Los zien te raken van gas onvrije regimes moet snel én zorgvuldig
Ik ben ervoor om over te gaan tot een boycot van Russisch gas en olie, zei GroenLinks-leider Klaver maandag in het Kamerdebat over Oekraïne. Hij noemde het „onverteerbaar” dat er dagelijks zo’n 600 miljoen aan gasdollars richting de Russische Federatie stroomt. Letterlijk zei hij: „We moeten daarmee stoppen. Dat zal ongekende gevolgen hebben voor de gas- en energieprijzen in Europa, niet alleen in Nederland. Maar we moeten het doen.”
Over hetzelfde thema diende de plaatselijke SP-fractie in Arnhem, met de gemeenteraadsverkiezingen in aantocht, een set van zeven vragen in bij het stadsbestuur. De vijfde daarvan luidde of het college bereid was „met onmiddellijke ingang” elke directe en indirecte betaling aan het Russische gasbedrijf Gazprom te staken. „Zo nee, waarom niet?”
Dat Arnhem dat mogelijk weigert omdat de stad haar burgers niet plots in de kou wil laten zitten, kwam in de hoofden van de vragenstellers blijkbaar niet op.
De oproep aan gemeenten om Gazprom te boycotten staat ook centraal in een recent opgestarte handtekeningenactie, waarvan de activistische klimaatorganisatie Urgenda mede-initiatiefnemer is. De petitie roept op werk te maken van meer duurzame alternatieven, zoals zonne- en windenergie. Onbedoeld krijgen die zo een politieke lading. Ze helpen tegen de dreigende klimaatramp en ook nog eens tegen Poetin, dus hoe eerder Nederland daarin investeert, des te nobeler dat is.
Deze oplossingsrichting is ietwat eenzijdig. Dat Gazprom strak gecontroleerd wordt door Poetin en zijn bevriende oligarchen staat vast. Maar losraken van het Russisch gas en de energietransitie versnellen, kan ook door de inzet van kernenergie opnieuw onder de loep te nemen. En door minder te vliegen en het Nederlandse landschap niet te vervuilen met giga hyperscale datacenters.
Gelukkig kreeg de nuchterheid maandag verderop in het debat ook bij Klaver de overhand. Hij verzuchtte dat een halvering van het gebruik van Russisch gas ook al mooi zou zijn en gaf het kabinet geen nader huiswerk mee.
Dat zou trouwens ook verspilde moeite zijn geweest, want nog geen week geleden werd het risico van de Russische gasafhankelijkheid al Kamerbreed onderkend. Dat gebeurde in een debat met energieminister Jetten over de klimaatplannen van de regering. Een Kamermeerderheid steunde toen het doordachte voorstel om het kabinet eerst de Nederlandse afhankelijkheid van álle onvrije landen op energiegebied inzichtelijk te laten maken. En daarna een plan te laten opstellen waarmee de afhankelijkheid van Rusland gericht, maar wel stap voor stap, kon worden afgebouwd. Dat is een volgorde die zonder meer verstandiger is.
Het is nu zaak juristen te laten studeren op de voorwaarden voor contractontbinding, zodat afscheid nemen van Gazprom snel én zorgvuldig kan. Want ja, onverteerbaar is het gegeven dat Poetin zijn strijd mede kan financieren met Nederlandse gasbaten zeker. Daarover geen misverstand.