon niet duidelijk hoe dit zou werken”, zei een hoge defensiefunctionaris over het voorstel.
Maar het vooruitzicht dat jets zouden vertrekken vanaf een NAVO-basis in Duitsland, zoals Polen voorstelde, zo zei het Pentagon dinsdag al, roept sowieso „ernstige zorgen op voor de hele NAVO-alliantie”. De vliegtuigen zouden immers „luchtruim boven Oekraïne binnenvliegen waarover met Rusland wordt getwist”. En NAVO-landen hebben al eerder aangegeven niet betrokken te willen raken in gevechten met Rusland in Oekraïne, ook niet indirect.
Het Pentagon benadrukte echter dat de afwijzing „geen definitieve beslissing” is, aldus een woordvoerder van het ministerie. Hij zei dat het een andere situatie zou zijn als een soevereine staat vliegtuigen zou willen leveren in coördinatie met Oekraïne, bijvoorbeeld in een bilaterale benadering. Dat zou de soevereine beslissing van een land zijn, zei hij. Er zijn nu gesprekken gaande met Polen, zei hij.
Het Witte Huis zei dat de band met NAVO-bondgenoot Polen „sterk” blijkt, ondanks het verschil van mening over hoe Oekraïne met gevechtsvliegtuigen kan worden worden bewapend.
Polen wil graag al zijn beschikbare MiG-jachtvliegtuigen gratis, direct en gevechtsklaar aan de Oekraïense luchtmacht overdragen. Oekraïense piloten kunnen met de MiGs overweg en de regering in Kiev heeft gevraagd om ondersteuning. De Poolse regering wilde de vliegtuigen echter niet rechtstreeks overdragen, uit angst voor Russische represailles. Vandaar de voorgestelde constructie om de vliegtuigen via de Amerikaanse basis in Duitsland te leveren, die de VS dus niet zien zitten.
Het kabinet opent woensdagavond nog een informatiepunt waar gemeenten terechtkunnen met vragen over de opvang van Oekraïense vluchtelingen. Vanaf donderdag kunnen ook grote instellingen daar terecht. Dat is de uitkomst van het eerste crisisoverleg dat het kabinet over de vluchtelingencrisis heeft gevoerd, meldt staatssecretaris van Asiel Eric van der Burg.
Vanuit het Centraal Knooppunt Informatie Oekraïne, zoals het informatiepunt heet, worden vanaf woensdag vluchtelingen verdeeld over opvangplekken door het land. Die taak is tot nu toe erg versnipperd. Het kabinet kan taken als onderwijs, zorg en opvang vanaf nu beter coördineren, zei Van der Burg. „Ook omdat we gezamenlijk met gemeenten en anderen een klus moeten klaren die geklaard moet worden.”
Ook is besloten dat vluchtelingen zich vanaf „begin volgende week” kunnen registreren in de bevolkingsregistratie, kondigde de staatssecretaris aan. De hoop is dat zo van iedereen wordt vastgelegd „wie ze zijn en waar ze zitten”. Formeel hoeft dat niet omdat Oekraïners in de Europese Unie enige tijd vrij mogen reizen. Door zich te registreren kan betere ondersteuning geleverd worden, zo redeneert het kabinet.
Groot-Brittannië meldt dat het Russische ministerie van Defensie het gebruik heeft bevestigd van het TOS-1A-wapensysteem in Oekraïne. Dat systeem gebruikt zogenoemde thermobarische raketten, ofwel vacuümbommen. Waarop de Britten die bevestiging baseren, vermelden ze echter niet.
Het Russische ministerie van Defensie heeft het gebruik van het TOS-1A-wapensysteem in Oekraïne bevestigd, schrijft het Britse ministerie woensdag op haar Twitter-account. „De TOS-1A maakt gebruik van thermobarische raketten, waardoor brandbommen en ontploffingseffecten ontstaan.”
Thermobarische wapens zijn omstreden. Ze zijn veel krachtiger dan gewone explosieven. Ze zuigen de lucht uit de omgeving op en veroorzaken een enorme drukgolf. Met name in stedelijke gebieden kunnen ze veel schade veroorzaken. In de eerste dagen van de oorlog zeiden journalisten van CNN een lanceerinstallatie voor thermobarische raketten te hebben gezien nabij de Russische stad Belgorod, op 20 kilometer van de grens met Oekraïne, niet ver van de Oekraïense stad Charkov.
Eind februari zei de Oekraïense ambassadeur in de VS, Oksana Markarova, al dat Rusland in Oekraïne vacuümbommen gebruikt. Markarova praatte het Amerikaanse parlement bij over de oorlog in haar land. „De verwoesting die Rusland Oekraïne wil toebrengen is groot”, zei ze.
De Oekraïense regering staat open voor het bespreken van de Russische eis dat Oekraïne neutraal moet zijn, en zich bijvoorbeeld niet aansluit bij het westerse bondgenootschap NAVO. Kiev eist dan wel veiligheidsgaranties van de buren van Oekraïne, aldus een topadviseur van de Oekraïense president Volodimir Zelenski. „We zijn zeker bereid tot een diplomatieke oplossing.”
Oekraïne zal echter geen „enkele centimeter” grondgebied inleveren, aldus de plaatsvervangend stafchef van Zelenski in een interview met Bloomberg Television. Voordat het tot onderhandelingen hierover kan komen, is een staakt-het-vuren een allereerste vereiste, net als de terugtrekking van de Russische troepen, zei de adviseur.
De uitlatingen komen aan de vooravond van een gepland overleg tussen de ministers van Buitenlandse Zaken van Rusland en Oekraïne in Turkije.
Russische troepen naderen de buitenwijken van de Oekraïense hoofdstad Kiev. De gevechten rond de stad zijn geïntensiveerd, waarbij Oekraïense troepen proberen de Russische tanks te weren. Dat zeiden lokale burgers en vrijwilligers van de Oekraïense strijdkrachten tegen het Franse persbureau AFP.
Op de veertiende gevechtsdag van de oorlog in Oekraïne zouden de Russische troepen aan de rand staan van Brovari, een grote oostelijke buitenwijk van Kiev. „De Russische tanks hebben dinsdag twee dorpen een paar kilometer verderop ingenomen”, zei een 41-jarige inwoner van Velika Dimerka, op ongeveer 15 kilometer van Brovari. „Ze schieten om mensen bang te maken en hen te dwingen thuis te blijven, stelen wat ze kunnen en mengen zich onder de inwoners, zodat de Oekraïense troepen hen niet bombarderen.”
De berichten over de intensivering van gevechten rondom Kiev komen aan de vooravond van de eerste besprekingen op hoog niveau sinds de invasie. Donderdag ontmoeten namelijk de Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergei Lavrov en zijn Oekraïense ambtgenoot Dmitro Koeleba elkaar in Zuid-Turkije.
Het zal de eerste keer zijn sinds de uitbraak van de oorlog dat de twee buitenlandministers elkaar in levende lijve spreken. Koeleba bevestigde in een video op Facebook dat hij zich voorbereidde op de ontmoeting met Lavrov en waarschuwde dat zijn verwachtingen ervan „beperkt” zijn.
In de Rotterdamse haven staan nog zo’n duizend containers op de kade die bestemd zijn voor Rusland. De containers mogen nog niet door vanwege de sancties die tegen Rusland en Belarus zijn ingesteld of verscherpt om de oorlog in Oekraïne. In totaal werden vorige week zo’n 6000 containers tegengehouden, waarvan er nu dus nog zo’n duizend over zijn, aldus de logistieke ondernemersorganisatie evofenedex die zich baseert op cijfers van de Douane.
Arno Kooij, directeur Enforcement Policy and International Affairs van Douane Nederland, legt aan de ondernemersorganisatie uit dat bepaalde zendingen nog wel naar Rusland mogen. Zo werden van de geblokkeerde containers als eerste die met levensmiddelen vrijgegeven. Daarna ging het om containers met goederen die niet op de sanctielijst staan. „Dan blijft er een aantal containers over waar twijfel over is en waar bijvoorbeeld aanvullende informatie over is opgevraagd”, aldus Kooij.
De sancties hebben de douane met extra werk opgezadeld. Vooralsnog gaat het volgens Kooij vooral om een administratieve klus, waarvoor extra mensen zijn ingezet. Dat is wel ten koste gegaan van andere werkzaamheden. De douane roept bedrijven die nog exporteren naar Rusland op de informatie van de zending op orde te hebben. Bij twijfel gaat een container niet door. De verwachting is dat het goederenaanbod naar Rusland verder zal dalen.
Hij was in Rusland toen de oorlog met Oekraïne uitbrak. Het kostte Johan Boeder vorige week 37 uur om thuis te komen. „De Russische christenen die ik ontmoette, zijn diepbedroefd over de strijd met hun broedervolk. Over politiek doen ze nooit uitspraken.”
De meeste vluchtroutes bij belegerde Oekraïense steden die met de Russen zouden zijn afgesproken, hebben woensdag niet gewerkt. Dat zegt een adviseur van het Oekraïense ministerie van Binnenlandse Zaken op tv. Alleen bij Enerhodar en Soemi en gedeeltelijk in gebieden rond de hoofdstad Kiev zou volgens Vadim Denisenko sprake zijn geweest van succesvolle evacuaties van burgers, maar niet bij bijvoorbeeld Charkov.
Rusland en Oekraïne hadden een wapenstilstand afgesproken tussen 08.00 en 20.00 uur Nederlandse tijd. Burgers zouden volgens Oekraïne de steden Enerhodar, Izjoem, Soemi, Marioepol en vier plaatsen in de omgeving van Kiev kunnen verlaten. Ze zouden dan veilig via verschillende routes naar andere gebieden in Oekraïne kunnen worden gebracht.
Moskou had het staakt-het-vuren bevestigd, maar noemde andere steden dan Oekraïne. Een woordvoerder van Defensie had het naast Kiev en Marioepol over Charkov en Tsjernihiv.
Volgens het Russische ministerie van Defensie zijn inmiddels meer dan 180.000 mensen gered uit het buurland, dat zijn er zo’n 6000 meer dan dinsdag werd gemeld. De afgelopen weken zijn veel mensen naar Rusland gebracht, vooral uit de separatistische gebieden in Oost-Oekraïne.
Advertentie
Oekraïense vluchtelingen kunnen ook worden opgevangen bij de RAI in Amsterdam. Daar komt een zogenoemde „doorstroomhub”. Oekraïners kunnen er kort worden opgevangen, voordat ze ergens anders een plek krijgen, in Amsterdam of daarbuiten. De locatie bij de RAI wordt donderdag in gebruik genomen, laat de gemeente Amsterdam weten.
Elke veiligheidsregio in Nederland heeft de opdracht gekregen om minstens 2000 opvangplekken te vinden voor Oekraïners, waarvan de helft op korte termijn. Amsterdam heeft tot nu toe 302 plekken gevonden, bij een hostel in Amsterdam Zuidoost en een hotel in Amsterdam Zuid. Het is niet bekend hoeveel Oekraïners daar inmiddels gebruik van maken. Het totale aantal plekken moet voor Amsterdam worden uitgebreid naar 1640.
Op het stadhuis van Amsterdam komt een speciaal loket voor Oekraïners.
Uit eigenbelang laat het Westen tirannen doorgaans hun gang gaan. Tot het te laat is en er een hoge prijs moet worden betaald. Poetins aanval op Oekraïne staat daarom niet op zichzelf. Dat schrijft cultureel psycholoog Keyvan Shahbazi.
Of Koningsdag dit jaar in Maastricht zoals gepland doorgaat, is nog niet helemaal zeker. Dat heeft te maken met de oorlog in de Oekraïne, laat een woordvoerder van de gemeente Maastricht woensdag weten na berichtgeving hierover op 1Limburg.
Het feest is echter nog niet afgelast, aldus de woordvoerder. „Maar we blijven de situatie op de voet volgen.” Maastricht bekijkt de situatie van dag tot dag, en is daarover dagelijks in overleg met het koningshuis. Afhankelijk van de ontwikkelingen in de Oekraïne wordt gehandeld, aldus de gemeente.
Het programma van de route is nog niet bekendgemaakt. De gemeente wacht nog even af hoe het nieuws zich verder ontwikkelt. Wel is het programma zo goed als rond.
Evenementenlocatie MECC Maastricht heeft vanaf donderdag ruimte om vierhonderd vluchtelingen uit Oekraïne op te vangen. De bedden worden komende nacht klaargezet, meldt commercieel directeur Frank Mimpen.
De beschikbare hal wordt een doorstroomlocatie, waar vluchtelingen die in Limburg aankomen naartoe worden doorverwezen en een paar dagen verblijven. Daarna gaan zij naar een meer vaste locatie. De hal in MECC Maastricht is tot 24 april beschikbaar.
Binnen twee weken moeten er minstens 25.000 opvangplekken voor Oekraïners zijn in heel Nederland. Een paar weken later moet er onderdak zijn voor 50.000 vluchtelingen, zo hebben de burgemeesters afgesproken met het kabinet. Ook evenementenlocatie Jaarbeurs in Utrecht heeft ruimte beschikbaar om vluchtelingen op te vangen.
Ruim tachtig Oekraïense vluchtelingen die zich woensdag hebben gemeld bij de nieuw ingerichte noodopvang in de Jaarbeurs Utrecht, zijn voor de komende nacht elders ondergebracht. „Niemand slaapt hier vannacht”, laat Henri van Maanen van Veiligheidsregio Utrecht weten.
De driehonderd veldbedden die in de nacht van dinsdag op woensdag met spoed werden klaargezet, blijven vooralsnog leeg. „Ik heb vierhonderd opvangplekken buiten de Jaarbeurs”, zegt Van Maanen, die de aangeboden hulp „hartverwarmend” noemt.
Woensdagochtend, net nadat vrijwilligers bij de noodopvang instructies hadden ontvangen, kwam het eerste Oekraïense gezin de Jaarbeurshal binnen. Nog voor het einde van de middag verwerkten de vrijwilligers tachtig aanmeldingen. Tegelijkertijd kwamen mensen binnenlopen die opvangplekken aanboden. „Thuis, in hotels, bij b&b’s of in tuinhuisjes”, duidt Van Maanen het diverse aanbod. Hoelang het onderdak mogelijk is, verschilt eveneens. „Net meldde een hotel tien kamers beschikbaar te hebben tot en met mei.”
Een kinderziekenhuis in de Zuid-Oekraïense havenstad Marioepol is verwoest door Russische luchtaanvallen, zei het stadsbestuur in een onlinebericht. „De Russische bezetter heeft meerdere bommen op het kinderziekenhuis gedropt. De verwoesting is enorm.” Het stadsbestuur kon nog niet zeggen om hoeveel slachtoffers het gaat, behalve dat er kinderen onder het puin liggen.
Voorlopige, door een ambtenaar van de stad verstrekte cijfers wijzen erop dat er zeventien gewonden zijn gevallen onder het ziekenhuispersoneel. In een video op Facebook zei de ambtenaar ook dat „tot nu toe geen kinderen gewond zijn geraakt” en dat er „geen doden” zijn gevallen. De Britse premier Boris Johnson noemde de aanval op het kinderziekenhuis, dat ook als kraamkliniek fungeert, „verdorven”.
De Oekraïense president Volodimir Zelenski beschuldigde Rusland op Twitter van het uitvoeren van de luchtaanval. Volgens de gouverneur van de Donetsk-regio gebeurden de Russische bombardementen tijdens het overeengekomen staakt-het-vuren. Rusland heeft nog niet gereageerd op de beschuldigingen.
Volgens de locoburgemeester van Marioepol zijn sinds de Russische invasie van Oekraïne al 1170 burgers in de belegerde stad omgekomen. 47 daarvan zijn woensdag begraven in een massagraf, aldus de locoburgemeester. Over de omstandigheden in de havenstad zei hij: „Mensen zitten zonder water, verwarming, elektriciteit en gas. Inwoners smelten sneeuw om iets te drinken te hebben.”
Laat Oekraïense vluchtelingen met een achtergrond in het onderwijs zelf helpen bij het lesgeven van Oekraïense kinderen in Nederland, zegt de Algemene Onderwijsbond (AOb). De bond zegt dat het een lastige opgave zal worden om de gevluchte kinderen onderwijs te bieden.
Dat zei ook onderwijsminister Dennis Wiersma woensdag. Hij benadrukte dat alle kinderen in Nederland, ongeacht hun status, recht hebben op onderwijs, „en dat gaan we dan ook meteen bieden”.
Dat beaamt de AOb. „Kinderen hebben gewoon recht op onderwijs”, aldus een woordvoerster. „Alle leerkrachten in Nederland gaan weer hun uiterste best doen om dit zo goed mogelijk voor elkaar te krijgen.” Ze wijst op de bestaande problemen in het onderwijs die deze taak bemoeilijken, zoals de hoge werkdruk door onder meer de coronacrisis en het al bestaande lerarentekort.
Daarom is het zinvol om een systeem op te zetten voor het selecteren van vluchtelingen die zelf in het onderwijs hebben gewerkt en kunnen meehelpen. De overheid zou hier nu al over na moeten denken, vindt de AOb. „We hebben echt extra handen nodig.”
Het Russische ministerie van Defensie heeft woensdag erkend dat sommige dienstplichtigen hebben deelgenomen aan de inval in Oekraïne. Maandag nog sprak president Vladimir Poetin dat tegen en zei dat alleen beroepsmilitairen naar het buurland zijn gestuurd.
Het ministerie maakte bekend dat een aantal dienstplichtigen van bevoorradingseenheden gevangen is genomen door het Oekraïense leger. „Helaas hebben we verschillende feiten ontdekt over de aanwezigheid van dienstplichtigen in eenheden die deelnemen aan de speciale militaire operatie in Oekraïne. Vrijwel al deze soldaten zijn naar Rusland teruggestuurd”, aldus het ministerie. Het beloofde dergelijke situaties in de toekomst te voorkomen.
Het Russische leger heeft Marioepol omsingeld. De inwoners moeten zichzelf zien te redden. „Ze gebruiken hun meubels om vuur te maken.”
De organisaties Takecarebnb en NLvoorelkaar gaan helpen bij het coördineren van duizenden gastgezinnen die de komende tijd hun huis openstellen voor de opvang van vluchtelingen uit Oekraïne. Dat is woensdag bekendgemaakt door het Rode Kruis, VluchtelingenWerk Nederland en het Leger des Heils, die de particuliere opvang op verzoek van het ministerie van Justitie en Veiligheid in goede banen moeten leiden.
De bedoeling is dat vluchtelingen zich bij de gemeente kunnen aanmelden voor particuliere opvang, waarna vrijwilligersorganisatie NLvoorelkaar deze hulpvragen „uitzet” op haar platformen. Takecarebnb, een organisatie die sinds 2015 vluchtelingen koppelt aan Nederlandse gastgezinnen, zal zorgen voor de screening van de gastgezinnen. „Bij die screening moet worden gedacht aan vragen als: heb je voldoende eigen ruimte? Geef je de mensen een sleutel? Hoe ga je om met psychosociale vragen?”, aldus het Rode Kruis in een persbericht. Vervolgens matcht de veiligheidsregio de gezinnen en de vluchtelingen.
Het Leger des Heils en het Rode Kruis zullen direct in contact staan met de vluchtelingen en de gastgezinnen. En op het spreekuur van VluchtelingenWerk Nederland kunnen Oekraïners, maar ook Nederlanders, terecht voor juridisch advies over een asielprocedure of praktische vragen over bijvoorbeeld het zoeken naar werk. De veiligheidsregio is verantwoordelijk voor de veiligheid bij het gastgezin in huis.
Zeker 516 burgers zijn in Oekraïne omgekomen sinds het begin van de Russische invasie, melden de Verenigde Naties. Het dodental lag een dag eerder op 474.
Er zijn ook 908 burgers gewond geraakt, met name in Donetsk en Loehansk. Dat zijn de regio’s in het oosten van Oekraïne waar al acht jaar oorlog is. In de rest van Oekraïne zijn volgens de VN-cijfers iets minder gewonden gevallen, maar zijn wel veel meer sterfgevallen geregistreerd.
Het VN-mensenrechtenkantoor denkt dat het aantal slachtoffers in werkelijkheid aanzienlijk hoger is omdat nog niet alle meldingen zijn geverifieerd. Daarnaast komt informatie soms pas later binnen.
In Duitsland zijn inmiddels meer dan 80.000 vluchtelingen uit Oekraïne aangekomen, zegt een woordvoerder van het ministerie van Binnenlandse Zaken woensdag. Dat zijn er dik 30.000 meer dan twee dagen geleden.
Het land wordt overweldigd door de grote stroom vluchtelingen, stelt een lid van het regionale parlement in de deelstaat Beieren. Hij spreekt er schande van dat sommige gevluchte Oekraïners de nacht in het station van München, waar een opvanglocatie is, op de grond hebben moeten doorbrengen. „Eigenlijk ontbreekt het aan alles: van elektriciteit tot toiletten tot slaapgelegenheid”, zei Fabian Mehring volgens de Duitse krant TZ.
Hij wijst erop dat tijdens corona vele levens in Beieren zijn gered en mensen goed zijn beschermd. „Het credo van ‘whatever it takes’ dat werd geformuleerd, moet nu ook gelden voor die mensen die onbeschrijfelijk lijden ervaren als gevolg van de aanval van Poetin op Oekraïne en die ons om hulp vragen”, aldus Mehring.
De VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR maakte eerder woensdag bekend dat ruim 2,15 miljoen mensen uit Oekraïne zijn gevlucht. Door het aanhoudende geweld vluchten dagelijks nog steeds veel mensen het land uit. Het is niet duidelijk hoeveel vluchtelingen precies in Duitsland zijn aangekomen, omdat er in de Europese Unie geen grenscontroles zijn.
Terwijl Russische troepen de Oekraïense hoofdstad Kiev belagen, heeft een orkest daar op het centrale plein het Oekraïense volkslied gespeeld. Ook was een fragment van Beethovens negende symfonie te horen, een deel van de Ode aan de Vreugde die de Europese hymne is geworden.
Het orkest onderstreepte daarmee de wens van de Oekraïense regering om dichter bij Europa te komen en weg van Rusland. Tientallen mensen verzamelden zich om te luisteren naar het concert op het Maidan-plein, acht jaar geleden nog schouwplaats van felle protesten tegen de toenmalige pro-Russische regering.
Russische troepen rukken vanuit meerdere richtingen op naar de hoofdstad. Hevige gevechten zouden de opmars hebben vertraagd.
Inmiddels hebben zich in Nederland 2300 Oekraïense vluchtelingen gemeld voor de opvang, laat het ministerie van Justitie en Veiligheid weten. De betrokkenen worden geplaatst in een van de locaties die de veiligheidsregio’s hebben geregeld voor de eerste opvang.
In dit aantal zijn niet de mensen meegeteld die zich in Ter Apel hebben gemeld met een asielverzoek. Het gaat daar om een relatief klein aantal; vorige week nog enkele tientallen.
Oekraïners hoeven geen asiel aan te vragen omdat ze vrij mogen reizen in Europa en drie maanden verblijfsrecht hebben zonder visum. De EU-lidstaten hebben die termijn verlengd. Daarom regelt Nederland gewone opvang in de regio’s, waar iedereen uit Oekraïne terecht kan.
Deze opvangvorm leidt wel tot een aantal problemen, zoals de registratie, zo gaf staatssecretaris Eric van der Burg (Asiel) aan in een debat in de Kamer eerder woensdag. Registratie is volgens hem belangrijk om mensen in beeld te hebben, zodat aanvullende voorzieningen kunnen worden geregeld zoals onderwijs en zorg. Gemeenten waar de Oekraïners worden opgevangen, hebben de verantwoordelijkheid om dit te regelen, aldus de bewindsman.
Van der Burg ziet liever niet dat Oekraïners asiel aanvragen, omdat dit het asielstelsel nog meer zou belasten. Er zitten al veel mensen uit andere landen in de asielprocedure. Het kabinet en een groot deel van de Tweede Kamer willen niet dat deze asielzoekers minder aandacht krijgen nu er een grote stroom vluchtelingen uit het oosten van Europa op gang komt vanwege het Russische geweld.
Persvrijheidsorganisaties Free Press Unlimited en Reporters Without Borders gaan samenwerken om Oekraïense journalisten te ondersteunen. Ze helpen ze bijvoorbeeld met het krijgen van kogelvrije vesten, beveiligde internetverbindingen en veilige werkplekken.
In Belarus zijn rond de omstreden verkiezingen van 2020 in een jaar tijd ten minste 37.000 mensen vastgezet. Dat staat in een woensdag openbaar gemaakt rapport van de mensenrechtenorganisatie van de VN. De mensenrechten van tienduizenden in het land zouden zijn geschonden.
Begin maart zaten 1084 mensen vast op grond van politiek gemotiveerde aanklachten. Tegenstanders van de regering, journalisten, advocaten en vertegenwoordigers van het maatschappelijk middenveld worden lastiggevallen. Bij acties tegen opponenten zijn gemaskerde mannen betrokken die geen uniform dragen en zo een klimaat van angst en wetteloosheid verspreiden, zo staat in de rapportage.
„De informatie die tijdens het onderzoek is verzameld, geeft aan dat marteling en mishandeling wijdverbreid en systematisch zijn, waarbij individuen het doelwit zijn vanwege hun echte of vermeende oppositie tegen de regering of de verkiezingsresultaten”, aldus de VN.
Rond de verkiezingen van augustus 2020 waren er massale protesten tegen de pro-Russische president Alexandr Loekasjenko. Hij heeft zichzelf tot winnaar van de verkiezingen uitgeroepen, maar veel organisaties beschuldigen hem van verkiezingsfraude. De verbannen oppositieleider Svetlana Tichanovskaja beweert de echte winnaar te zijn.
Rusland gebruikt grof, dodelijk geweld in Oekraïne. De militaire tactiek is daarbij onverwacht traditioneel. „Moskou opereert Middeleeuws.”
De oude kerncentrale van Tsjernobyl is niet meer verbonden aan het stroomnet. Volgens de Oekraïense netbeheerder zijn stroomkabels beschadigd door beschietingen. Door gevechten ten noorden van Kiev zouden reparatiewerkzaamheden worden verhinderd.
De kerncentrale, die zelf al jaren geen stroom meer opwekt, kan bij stroomstoringen 48 uur draaien op noodgeneratoren. „Daarna zullen de koelsystemen van de opslagfaciliteit voor verbruikte splijtstof stoppen, waardoor stralingslekken dreigen te ontstaan”, aldus de Oekraïense buitenlandminister Dmitro Koeleba.
De minister roept de internationale gemeenschap op bij Rusland dringend een staakt-het-vuren te eisen zodat er reparaties kunnen worden uitgevoerd. Volgens hem brengt „de barbaarse oorlog” van de Russische president Vladimir Poetin heel Europa in gevaar.
De centrale van Tsjernobyl werd aan het begin van de Russische invasie ingenomen door Russische troepen, bijna twee weken geleden. Sindsdien zouden de 210 personeelsleden aan een stuk door werken. Er is geen internationaal toezicht meer op het terrein, waar in 1986 de grootste kernramp in de geschiedenis plaatsvond.
Mediaondernemer Derk Sauer weet niet of hij zijn huis in Moskou ooit weer zal zien. Sauer, die dit jaar zeventig wordt, betwijfelt of hij nog lang genoeg leeft om mee te maken dat de situatie in Rusland weer veilig is. Dat zei hij woensdagmorgen in het radioprogramma Sven op 1.
Sauer besloot te vertrekken toen Poetin vorige week vrijdag een wet ondertekende, waarin staat dat er vijftien jaar gevangenisstraf staat op het verspreiden van „wat de Russen fake news noemen. In werkelijkheid voorkomen ze dus dat je de waarheid vertelt”, aldus de mediaondernemer. Volgens Sauer wil de Russische middenklasse niet leven in een „land vol leugens”, maar hebben ze geen geld om weg te kunnen komen. „Thuis aan de keukentafel hoor je het echte verhaal en dan hoor je dat niemand het eens is met deze oorlog.”
Een kernteam van journalisten van de door Sauer opgerichte krant The Moscow Times heeft noodvisa gekregen om vanuit Nederland te kunnen berichten. Het team werkt vanuit een kantoor van DPG Media in Amsterdam. Of er al Russische journalisten in Nederland zijn, is niet bekend. Sauer, die met zijn gezin meer dan dertig jaar in Moskou woonde, verblijft nu in zijn vakantiehuis in Zeeland. Hij biedt daar drie Oekraïense vrouwen met hun kinderen onderdak.
Nederland gaat voorlopig geen Oekraïense vluchtelingen ophalen uit het oosten van Europa. „Herverdeling van vluchtelingen is op dit moment niet aan de orde”, zei staatssecretaris van Asiel Eric van der Burg in de Tweede Kamer. Dat zal pas gebeuren als de landen waar de vluchtelingen nu verblijven om hulp vragen.
De eerste vluchtelingen uit Oekraïne zijn woensdagmorgen opgevangen in Jaarbeurs Utrecht. In de nacht van dinsdag op woensdag werd met spoed een van de evenementenhallen ingericht voor noodopvang. Burgemeester van Utrecht Sharon Dijksma was aanwezig toen het eerste gezin binnenkwam en verwelkomde hen.
Het gezin, bestaand uit moeder, vader, kind van een half jaar oud en oma, werd door handhaving de opvang binnengebracht. Een net geïnstrueerd team stond klaar hen op te vangen. Burgemeester Dijksma was nog aanwezig nadat ze zelf een kijkje had genomen bij de net ingerichte hal. Ze wenste het gezin uit de stad Charkov een warm welkom en „good luck”. De vader bedankte voor de opvang en zei al lang blij te zijn „zonder bommen om zich heen” te zijn.
In de Jaarbeurshal staan zo’n driehonderd veldbedden, dat moeten er woensdag nog vierhonderd worden. Een sanitaire ruimte wordt nog ingericht, in een ander gedeelte staan tafels, stoelen, koffie en thee klaar. De hal dient als noodopvang voor enkele nachten, in afwachting van een betere opvangplek. Hoelang de hal beschikbaar zal zijn, is nog onbekend. „Dat hangt af van hoeveel mensen opvang nodig hebben”, zegt Dijksma. Er is geen einddatum vastgesteld. De evenementenhal is vanwege de opstart na corona in ieder geval de komende weken nog beschikbaar, aldus een woordvoerder van de Jaarbeurs.
Het aantal vluchtelingen uit Oekraïne dat de regio Utrecht bereikt, loopt hard op. Dijksma weet dat zo’n veertig mensen worden opgevangen in hotels. Hoeveel er daarnaast bij vrienden en kennissen zitten, is onbekend. De burgemeester kreeg dinsdagavond een signaal door dat honderden groepen Oekraïense vluchtelingen per trein onderweg zijn. Ook is woensdag bekend dat een groep vluchtelingen in een Duitse trein onderweg is naar Nederland. Waar zij uitstappen weet niemand. Op Utrecht Centraal heeft de gemeente een informatiepunt ingericht om de vluchtelingen naar de opvang door te verwijzen.
Ondertussen inventariseert de gemeente welke „duurzame opvanglocaties” in de regio geschikt zijn. „Zoals kantoorpanden die worden aangeboden, maar waar de sanitaire faciliteiten nog moeten worden ingericht”, licht wethouder Asiel Rachel Streefland toe. „Maar ook de aangeboden particuliere opvang bij mensen thuis moet goed afgestemd worden, om te voorkomen dat die opvang op de wat langere termijn niet werkt.”
Ruim 2,15 miljoen mensen zijn uit Oekraïne gevlucht, blijkt uit nieuwste cijfers van de VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR. Door het aanhoudende geweld vluchten dagelijks nog steeds veel mensen het land uit. Dinsdag werd de grens van 2 miljoen gepasseerd.
Volgens UNHCR-hoofd Filippo Grandi is het „tijd om te helpen aan de grens” en niet voor een discussie over de verdeling van de vluchtelingen over landen. Het zijn vooral vrouwen en kinderen die in het buitenland hulp zoeken. Mannen mogen Oekraïne niet verlaten, zij moeten blijven om het land te beschermen.
Tot nu toe gaan veel vluchtelingen naar familie, vrienden of kennissen, maar er zijn steeds meer mensen die geen contacten in het buitenland hebben. Grandi verwacht dat die laatste groep steeds groter zal worden, waardoor meer opvangcentra nodig zullen zijn. „We moeten realistisch zijn en een plan hiervoor hebben”. Nu wordt ook veel hulp geleverd door vrijwilligers.
Gemeenten hebben afgelopen week al „vele tientallen” vragen gesteld over de opvang van Oekraïense vluchtelingen op een speciaal opgericht forum, zegt een woordvoerder van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). Gemeenten willen bijvoorbeeld weten welke rechten de vluchtelingen precies hebben.
De vluchtelingen uit Oekraïne hoeven geen asiel aan te vragen in Nederland. Niet het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) maar de veiligheidsregio’s en gemeenten zijn dan ook verantwoordelijk voor de opvang van de Oekraïners.
Vanwege die bijzondere status van de Oekraïense vluchtelingen weten gemeenten vaak nog niet goed welke rechten en plichten deze mensen precies hebben, legt een woordvoerder van de VNG uit. „Er worden vragen gesteld als: hoe regel je onderwijs voor de kinderen? Is de Oekraïense zorgverzekering van mensen, als ze die hebben, hier geldig? Een vraag gaat bijvoorbeeld over ouders met een baby: hebben zij recht op zorg van een consultatiebureau en hoe regelen we dat de baby’s hun vaccinaties krijgen?” Op het forum zijn inmiddels meer dan achthonderd medewerkers van gemeenten actief.
Omdat over veel onderwerpen nog onduidelijkheid bestaat, geven gemeenten elkaar op het forum tips. De VNG werkt samen met het Rijk aan een handreiking voor gemeenten over de crisisopvang van Oekraïense vluchtelingen. Die handreiking is naar verwachting later deze week af, aldus de woordvoerder. Het wordt een „omvangrijk document”, maar het zal nog niet alle vragen kunnen beantwoorden, benadrukt hij.
Het Verenigd Koninkrijk verbiedt alle Russische vliegtuigen of toestellen met een link met Rusland het land binnen te komen. Volgens het Britse ministerie van Transport is er al een vliegtuig in beslag genomen wegens het nieuwe verbod.
Het vliegtuig werd in beslag genomen op Farnborough Airport in het zuiden van Engeland. Het toestel staat geregistreerd bij Global Jet Luxemburg, een chartermaatschappij voor zakenjets. Het ministerie van Transport onderzoekt het toestel samen met de Britse luchtvaartautoriteit.
Bronnen melden aan persbureau Reuters dat het vliegtuig in verband wordt gebracht met de Russische miljardair Eoegene Sjvidler, een zakenpartner van Chelsea-eigenaar Roman Abramovitsj.
De Britse regering verbiedt alle Russische vliegtuigen, maar ook vliegtuigen die worden gebruikt of gecharterd door Russen. Ook als vliegtuigen in verband worden gebracht met personen of organisaties op sanctielijsten, mogen ze het Verenigd Koninkrijk niet meer in. Daarnaast verbiedt de Britse regering de export van luchtvaartonderdelen naar Rusland.
Ook mogen verzekeraars Russische vliegtuigen niet meer verzekeren. Al afgesloten verzekeringspolissen bieden volgens de nieuwe sancties ook geen dekking meer, waardoor verzekeraars in het Verenigd Koninkrijk geen geld meer uitkeren na claims voor vliegtuigen met een Russische link.
„Het verbieden van vliegtuigen onder Russische vlag in het Verenigd Koninkrijk en het illegaal maken om met ze te vliegen, zal Rusland en het Kremlin nog meer economische pijn doen”, zei de Britse minister voor Buitenlandse zaken Liz Truss.
De heropening van het Sovjet Ereveld in Leusden eind deze maand gaat niet door. De directie vindt „een min of meer feestelijke bijeenkomst momenteel ongepast”, gezien de ontwikkelingen in Oekraïne. Op het Sovjet Ereveld rusten tien nationaliteiten, onder wie minstens 99 Oekraïense slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog.
Volgens directeur Remco Reiding heeft het ereveld geen last van vernielingen, zoals bij andere Russische gebouwen wel is gebeurd. „Er is wel respect voor het feit dat dit een begraafplaats is”, zegt hij. „Wij doen ook ons uiterste best om onze onafhankelijke positie te behouden, en we maken ons natuurlijk ook grote zorgen over wat er in Oekraïne gebeurt.”
Op het Sovjet Ereveld rusten in totaal 865 oorlogsslachtoffers uit de voormalige Sovjet-Unie. Het ereveld is in 1948 geopend voor alle Sovjet-slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog in Nederland. De Oorlogsgravenstichting heeft het veld in de afgelopen drie jaar helemaal gerenoveerd, omdat veel doden niet de juiste naam of rang hadden. Reiding heeft veel gegevens opgespoord, zodat nu op zo’n driehonderd graven de juiste naam staat.
„Wij blijven ons uiterste best doen om onze humanitaire werkzaamheden, de identificatie van oorlogsslachtoffers en de opsporing van hun familieleden in het bijzonder, voort te zetten. Ons werk richt zich op oorlogsslachtoffers van meer dan 75 jaar geleden. Wij hopen op begrip en steun”, aldus Reiding.
De Europese Unie heeft overeenstemming bereikt over een nieuwe ronde van sancties tegen hoge Russische functionarissen en oligarchen. Dat heeft Frankrijk woensdag via Twitter bekendgemaakt. De sancties zijn een vergelding voor de invasie van Moskou in buurland Oekraïne.
De maatregelen omvatten ook beperkingen voor de scheepvaart en drie Belarussische banken worden uitgesloten van het internationale berichtensysteem SWIFT, dat snelle transacties tussen banken mogelijk maakt. De aanvullende sancties moeten nog worden goedgekeurd door de leiders van de 27 lidstaten. Die komen donderdag en vrijdag bij elkaar in de Franse plaats Versailles.
De nieuwe sancties zijn overeengekomen tijdens een vergadering voorafgaand aan de top waarbij vertegenwoordigers van elke lidstaat aanwezig waren.
Meer dan twee miljoen mensen zijn Oekraïne ontvlucht en honderdduizenden zitten vast zonder medicijnen of drinkwater sinds de Russische president Vladimir Poetin de invasie bijna twee weken geleden begon. Moskou spreekt van een „speciale militaire operatie” om zijn buurland te ontwapenen. Kiev en zijn westerse bondgenoten doen dat af als een ongegrond voorwendsel voor een niet-uitgelokte oorlog tegen een democratisch land van 44 miljoen mensen.
Het Internationaal Monetair Fonds heeft 1,4 miljard dollar (zo’n 1,3 miljard euro) aan noodfinanciering voor Oekraïne goedgekeurd. Het geld is bedoeld om uitgaven te kunnen blijven doen en de internationale betalingsbalans te versterken. Dat laatste is de balans tussen alle uitgaven van Oekraïne aan het buitenland en al het binnenkomende geld.
„We zijn het IMF immens dankbaar voor de snelle reactie op ons verzoek”, zei Kyrylo Sjevtsjenko, gouverneur van de Oekraïense centrale bank in een bericht over de goedkeuring. „We kijken ernaar uit alle vereiste procedures zo snel als mogelijk doorlopen.”
IMF-topvrouw Kristalina Georgieva zei eerder dat de financiering bovenop de 700 miljoen dollar zou komen die in december door het IMF aan Oekraïne was toegekend. Ook komt de noodhulp bovenop de 2,7 miljard dollar aan noodreserves die het land nog niet zo lang geleden ontving als onderdeel van eerdere IMF-steun. Eerder deze week heeft de Wereldbank ook al een pakket van leningen en schenkingen ter waarde van 723 miljoen dollar aan Oekraïne goedgekeurd.
Oekraïne is niet op de hoogte van de situaties bij de door Rusland bezette kerncentrales. Russische troepen hebben de oude kerncentrale van Tsjernobyl bezet en hebben ook de controle over de centrale Zaporizja, de grootste van Europa.
De Oekraïense minister voor Energie zegt niet te weten wat de stralingsniveaus zijn bij Tsjernobyl, waar in 1986 de grootste kernramp ooit plaatsvond. De oude centrale werd aan het begin van de Russische inval ingenomen. Vanaf dat moment weten de Oekraïense autoriteiten niet meer wat daar gebeurt.
Vorige week vrijdag werd de andere kerncentrale ingenomen, waar veel landen kritiek op leverden vanwege de aanvallen die er plaatsvonden. Bij de centrale van Zaporizja zijn volgens de Oekraïense minister zo’n vierhonderd Russische soldaten gestationeerd. Rusland heeft gezegd dat de centrale als normaal functioneert.
Rusland zal zijn doel om Oekraïne neutraal te maken bereiken en wil dat het liefst doen via gesprekken, zegt woordvoerster Maria Zakharova van het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken woensdag. Het omverwerpen van de Oekraïense regering behoort volgens haar niet tot de Russische plannen.
Het land wil volgens Zakharova tijdens een volgende gespreksronde met Oekraïne significante vooruitgang boeken. Drie eerdere overlegrondes leverden weinig op. Alleen over de zogenoemde humanitaire corridors, veilige evacuatieroutes uit belegerde Oekraïense steden, lijken de beide landen nu goede afspraken te hebben gemaakt. Zowel dinsdag als woensdag is de evacuatie van burgers gaande in Soemi. Ook over corridors bij andere steden lijkt overeenstemming.
Ondanks berichten dat de Russische opmars stuit op taai Oekraïens verzet, zegt de woordvoerster dat de militaire operatie exact volgens plan verloopt.
Volgens Zakharova moeten de VS aan de wereld uitleggen waarom ze steun hebben gegeven aan wat Moskou omschrijft als een militair biologisch programma in Oekraïne met dodelijke ziekteverwekkers, waaronder pest en miltvuur. In reactie op eerdere Russische beschuldigingen over het vermeende Oekraïense militair-biologische programma, zei een woordvoerder van het Pentagon dinsdag: „Deze absurde Russische informatie is overduidelijk onjuist”.
In de Tweede Kamer is volle steun voor goede opvang van vluchtelingen uit Oekraïne. Wel moet de overheid de regie nemen in de organisatie ervan, ook omdat er veel aspecten aan kleven zoals huisvesting, onderwijs en zorg, vinden de partijen. Ze dringen aan op urgentie, omdat er nu vooral veel onduidelijk is over wat er is en wordt geregeld. D66 noemt de informatievoorziening „een puinhoop”.
Ook de PVV, die vindt dat Nederland vol is en de grenzen dicht wil, vindt dat Nederland toch moet helpen om Oekraïners op te vangen, maar dat moet tijdelijk zijn. Tegelijk hekelde de partij dat Nederland nog steeds veiligelanders binnenlaat en uitgeprocedeerden niet terugstuurt naar hun eigen land. Ook JA21 wees daarop. Maar daarvoor is het nodig dat de betrokken landen meewerken en dat is complex, aldus VVD’er Ruben Brekelmans. Hij vroeg de PVV om concrete voorstellen in plaats van zich te bedienen van „holle retoriek”.
Daarnaast zijn er bij veel partijen zorgen over de mogelijk grote aantallen vluchtelingen die komen en mogelijk lang blijven als de oorlog lang duurt. De PvdA wil dat het kabinet „eerlijk en realistisch” is over de gevolgen van de komst van velen. PvdA-Kamerlid Kati Piri vroeg ook hoe het kabinet gaat voorkomen dat de aandacht voor de Oekraïners die voor asielzoekers uit andere landen verdringt. DENK, D66 (mede namens Volt), de Partij voor de Dieren, GroenLinks en BIJ1 uitten daar ook hun zorgen over.
Het kabinet is samen met de veiligheidsregio’s bezig om 50.000 plekken in gereedheid te brengen voor de eerste opvang.
Het lijkt geen moeilijke vraag, waar je om moet bidden als je land aangevallen wordt en in brand staat, als lange rijen vluchtelingen in je spookstad een veilig heenkomen zoeken. Maar zou je te midden van zo’n crisis ook een gezamenlijke biddag kunnen houden?
Premier Mark Rutte verwelkomt de plannen van de Europese Commissie om af te raken van Russisch aardgas. „Laten we het verwezenlijken”, zei hij op bezoek in Parijs. „Er is geen tijd te verliezen.”
De afhankelijkheid van de grillen van hofleverancier Rusland verzwakt de Europese Unie, stelt Rutte. „De Russen zijn meesters in pijplijnpolitiek en dat speelt Poetin in de kaart.” Dat was allemaal niet onbekend, erkent Rutte, „maar we hebben te lang getreuzeld” om er wat aan te doen.
Rutte wil net als de commissie haast maken met het vinden van alternatieven. Ook moeten EU-landen, waarvan het een veel afhankelijker van Rusland is dan het andere, beter met elkaar worden verbonden om bijvoorbeeld schommelingen op te vangen.
Om de slagkracht van de EU op het wereldtoneel te vergroten moeten economische hervormingen verder worden aangemoedigd, stelde Rutte verder in een toespraak op de prestigieuze Parijse universiteit Sciences Po. Hij wil EU-landen die hun economieën hervormen, meer tijd gunnen om aan de Europese begrotingsregels te voldoen.
De discussie over die limieten op begrotingstekort en staatsschuld is weer in volle gang nu een einde aan de coronacrisis, waarvoor ze waren opgeschort, wenkt. Het debat is altijd verhit, met de traditionele tegenstelling tussen grofweg zuinige noordelijke landen met een doorgaans uitgesproken Nederland en lossere zuidelijke lidstaten.
Evacuaties van burgers uit belegerde steden gaan woensdag door en Oekraïne en Rusland hebben voor die plekken een wapenstilstand afgesproken die van 08.00 tot 20.00 uur (onze tijd) zou duren. De Oekraïense regering heeft meerdere vluchtroutes bekendgemaakt, maar het is niet duidelijk of daar veilig gebruik van kan worden gemaakt.
Burgers zouden volgens Oekraïne de steden Enerhodar, Izjoem, Soemi, Marioepol en vier plaatsen in de omgeving van Kiev kunnen verlaten. Zij kunnen via de routes naar andere delen van Oekraïne. In Moskou is ook een staakt-het-vuren vanaf 08.00 uur onze tijd bevestigd, maar een zegsman van Defensie sprak enkel van humanitaire corridors voor de steden Charkov, Kiev, Marioepol en Tsjernihiv.
Het Oekraïense ministerie van Defensie maakte vluchtroutes bekend van Enerhodar, waar een grote kerncentrale staat, naar het noordoosten, van de stad Soemi naar het zuiden, van Marioepoel naar het noordwesten, van Volnovacha naar het noorden en van Izjoem naar het zuidwesten. Ook worden nog enkele routes genoemd van enkele plaatsen rond Kiev naar de hoofdstad toe.
Opnieuw verlaten inwoners de Oekraïense stad Soemi via de zogenoemde humanitaire corridor waar Oekraïne en Rusland afspraken over hebben gemaakt. Een dag eerder werden 6700 mensen uit de belegerde stad geëvacueerd.
De burgemeester heeft gezegd dat burgers in eigen auto’s de stad verlaten. Zij gaan via de humanitaire corridor naar Poltava, een zuidelijker gelegen stad. De regionale autoriteiten hebben laten weten dat er 22 bussen beschikbaar zijn voor mensen die geen eigen vervoer hebben.
Burgerinitiatief Onderdak Oekraïne verzamelt nog één dag adressen van gastgezinnen die woonruimte aanbieden voor Oekraïense vluchtelingen. Het is de bedoeling dat de lijst met inmiddels ruim 8300 adressen dan donderdag naar de hulporganisaties gaat die de plaatsing gaan regelen. Dat zijn het Rode Kruis, VluchtelingenWerk Nederland en het Leger des Heils. Zij nemen ook de screening van de opvangadressen en de begeleiding voor hun rekening.
Initiatiefnemer Huib van Mierlo is het helemaal eens met deze werkwijze. Hij hoopt dat de door het kabinet aangewezen organisaties „snel aan het werk kunnen zodat we er klaar voor zijn als de vluchtelingenstroom naar Nederland echt op gang komt”, laat hij weten.
Minister van Justitie en Veiligheid Dilan Yeşilgöz en haar staatssecretaris Eric van der Burg maakten dinsdag bekend dat de drie organisaties de particuliere opvang gaan coördineren. Ze zijn blij met de diverse burgerinitiatieven om oorlogsvluchtelingen op te vangen, maar zien ook risico’s.
„Een belangrijk risico is dat vluchtelingen uit Oekraïne vanwege het grote en versnipperde aanbod van opvangplaatsen uit beeld kunnen raken van de overheid, waardoor zij eerder slachtoffer kunnen worden van uitbuiting of ander ongewenst gedrag”, schreven de bewindslieden. Van Mierlo beaamt dat. „Het is precies de reden dat wij zelf geen vluchtelingen geplaatst hebben de afgelopen tien dagen. Als het kan moet dat gecontroleerd gebeuren. Gelukkig waren wij er op tijd bij met onze inventarisatie van gastgezinnen zodat de screening nog op tijd kan plaatsvinden.”
Niet alle particuliere initiatieven gaan op deze manier te werk. De mensen achter een ander initiatief, Room for Ukraine, zijn vooralsnog van plan de plaatsing en screening zelf op zich te nemen.
De Jaarbeurs Utrecht vangt vanaf woensdag Oekraïense vluchtelingen op in een evenementenhal. In de nacht van dinsdag op woensdag is begonnen met de opbouw van 250 tot 300 veldbedden, zo laat een woordvoerder weten. „In de loop van de dag verwachten we de eerste mensen.”
Hoe lang de hal beschikbaar zal zijn voor de noodopvang, is nog onbekend. „Vooralsnog is er geen einddatum, maar in ieder geval de komende weken. We zitten wat betreft evenementen nog in de opstartfase na corona, dus voor nu hebben we er ruimte voor.” Vluchtelingen zullen korte tijd in de hal overnachten, in afwachting van een betere opvangplek.
De graanprijzen stijgen waarschijnlijk verder na een verbod van Oekraïne op de uitvoer van verschillende graansoorten. Onder meer rogge, gerst, boekweit en gierst mogen niet meer worden uitgevoerd, besloot de regering in Kiev. Die wil daarmee zorgen voor genoeg voedsel voor de eigen bevolking en het eigen leger in tijden van oorlog.
Behalve de graansoorten wordt ook de export van suiker, zout en vlees aan banden gelegd. De verboden duren tot het einde van het jaar.
Oekraïne is een van de grootste graanproducent ter wereld en er wordt ook veel maïs verbouwd in het land. De oorlog zorgt er al voor dat een deel van de komende oogst verloren gaat, maar boeren kunnen als de oorlog zich voortsleept ook geen volgende oogst inzaaien. Daardoor kunnen de tekorten aan granen verder oplopen dit jaar. De afgelopen weken stegen de prijzen van graan al aanzienlijk.
De Europese Unie heeft voldoende vloeibaar gemaakt aardgas (lng) ingekocht om deze winterperiode door te komen zonder afhankelijk te zijn van Russische importen. Dat heeft voorzitter Ursula von der Leyen van de Europese Commissie gezegd tegen de Duitse televisie.
Het gas kwam bijvoorbeeld met lng-tankers uit de Verenigde Staten. Ook spoort Von der Leyen burgers in de EU aan spaarzamer om te gaan met energie om zo sneller de afhankelijkheid van Rusland af te bouwen. De Europese Commissie heeft al plannen gepresenteerd om de Russische gasimport dit jaar met twee derde te verlagen, onder meer door de overgang naar duurzame energiebronnen te versnellen.
Von der Leyen zei verder dat de westerse sancties tegen Rusland vanwege de invasie van Oekraïne zoveel mogelijk schade aan de Russische economie moeten toebrengen, met zo min mogelijk schade voor westerse economieën.
Een deel van de Russen in Nederland wordt bedreigd. Sommigen zijn ondergedoken.
Juist nu we meenden weer in een rustigere fase te verkeren, grijnst de volgende crisis ons aan. Hier en daar valt het woord recessie.
Vanuit de Wereldraad van Kerken klinkt steeds luidere kritiek op de houding van de Russisch-Orthodoxe Kerk ten opzichte van de oorlog in Oekraïne.
Het overgrote deel van de import vanuit Rusland betrof vorig jaar fossiele brandstoffen zoals olie en gas, meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Die categorie was goed voor 87 procent van alle goederen die Nederland uit Rusland haalde. Nederland haalt verder onder meer metalen als nikkel en koper uit Rusland. De totale waarde van de import bedroeg 18,4 miljard euro.
Die import verdubbelde bijna ten opzichte van 2020, wat deels te verklaren is door meer economische activiteit ten opzichte van het eerste coronajaar. Ook de vorig jaar al stijgende prijzen voor olie en gas speelden echter een belangrijke rol. Nederland was vorig jaar de zesde exporteur van Russische goederen.
De Nederlandse export naar Rusland bedroeg 6,6 miljard euro, waarvan 4,1 miljard euro in Nederland gemaakt was. Belangrijke goederenstromen naar het land zijn geneesmiddelen, wegvoertuigen en bloemen. Wederuitvoer, de export van eerder in Nederland ingevoerde producten, betreft onder meer elektronische schakelingen, telefoons en geneesmiddelen. Qua exportgrootte is Nederland de achtste handelspartner van Rusland.
De import uit Oekraïne ging vorig jaar voor het eerst door de grens van 2 miljard euro heen. Nederlandse bedrijven halen hoofdzakelijk plantaardige oliën en vetten, zoals zonnebloemolie, en maïs uit het land. Van dat landbouwproduct is Oekraïne zelfs de belangrijkste leverancier voor Nederland.
De uitvoer naar Oekraïne kwam vorig jaar uit op 1,2 miljard euro, slechts 0,2 procent van de totale Nederlandse export. Geneesmiddelen, bloemen en planten, cacao, computers en mobiele telefoons zijn de belangrijkste categorieën, maar zijn tezamen goed voor niet meer dan een derde van de exportwaarde naar het land. Dat geeft aan dat er een breed scala aan producten vanuit Nederland naar Oekraïne gaat, meldt het CBS.
Het Amerikaanse betaalbedrijf PayPal heeft zijn dienstverlening in Rusland stopgezet in reactie op de Russische militaire vijandelijkheden jegens Oekraïne. „PayPal staat achter de internationale gemeenschap bij het veroordelen van de gewelddadige militaire agressie van Rusland in Oekraïne”, zei CEO Dan Schulman dinsdag.
De maatregel van PayPal treft behalve goederen- en dienstentransacties ook overdrachten aan vrienden en familie. Het bedrijf schort ook de services van betalingsdienst Xoom in Rusland op, hoewel het Xoom-klanten nog „een periode” zal toestaan tegoeden op te nemen.
PayPal zei dat in 2021 de netto-inkomsten gerelateerd aan activiteiten in Rusland en Oekraïne ongeveer 0,5 procent van de totale netto-inkomsten bedroegen.
Kredietbeoordelaar Fitch heeft de kredietwaardigheid van Rusland verlaagd naar C, nu het land economisch zware tijden tegemoet gaat vanwege de sancties die het Westen oplegde na de invasie van Oekraïne. Vorige week verlaagde Fitch de Russische kredietstatus al van BBB naar B.
Maandag verlaagde Fitch ook al de kredietstatus van Belarus. Het Westen heeft sancties opgelegd aan het Oost-Europese land, vanwege de samenwerking met het Russische leger. De nauwe banden met Rusland zijn volgens Fitch reden tot zorgen.
Het Amerikaanse ministerie van Defensie deed dinsdag het voorstel van Polen om zijn MiG-29-straaljagers ter beschikking te stellen aan Oekraïne in ruil voor Amerikaanse F16s af als „niet haalbaar”. NAVO-landen hebben al eerder aangegeven niet betrokken te willen raken in gevechten met Rusland in Oekraïne, ook niet indirect.
Polen zet al enkele dagen druk op zijn NAVO-partners om Oekraïne meer gevechtskracht in de lucht te geven. De regering in Warschau wil daartoe al haar beschikbare MiG-jachtvliegtuigen gratis, direct en gevechtsklaar naar de Amerikaanse Ramstein-legerbasis in Duitsland vliegen. De toestellen worden als het aan Polen ligt daar overgedragen aan de Amerikaanse luchtmacht, die dan wel F16-jachtvliegtuigen moet leveren om de Poolse verdediging op peil te houden.
Pentagon-woordvoerder John Kirby zei echter over het vooruitzicht dat jets zouden vertrekken vanuit een NAVO-basis in Duitsland „ernstige zorgen oproept voor de hele NAVO-alliantie”. De vliegtuigen zouden immers „luchtruim boven Oekraïne binnenvliegen waarover met Rusland wordt getwist”.
Piloten van de Oekraïense luchtmacht kunnen met de MiGs overweg en de regering in Kiev heeft gevraagd om ondersteuning. De Poolse regering maakte eerder duidelijk geen gevechtsvliegtuigen naar Oekraïne te sturen en het bevriende buurland ook niet toe te staan zijn vliegvelden te gebruiken. Vandaar de constructie om de vliegtuigen via de Amerikaanse basis in Duitsland te leveren.
Inwoners van Rusland met buitenlandse tegoeden mogen tot 9 september maximaal 10.000 dollar (ongeveer 9170 euro) van dat geld opnemen. Dat heeft de centrale bank van Rusland besloten. Banken in Rusland mogen tot die tijd ook geen buitenlandse valuta’s verkopen voor roebels. Russen mogen buitenlands geld wel blijven inwisselen voor roebels.
Russische banken zullen alleen maar dollars uitkeren aan klanten die hun buitenlandse tegoeden willen opnemen, ondanks de valuta’s die op hun rekening staan.
De Russische centrale bank werd na de inval van Rusland in Oekraïne het mikpunt van sancties van de Europese Unie, de Verenigde Staten en andere bondgenoten. Zij bevroren de toegang van de centrale bank tot zijn internationale reserves. Dat maakt het voor Rusland moeilijker de waarde van de roebel te stutten door de eigen nationale munt op te kopen. Met de nieuwe maatregelen lijkt de centrale bank van Rusland een verdere waardedaling van de roebel te willen voorkomen.
De echtgenote van de Oekraïense president Zelenski, OIena, beschuldigt de Russen van een massamoord op burgers. In een open brief aan media wereldwijd noemt ze de Russische aanval op Oekraïne onmogelijk te bevatten.
„Op 24 februari werden we allemaal wakker met de bekendmaking van een Russische invasie”, schrijft ze. „Tanks staken de Oekraïense grens over, vliegtuigen kwamen ons luchtruim binnen, raketwerpers omsingelden onze steden. Ondanks toezeggingen van door het Kremlin gesteunde propagandakanalen, die dit een speciale operatie noemen, is het in feite de massamoord op Oekraïense burgers.”
Olena wijst vooral op de jonge slachtoffers: „misschien wel de meest angstaanjagende en verwoestende”. De achtjarige Alice stierf in de straten van Okhtirka terwijl haar grootvader haar probeerde te beschermen. Polina uit Kiev is samen met haar ouders omgekomen bij beschietingen. De 14-jarige Arseni werd in het hoofd geraakt en kon niet worden gered omdat een ambulance hem niet op tijd kon bereiken, aldus de presidentsvrouw. „Als Rusland zegt dat het geen oorlog voert tegen burgers, roep ik eerst de namen van deze vermoorde kinderen.”
Platenmaatschappij Universal Music Group, het grootste muziekbedrijf van de wereld, heeft haar werk in Rusland opgeschort. „We dringen erop aan het geweld in Oekraïne zo snel mogelijk te beëindigen”, motiveert de firma de stap.
„Met onmiddellijke ingang schorten wij alle activiteiten in Rusland op en sluiten wij daar onze kantoren”, aldus Universal. Een ingewijde vertelt aan Variety dat medewerkers van de Russische tak wel hun salaris voor onbepaalde tijd blijven ontvangen. Voor artiesten betekent dit waarschijnlijk dat hun opnames in de studio worden stilgelegd.
Ook Sony en Warner, de twee andere grote platenmaatschappijen, zijn actief in Rusland. Die bedrijven hebben hun werkzaamheden in het land nog niet stopgezet. Naar verluidt komen zij binnen nu en een paar dagen met een beslissing. Alle drie de platenlabels hebben geld gedoneerd aan de slachtoffers in Oekraïne.
Universal is niet de eerste grote speler in de muziekindustrie die voorlopig stopt met werkzaamheden in Rusland. Streamingdienst Spotify sloot vorige week het Russische kantoor en concertorganisator Live Nation, het moederbedrijf van het Nederlandse MOJO, organiseert geen concerten meer in het land.
Frisdrankconcern Coca-Cola gaat geen zaken meer doen in Rusland. Het Amerikaanse bedrijf meldt dat het meeleeft met „de mensen die lijden onder de onbeschrijfelijke gevolgen van de tragische gebeurtenissen in Oekraïne”. Het is niet direct duidelijk wat dit concreet betekent voor de verkoop van producten van Coca-Cola en merken als Fanta in Rusland. Pepsi is binnenkort niet meer te koop in het land.
Pepsico stopt met het verkopen van frisdrank in Rusland. Het bedrijf achter merken als Pepsi, Doritos en Duyvis gaat voorlopig ook niet meer investeren en adverteren in het land. Wel gaat Pepsico door met het leveren van eerste levensbehoeften als melk en babyproducten.
„Door onze activiteiten voort te zetten, blijven we ook steun verlenen aan het levensonderhoud van onze 20.000 Russische medewerkers en de 40.000 Russische landarbeiders in onze toeleveringsketen”, zei topman Ramon Laguarta in een bericht aan medewerkers.
Eerder op dinsdag kondigde McDonald’s aan zijn Russische vestigingen te sluiten en zei koffieketen Starbucks te stoppen met zakendoen in het land.
Rusland zal de export van bepaalde goederen en grondstoffen beperken als vergelding voor de westerse sancties tegen het land. Dat staat in een decreet dat president Vladimir Poetin heeft ondertekend, zo blijkt een overheidsverklaring.
Wat de maatregel precies inhoudt, blijft nog vaag. De lijsten van goederen en grondstoffen waarvan Rusland de export wil beperken moeten nog worden opgesteld. Eerder dreigde Rusland de levering van aardgas via pijpleiding Nord Stream 1 te stoppen. Ook zou het Kremlin willen bijhouden welke landen „onvriendelijke” naties zijn.
Na de inval van Rusland in Oekraïne hebben de Europese Unie, de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en andere bondgenoten de regering van Poetin met economische sancties onder druk proberen te zetten. Zo is de toegang van de Russische centrale bank tot buitenlandse tegoeden bevroren en is een aantal Russische banken geweerd uit het internationale berichtensysteem SWIFT, dat snelle transacties tussen banken mogelijk maakt.
De Verenigde Staten kwamen met nog zwaardere sancties tegen Rusland, door de import van alle Russische kolen, gas en olie te verbieden. De Russische economie leunt zwaar op de export van fossiele brandstoffen. Het Verenigd Koninkrijk wil voor het einde van dit jaar af van Russische olie.
Oekraïense vluchtelingen die in de zorg hebben gewerkt, moeten zonder veel obstakels in de Nederlandse zorgsector aan de slag kunnen. Minister Conny Helder voor Langdurige Zorg overlegt hierover woensdag met minister Karien van Gennip van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.
Nu is voor Oekraïners een zogeheten tewerkstellingsvergunning vereist. Wat Helder betreft, wordt die geschrapt. „Mensen die willen en kunnen werken, wil ik die mogelijkheid geven.” De kwaliteit van zorg moet worden geborgd, benadrukte de minister dinsdagavond tijdens het hoofdlijnendebat over de zorgplannen van het kabinet.
Helder wil daarnaast een centraal aanspreekpunt inrichten waar Oekraïense zorgmedewerkers zich kunnen melden. „We gaan er actief mee aan de slag.” Op verzoek van Sylvana Simons van BIJ1 gaat Helder met haar collega Van Gennip tevens bekijken of ook voor vluchtelingen uit andere landen met een achtergrond in de zorg de tewerkstellingsvergunning kan verdwijnen.
De zorgsector kampt met een fors personeelstekort.
De humanitaire corridor vanuit de belegerde Oekraïense stad Soemi zal woensdag blijven functioneren, zegt de regionale gouverneur.
Dankzij die corridor konden dinsdag al ongeveer 5000 mensen met bussen de noordoostelijke stad verlaten richting de stad Poltava. Ook konden ongeveer duizend mensen Soemi met auto’s verlaten. De corridor was mogelijk geworden door een staakt-het-vuren dat Rusland en Oekraïne voor de stad waren overeengekomen.
Een brede afvaardiging van het kabinet reist woensdag af naar Parijs om met de Franse regering te spreken over onder meer de oorlog in Oekraïne. Het is voor het eerst dat Nederland in deze vorm, tot dusver gereserveerd voor buurlanden, met de Fransen overlegt.
Premier Mark Rutte wordt vergezeld door ministers Sigrid Kaag (Financiën), Wopke Hoekstra (Buitenlandse Zaken), Dilan Yeşilgöz-Zegerius (Justitie en Veiligheid), Kajsa Ollongren (Defensie) en Rob Jetten (Klimaat en Energie). Zij spreken met president Emmanuel Macron en vijf van zijn ministers, waarna Rutte en Macron ook nog een onderonsje hebben.
Het bezoek stond al langer gepland en heeft een flinke agenda, maar de oorlog die Rusland bijna twee weken geleden begon, staat bovenaan. Die geeft vleugels aan Macrons pleidooien voor een Europa dat op eigen benen staat en zich zelf kan verdedigen. Nederland laat zijn aanvankelijke bedenkingen over die ‘strategische autonomie’ ook meer en meer varen. Den Haag trekt de afgelopen jaren sowieso veel vaker dan voorheen met Parijs op. Maar het Franse streven om meer ruimte te scheppen voor investeringen in defensie en duurzaamheid stuit wel weer op zuinige blikken uit Nederland.
De Nederlanders en Fransen bespreken in ieder geval humanitaire hulp aan de slachtoffers van de Russische invasie in Oekraïne en de opvang van Oekraïense vluchtelingen. Zo’n 2 miljoen mensen zijn het oorlogsgeweld al ontvlucht. Het aantal Oekraïners dat naar Nederland komt, stijgt de afgelopen dagen snel. De bewindslieden spreken ook onder meer over klimaat- en energiekwesties, economische zaken en justitie.
Advertentie
