Biden: Rusland start een invasie in Oekraïne
Nadat de Russische president Poetin maandagavond aankondigde de onafhankelijkheid van de twee separatistenrepublieken Donetsk en Loehansk te erkennen, beraden onder andere de Europese Unie en de NAVO zich op sancties. Volg de laatste ontwikkelingen in dit liveblog.
Advertentie
De redactie sluit dit liveblog. Het nieuwe blog van woensdag is hier te lezen.
Zelenski benadrukte nog steeds via diplomatieke weg een oplossing na te streven. Hij zei blij te zijn met de bereidheid van Turkije om te bemiddelen in het hoogopgelopen conflict tussen beide landen, maar liet weten niet van plan te zijn grondgebied aan Rusland af te staan.
De Oekraïense president kondigde een programma van „economisch patriottisme” aan dat het stimuleren van lokale productie en belastingverlagingen op benzine omvat. Hij verwelkomde de economische sancties die door de EU en de VS zijn aangekondigd tegen Moskou.
De adviesprijs voor benzine staat woensdag op een nieuwe recordstand van 2,193 euro per liter. Dat meldt consumentencollectief UnitedConsumers dat dagelijks de adviesprijzen van vijf grote oliemaatschappijen in de gaten houdt. De olieprijs ging dinsdag stevig omhoog door de spanningen rond Oekraïne. Diesel kost vanaf woensdag 1,87 euro per liter, maar was vorige week al eens iets duurder.
Marktdeskundige Paul van Selms gaf eerder dinsdag al aan dat hij verwachtte dat de benzine meer dan 2,20 euro per liter gaat kosten. Hij denkt dat de brandstof per dag wel een cent duurder kan worden.
Tanken wordt al langer steeds duurder. Dat komt onder meer door de grote vraag naar brandstof die wordt veroorzaakt door het economisch herstel uit de coronacrisis. Daarbij speelt mee dat de grote olieproducerende landen van oliekartel OPEC en bondgenoot Rusland ervoor blijven passen om de oliekraan flink extra open te zetten.
De adviesprijs hoeft overigens vrijwel alleen maar langs de snelweg te worden betaald. Langs kleinere wegen geven tankstations de nodige kortingen. Bij diverse goedkope pompen is het daardoor nog mogelijk om voor minder dan 2 euro per liter te tanken.
De Verenigde Staten komen met het eerste sanctiepakket tegen Rusland, heeft de Amerikaanse president Joe Biden bekendgemaakt. De maatregelen zijn een reactie op het Russische besluit de separatistische regio’s Donetsk en Loehansk in Oost-Oekraïne te erkennen en ‘vredestroepen’ die kant op te sturen. Volgens Biden is daarmee de invasie van Oekraïne begonnen.
Eerder op dinsdag bereikten de EU-landen al overeenstemming over een sanctiepakket tegen Moskou. Ze straffen onder meer 27 overheidsfunctionarissen en organisaties en bemoeilijken de toegang van het land tot de financiële markten. Ook 351 Russische parlementariërs die aandrongen op en stemden voor de erkenning van twee afvallige Oekraïense regio’s worden geraakt.
Geen enkel land ter wereld, dus ook Qatar niet, heeft de capaciteit om Russische gasleveringen aan Europa te vervangen mochten de Russen besluiten de gaskraan naar Europa dicht te draaien. Daarvoor waarschuwt de Qatarese minister van Energie Saad al-Kaabi. Door het conflict rondom Oekraïne zou het kunnen dat Moskou de gasleveringen staakt.
Qatar heeft bijvoorbeeld langlopende contracten met Aziatische klanten. Het grootste deel van de gasvolumes van de golfstaat wordt naar Azië verscheept. Slechts 10 tot 15 procent van de volumes zou in nood naar Europa kunnen worden omgelegd. Qatar is een van de belangrijkste producenten van vloeibaar gemaakt aardgas (lng) ter wereld.
Met de opmerkingen van de minister laaien ook de zorgen over de continuïteit van de gasleveringen door Rusland aan Europa op. Zeker nu de spanningen in Oekraïne verder toenemen. Moskou erkende eerder de twee afvallige regio’s in het oosten van Oekraïne en is met troepen het gebied ingetrokken. „Rusland is goed voor 30 tot 40 procent van de gastoevoer naar Europa. Er is geen enkel land dat deze volumes kan vervangen, de capaciteit om dat te doen met lng is er niet”, zei Al-Kaabi tijdens een gasconferentie in Doha.
De Verenigde Staten en de Europese Unie komen met sancties tegen Rusland nu president Vladimir Poetin de onafhankelijkheid van de hele Donbas-regio heeft erkend. Poetin kreeg dinsdag ook groen licht van het parlement om militaire steun te geven aan de Russischsprekende separatisten in het buurland. De ophanden zijnde sancties tegen Rusland kunnen mogelijk ook weer gevolgen hebben voor de Russische gasstroom naar Europa.
Duitsland stopte dinsdag het proces voor de goedkeuring van het Nord Stream 2-project voor een gaspijpleiding in de Oostzee. Met deze pijpleiding zou de toevoer van Russisch gas rechtstreeks naar Duitsland moeten verdubbelen. Die maatregel zorgde direct voor oplopende gasprijzen. Qatar en andere landen zoals Japan zijn onlangs door de Verenigde Staten benaderd om de gastoevoer naar Europa om te leiden bij een escalatie van het conflict.
De landen van de Europese Unie zijn het dinsdag in Parijs snel eens geworden over een sanctiepakket tegen Rusland. Minister Wopke Hoekstra van Buitenlandse Zaken is blij met de „grote mate van eenheid” tussen de lidstaten, zei hij na afloop in de Franse hoofdstad tegen media.
De Russische president Vladimir Poetin staat niet op de sanctielijst. „Omdat dit is waar we nu met deze snelheid en eenheid toe konden komen. Wat mij betreft is het echt een eerste stap”, aldus de minister.
Het sanctiepakket is in samenspraak met de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en Canada samengesteld. Russen die nauw betrokken waren bij het besluit om de afvallige regio’s in buurland Oekraïne te erkennen als onafhankelijke staten, komen volgens Hoekstra op een speciale sanctielijst. Verder worden de tegoeden van een aantal banken bevroren en mag er geen handel meer gedreven worden met de afvallige Oekraïense regio’s.
Volgens Hoekstra raken deze sancties Nederland niet. Afgesproken is verdergaande strafmaatregelen te nemen als de Russische regering nog verdere stappen zet. Mocht Moskou terugslaan met vergeldingsmaatregelen dan is afgesproken om de gevolgen voor de getroffen landen te beperken.
Met Poetin moet Europa voorbereid zijn op het meest zwarte scenario en vastbesloten en eensgezind blijven, zei de minister.
Rusland heeft besloten zijn diplomatieke personeel uit Oekraïne te evacueren, heeft het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken bekendgemaakt. „Onze eerste prioriteit is om te zorgen voor Russische diplomaten en medewerkers van de ambassade en het consulaat. Om hun leven en veiligheid te beschermen, heeft de Russische leiding besloten het personeel van de Russische missies in Oekraïne te evacueren.”
De evacuatie zal „in de zeer nabije toekomst worden uitgevoerd”, zo staat in de verklaring.
Rusland erkent de onafhankelijkheid van de zelfverklaarde Oost-Oekraïense republieken Donetsk en Loehansk in een aanzienlijk groter gebied dan ze nu controleren. President Vladimir Poetin heeft daar duidelijkheid over gegeven nadat hij een dag eerder de separatistenstaatjes in de Donbas-regio als landen had erkend.
De rebellen controleren ongeveer een derde van het zogenoemde Donbas-bekken, maar claimen in hun grondwet een veel groter gebied. Dat neemt ook Poetin als uitgangspunt.
Het staatshoofd kreeg dinsdag groen licht van het parlement om militaire steun te geven aan de Russischsprekende separatisten in het buurland. Dat maakt de weg vrij om direct de strijd aan te gaan met het Oekraïense leger in de gebieden die Kiev controleert. De separatisten hebben nu de controle over ongeveer 30 procent van Donetsk en Loehansk.
Of en wanneer er Russische militairen naar Oekraïne gaan is volgens Poetin afhankelijk van de situatie. Poetin had al gezegd Russische militairen daarheen te sturen voor een ‘vredesmissie’. Volgens Russische media zijn ze echter de grens afgelopen nacht al overgestoken. Poetin riep in een toespraak op tot „een bepaalde mate” van demilitarisering van Oekraïne.
Advertentie
De EU-landen hebben overeenstemming bereikt over een pakket sancties tegen Rusland. Ook in hun kijk op de erkenning van twee afvallige regio’s in Oekraïne door Rusland zijn de lidstaten eensgezind, zegt huidig EU-voorzitter Frankrijk. De ministers van Buitenlandse Zaken werden het eens op een spoedvergadering in Parijs.
Het ministerie van Buitenlandse Zaken raadt Nederlanders af naar Oekraïne te reizen, nu Rusland de volksrepublieken Donetsk en Loegansk heeft erkend. Wie in het land is, wordt aangeraden daar zo snel mogelijk weg te gaan. De kleurcode voor Oekraïne is dinsdag aangepast naar rood.
Volgens het ministerie is de veiligheidssituatie in Oekraïne onzeker en kan de situatie „heel snel slechter worden”. Het ministerie ziet ook dat het aantal vluchten naar de Europese Unie vanuit het land snel verder afneemt, KLM vliegt al sinds 12 februari niet meer van en naar het land. Den Haag adviseert te overwegen met de trein of over de weg uit het land te vertrekken.
Voor delen van Rusland is eveneens code rood als reisadvies gegeven. Het gaat om gebieden binnen 20 kilometer van de grens met Oekraïne, omdat de situatie daar „erg gespannen” is. „Er is een grote Russische troepenmacht aan de grens. De situatie in dit gebied is moeilijk voorspelbaar en niet veilig”, legt het ministerie uit. Code rood geldt eveneens voor Tsjetsjenië en overige gebieden van de Noord-Kaukasus, zoals Dagestan en Ingoesjetië. Ook buiten deze gebieden en de grenszone wordt geadviseerd waakzaam te blijven.
De Russische activist Aleksej Navalny haalt op Twitter uit naar Poetin. Volgens Navalny willen de Russische machthebbers met een inval de aandacht van hun burgers weghalen van Russische problemen zoals stijgende prijzen, wetteloosheid en de economische situatie. „Dankzij Poetin kunnen honderden Oekraïense en Russische burgers sterven, en in de toekomst kunnen dit er tienduizenden worden.”
Volgens Navalny, die momenteel een gevangenisstraf uitzit, is niet Oekraïne maar Poetin het grootste gevaar voor Rusland. „Om Rusland te redden, moeten we Poetin en zijn kleptocraten de macht ontnemen.”
Klik op de tweet om het volledige bericht van Navalny te lezen.
Het Russische parlement geeft president Vladimir Poetin toestemming Russische militairen in het buitenland in te zetten. De regering in het Kremlin wil troepen sturen naar twee afvallige pro-Russische regio’s in het buurland Oekraïne, om ze te steunen in hun strijd tegen het Oekraïense leger.
Poetin had de twee gebieden een dag eerder erkend als onafhankelijke volksrepublieken.
De Amerikaanse regering in Washington heeft haar toon tegenover Moskou verhard. Voor de eerste keer beschuldigt het Witte Huis de Russen openlijk ervan een nieuwe invasie in het buurland Oekraïne te zijn begonnen.
„Wij geloven dat dit, ja, het begin is van een invasie”, aldus een topfunctionaris van het Witte Huis. Hij reageert op de aankondiging van de Russische president Vladimir Poetin troepen te sturen naar het oosten van Oekraïne, waar pro-Russische rebellen tegen het Oekraïense leger strijden. Poetin erkende maandag de twee afvallige regio’s daar als onafhankelijke staten en hij wil ze ook militair steunen.
De Verenigde Staten zijn het eerste westerse land dat de Russische operaties als invasie bestempelt, aldus waarnemers. Met de stap zet het Witte Huis de deur open voor strengere sancties. Er waren al strafmaatregelen aangekondigd voor de Russische erkenning van de twee zogenoemde volksrepublieken Donetsk en Loehansk.
Eerder had de Britse premier Boris Johnson nog gezegd dat de Russen uit lijken te zijn op een grootschalige invasie van Oekraïne.
Het is „gevaarlijk” dat FVD-leider Thierry Baudet in de huidige Oekraïne-crisis „volledig de kant kiest van het Kremlin.” Dat zegt Bob Deen, Rusland-expert bij Instituut Clingendael, dinsdagmiddag desgevraagd.
De sancties van de Europese Unie tegen Rusland zijn „het meest minimale dat de EU kan doen”, zegt Rem Korteweg, deskundige Europees buitenlandbeleid bij Instituut Clingendael. Korteweg verwacht dat het aanpakken van de financiering van „agressief beleid”, zoals de EU wil gaan doen, weinig zal uithalen en de Russische president Poetin „niet zal doen beven”.
De EU neemt de sancties tegen Rusland nadat het land twee afvallige regio’s in Oekraïne heeft erkend als onafhankelijke staten. Zo zijn sancties opgelegd aan banken die Russische operaties in de Oekraïense regio’s bekostigen. Ook wordt de toegang van Rusland tot EU-geld op kapitaal- en financiële markten ingeperkt, aldus de voorzitters van de raad van EU-leiders en van de Europese Commissie.
Volgens Korteweg zal president Poetin „op korte termijn geen traan laten” om de banksancties. „Poetin heeft een goedgevulde staatskas die hiervoor is bedoeld. Ook is het Russische leger wel gewend een paar maanden geen salaris te krijgen. Dit leidt niet op korte termijn tot problemen.”
Ook zullen de economische gevolgen van de sancties zoals ze er nu liggen beperkt zijn, verwacht Korteweg. Het uitstellen van de ingebruikname van omstreden pijpleiding Nord Stream 2 bijvoorbeeld, zoals Duitsland dinsdag bekendmaakte, haalt ook weinig uit. „Nord Stream 2 is een blikvanger, maar economische druk die daarvan uitgaat is minimaal, want de pijpleiding is nog niet in gebruik.”
Korteweg schat in dat de EU met deze sancties de diplomatieke deur op een kier wil laten staan omdat het landenblok verwacht dat Rusland meer actie zal ondernemen in Oekraïne. Er kan ook binnen de EU nog onenigheid zijn over hoever landen willen gaan met sancties, zegt hij.
Wat volgens Korteweg „nog een brug te ver” is, maar wel zou kunnen, zijn sancties op het verzekeren van olietankers. Die mogen niet onverzekerd rondvaren. De verzekeringen vinden met name in het Verenigd Koninkrijk plaats. „Dat is een van de lessen uit de sancties tegen Iran destijds en het is een effectief drukmiddel”, zegt hij.
Om deze reden speelt het Verenigd Koninkrijk, dat nu ook sancties tegen onder meer vijf financiële instanties en drie Russische miljardairs heeft afgekondigd, ook een belangrijke rol in de sancties. „Veel bankiers dicht bij Poetin bankieren met het Verenigd Koninkrijk.”
Het Witte Huis verwelkomt het Duitse besluit om het goedkeuringsproces voor de gaspijplijn Nord Stream 2 van Rusland naar Duitsland op te schorten. Dat zei perswoordvoerder Jen Psaki van het Witte Huis.
Volgens Psaki heeft president Joe Biden duidelijk gemaakt dat als Rusland Oekraïne zou binnenvallen dat dan samen met Duitsland er een einde zou worden gemaakt aan Nord Stream 2. „We staan in nauw overleg met Duitsland en verwelkomen hun besluit. We zullen zelf vandaag met onze eigen maatregelen komen”, aldus Psaki. Biden was altijd kritisch over Nord Stream 2 omdat daardoor Rusland meer geopolitieke invloed zou krijgen in Europa.
De Britse premier Boris Johnson zei de stap van de Duitse regering te begroeten. Hij spreekt van een „moedig” besluit door Berlijn.
Het Rode Kruis maakt zich zorgen over de drinkwatervoorziening in Oost-Oekraïne, nu de gevechten daar opgelaaid zijn. Volgens de hulporganisatie zijn belangrijke watervoorzieningen in de afgelopen dagen beschadigd geraakt. Meer dan een miljoen mensen en ook ziekenhuizen zijn afhankelijk van deze voorzieningen, zegt Florence Gilette, hoofd van het Internationale Rode Kruis in Oekraïne.
Het Rode Kruis ondersteunt het lokale waterleidingbedrijf om de schade zo snel mogelijk te herstellen. Als dat te lang gaat duren, kan het Rode Kruis helpen met noodoplossingen zoals het uitdelen van schoon drinkwater uit tankwagens. De hulporganisatie roept alle partijen op om het humanitair oorlogsrecht te respecteren. Dat stelt grenzen aan oorlogsvoering en beschermt burgers en hulpverleners.
In Oost-Oekraïne wordt al acht jaar lang regelmatig gevochten. Plattelandsgemeenschappen hebben daardoor al vaker geen toegang gehad tot water, gas of elektriciteit. „De bevolking draagt de last van acht lange jaren van conflict. We hopen oprecht dat ze niet nog meer leed hoeven te doorstaan”, aldus Gilette.
Oekraïne heeft een Nederlands aanbod voor hulp tegen cyberaanvallen geaccepteerd. Dat laat een woordvoerder van het ministerie van Defensie weten. Premier Mark Rutte en minister Wopke Hoekstra (Buitenlandse Zaken) deden het aanbod onlangs tijdens een bezoek aan Kiev.
Het gaat om het Cyber Rapid Response Team. Dat is een EU-project geleid door Litouwen en biedt technische steun op het gebied van cyberveiligheid. De Nederlandse bijdrage aan dit team komt van het Defensie Cyber Security Centrum, meldde het kabinet eerder aan de Kamer.
Een meerderheid van de Tweede Kamer wil dat er stevige sancties tegen Rusland worden ingesteld. Sancties tegen Rusland zijn „sowieso nodig”, maar hoe zwaar die zullen uitpakken wordt nog bekeken, aldus premier Rutte dinsdag.
Rusland heeft naar eigen zeggen nog geen militairen gestuurd naar de pro-Russische republieken in de Oost-Oekraïense regio Donbas. Het heeft daarvoor „momenteel” ook geen plannen, maar er worden wel troepen gestuurd in geval van een „dreiging”, zei het ministerie van Buitenlandse Zaken in Moskou. Verscheidene Russische media hebben echter gemeld dat er al militaire voertuigen de grens zijn overgestoken.
President Vladimir Poetin kondigde maandag aan zogenoemde vredestroepen naar de oostelijke regio’s Donetsk en Loehansk te sturen, nadat hij deze als onafhankelijke staten had erkend.
Ook volgens de separatistische leider van Donetsk, Denis Poesjilin, zijn er geen Russische troepen in het gebied dat onder zijn controle staat. „We willen op onze eigen krachten vertrouwen”, zei hij op televisie. Hij besloot afgelopen weekend net als de leider van Loehansk tot een algemene mobilisatie van reservisten.
Poesjilin zei pas om militaire hulp te vragen van Moskou als dat noodzakelijk is. De evacuatie van burgers naar Rusland gaat vanwege de beschietingen door, zei hij.
In Nederland wonende Oekraïners maken zich grote zorgen over de escalatie van het conflict tussen Oekraïne en Rusland, dat zegt een woordvoerder van de stichting Oekraïners in Nederland. „Iedereen heeft familie of vrienden daar, sommigen wonen in de buurt van de frontlinie. Als er geschoten wordt, weten we dat direct.”
Door de speech van de Russische president Vladimir Poetin maandag, waarin hij de twee afvallige regio’s erkende, is de angst onder Oekraïners verergerd. „Toch hebben we wel hoop”, zegt hij. Daarmee doelt de zegsman onder meer op de sancties die landen instellen tegen Rusland.
Volgens de woordvoerder willen sommige Oekraïners terug naar het land om bij het leger te gaan of hun familie te steunen. „Ook is er veel frustratie dat regelgeving het moeilijk maakt familie naar Nederland te halen.”
De stichting Oekraïners in Nederland helpt Oekraïners onder meer met integreren. Ook zamelt de stichting geld in, waar het onder andere scholen in het land mee steunt.
De Europese Unie vraagt andere landen dringend om niet het voorbeeld van Rusland te volgen en twee afvallige Oekraïense regio’s als onafhankelijke staten te erkennen. Volg dit „illegale besluit” niet, maant buitenlandchef Josep Borrell.
Er is nog geen ander land dat in navolging van Rusland de rebellenrepublieken Donetsk en Loehansk als onafhankelijke staatjes beschouwt. Mogelijk zijn zeer van Moskou afhankelijke bondgenoten als Belarus daartoe wel bereid.
Rusland tekende eerder op de dag veiligheidsverdragen met Donetsk en Loehansk. Daarin is vastgelegd dat Moskou en de separatisten in buitenlandbeleid en defensie samen optrekken. Rusland moet die afspraken niet gebruiken als rechtvaardiging om verdere militaire stappen te nemen tegen Oekraïne, waarschuwt Borrell.
De hoogste diplomaat van de EU dringt er nog maar eens bij het Kremlin op aan de erkenning van de beide regio’s in te trekken.
De Oekraïense regering is blij dat Berlijn de goedkeuring van de omstreden gaspijplijn Nord Stream 2, die loopt van Rusland naar Duitsland, heeft opgeschort vanwege de oplopende spanningen rond Oekraïne. Rusland zelf lijkt niet onder de indruk te zijn van het Duitse besluit.
Volgens de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Dmitro Koeleba is het besluit van de Duitse bondskanselier Olaf Scholz om te stoppen met het certificeringsproces van Nord Stream 2 „moreel en politiek gezien een juiste stap onder de huidige omstandigheden”.
„Echt leiderschap betekent moeilijke beslissingen in moeilijke tijden. Duitsland bewijst dat”, schreef Koeleba op Twitter.
De Russische onderminister van Buitenlandse Zaken Andrej Roedenko verklaarde dat „Moskou voor niks bang is”, aldus persbureau Interfax op vragen over het besluit van Berlijn over Nord Stream 2. Energieminister Nikolaj Shoelginov heeft gezegd dat de grote hoeveelheden gas die Europa nu haalt uit Rusland niet vervangen kunnen worden door vloeibaar gemaakt aardgas (lng) uit andere landen te importeren. President Vladimir Poetin zei dinsdag dat Rusland gewoon door zal gaan met gasleveringen aan Europa.
Het Russische staatsgasconcern Gazprom, eigenaar van Nord Stream 2 die loopt via de Oostzee, wilde desgevraagd geen commentaar geven persbureau Reuters.
De ambassadeur van Rusland wordt op het matje geroepen bij het ministerie van Buitenlandse Zaken. Dat zei premier Mark Rutte. Rusland heeft twee afvallige regio’s in Oekraïne erkend als onafhankelijk en een „vredesmissie” daarheen gestuurd, de ambassadeur zal worden gezegd dat dit „totaal onacceptabel is”, aldus Rutte.
Volgens de minister-president valt in deze zaak Oekraïne „niets te verwijten”. Alle verwijten liggen volstrekt aan de kant van Rusland, voegde de premier eraan toe.
Benzine wordt komende dagen waarschijnlijk nog duurder in Nederland door de oplopende spanningen rond Oekraïne tussen het Westen en Rusland. Marktdeskundige Paul van Selms van consumentencollectief UnitedConsumers denkt dat er per dag wel ongeveer een cent bij kan komen, waarmee de adviesprijs voor een liter Euro95 (E10) richting 2,20 euro zou gaan.
Nu hanteren de grote oliemaatschappijen in Nederland nog een adviesprijs van 2,185 euro. Dat is iets onder het record van 2,187 euro dat vorige week werd neergezet. Ook de prijzen van diesel en lpg staan momenteel rond hun hoogste niveau ooit.
Tanken wordt al langer steeds duurder. Dat komt onder meer door de grote vraag naar brandstof die wordt veroorzaakt door het economisch herstel uit de coronacrisis. Daarbij speelt mee dat de grote olieproducerende landen van oliekartel OPEC en bondgenoot Rusland ervoor blijven passen om de oliekraan flink extra open te zetten.
Van Selms wijst erop dat de spanningen rond Oekraïne inmiddels ook al enige tijd spelen. Volgens de kenner hebben de oliemarkten de huidige ontwikkelingen daarom voor een groot deel al in de prijs verwerkt. Anders zouden de olieprijzen nu nog veel harder omhoog gaan, geeft hij aan. Maar wanneer het Westen harde sancties oplegt aan Moskou zouden de olieleveringen verstoord kunnen raken. Dat werkt wel prijsopdrijvend.
Als de situatie niet verder escaleert, zal de stijging van de tarieven in Nederland volgens Van Selms waarschijnlijk beperkt blijven. Zodra de spanningen weer wat afnemen, ligt het in zijn ogen voor de hand dat de prijzen weer wat omlaag gaan. Toch rekent hij erop dat Nederland nog langere tijd met benzineprijzen boven de 2 euro per liter zit opgescheept.
UnitedConsumers houdt al sinds november 2000 de ontwikkeling van de prijzen aan de pomp in de gaten. De laagste adviesprijs voor Euro95 werd gemeten op 13 december 2001. Toen ging het om 1,049 euro per liter. Pomphouders kunnen wel afwijken van de adviesprijzen van de grote olieproducenten. Automobilisten zijn doorgaans het duurst uit bij tankstations langs de snelweg. Volgens prijsvergelijker brandstof-zoeker.nl is het bij het bij diverse goedkope pompen momenteel nog steeds mogelijk om Euro95 voor rond de 1,90 euro per liter te tanken.
De gasprijzen blijven langer extreem hoog nu de ingebruikname van Nord Stream 2 door Duitsland is opgeschort. Op de korte termijn verandert er op de Europese gasmarkt niet veel, omdat de controversiële gaspijpleiding door de Oostzee nog geen gas leverde. Maar Rusland zal niet snel geneigd zijn verzoeken in te willigen om extra gas te leveren aan de Europese markt, verwachten experts. Daarmee blijft de gasmarkt krap.
„Op zich hoeft het niet veel uit te maken, want er zijn alternatieven om gas uit Rusland naar Europa te krijgen. Maar veel hangt ervan af hoezeer Gazprom, oftewel Rusland, bereid is die mogelijkheden extra te benutten”, zegt energie-econoom Hans van Cleef van ABN AMRO. „Het zal de boel langer spannend houden.”
Tussen Rusland en de Europese Unie lopen al tal van gaspijpleidingen, maar een aanzienlijk deel daarvan loopt door Oekraïne. Met Nord Stream 2 wil Rusland zijn buurland, waarmee het al jaren een gespannen verhouding heeft, omzeilen om de Oekraïners geen transportkosten te hoeven betalen. Tegen die achtergrond weigerde Gazprom, voor het grootste deel eigendom van Rusland, in te gaan op verzoeken voor meer verkoop van gas aan Europa op de korte termijn. „Gazprom komt de langetermijncontracten keurig na, maar ze leveren geen kuubje extra”, aldus Van Cleef.
De voormalig Russische premier en president Medvedev zegt op Twitter dat Europeanen hoge gasprijzen kunnen verwachten.
Die onzekerheden zijn duidelijk terug te zien op de gasmarkt, stipt energie-expert Jilles van den Beukel van The Hague Center of Strategic Studies aan. Een contract om in januari of februari 2023 gas geleverd te krijgen is net zo duur als gas nu, en de huidige prijzen zijn bijna het vijfvoudige van die van een jaar geleden. „En er is een heel reëel scenario dat gasmarkten krap blijven. Dat is voor Europa zorgwekkend, omdat we relatief veel inkopen tegen dagprijzen”, zegt Van den Beukel.
Dat Rusland de gaskraan naar Europa helemaal dichtdraait, is volgens de experts niet voor de hand liggend. Met de huidige krapte op de gasmarkt zit de EU toch al in lastige positie. „De Russen hebben ons al in de hoek zitten waar ze ons willen. Ze hebben geen extra drukmiddel nodig”, zegt Van den Beukel.
René Peters van onderzoeksinstituut TNO vult aan dat Rusland voor zo’n 60 procent van zijn inkomsten afhankelijk is van olie en gas, dus dat een leveringsstop voor het land zelf ook rampzalig is. De EU is naar schatting voor 40 procent van zijn gas afhankelijk van Russisch gas. In Nederland ligt dat volgens Peters op 15 procent.
Minister-president Mark Rutte is „hoopvol” dat er dinsdagmiddag in de Europese Unie nog een „zeer stevig en zeer vergaand” sanctiepakket tegen Rusland wordt ingesteld. Dat zei hij tijdens het vragenuurtje in de Tweede Kamer. Het pakket wordt afgestemd met de Amerikanen en Britten.
„Er is een zeer grote mate van instemming”, aldus de premier. De sancties moeten „het bewind in Moskou hard raken wat betreft economie en hun belangen”.
Nederland zou indirect ook geraakt kunnen worden als er maatregelen tegen Rusland getroffen worden. „Maar dat is niet leidend. Daarvoor is dit te groot en te belangrijk.” Rusland is een zeer belangrijke gasleverancier van lidstaten van de Europese Unie.
Rutte wilde nog niet spreken van een Russische invasie in Oekraïne, zoals de Britse premier Boris Johnson doet. Hij is wel „bevreesd” dat het al zover is.
Het Verenigd Koninkrijk stelt sancties in tegen Russische instanties en individuen. De maatregelen treffen vijf financiële instellingen, waaronder de banken Rossja en Promsvjazbank, en drie miljardairs die nauwe banden hebben met president Vladimir Poetin, onder wie de oligarch Gennadi Timtsjenko. De Britse premier Boris Johnson zegt dat hij nog meer „krachtige sancties” klaar heeft liggen, mocht het nodig zijn.
Alle tegoeden die de betreffende instanties en personen in het Verenigd Koninkrijk hebben, worden bevroren. De Britse regering ontzegt de drie miljardairs toegang tot het land. Johnson wil voorkomen dat Russische bedrijven nog geld kunnen verdienen op Britse markten.
Johnson kondigde dinsdagochtend al aan dat hij met een eerste sanctiepakket zou komen. Volgens hem is Rusland uit op een „grootschalige invasie” van Oekraïne. Hij zei dat hij Rusland „hard zou raken”. Volgens de Britse premier heeft Moskou de soevereiniteit van
Oekraïne geschonden door de twee zelfverklaarde pro-Russische ‘volksrepublieken’ in het oosten van het land te erkennen als onafhankelijke staten.
De gasleveringen aan de Europese Unie worden op dit moment niet geraakt door het besluit van de Duitse regering om het goedkeuringsproces voor de gaspijpleiding Nord Stream 2 tussen Rusland en Duitsland op te schorten vanwege de crisis rond Oekraïne. Dat zei een woordvoerder van de Europese Commissie. Volgens de woordvoerder zit de EU vooralsnog in een „behoorlijk veilige situatie” als het gaat om gasvoorraden en -leveringen.
De commissie wijst erop dat Nord Stream 2, die loopt via de Oostzee, nog niet in gebruik is genomen, hoewel de pijplijn al wel gereed is. Er is dus geen verandering in de huidige situatie, aldus de zegsman. „Geen enkele lidstaat is afhankelijk van een enkele leverancier”, en 120 extra tankers met vloeibaar gemaakt gas (lng) zijn in januari al in de EU aangekomen, zei hij verder in Brussel. De EU is voor circa 40 procent van de aardgasbehoefte afhankelijk van Rusland.
De Europese zorgen over Russische gasleveringen zijn toegenomen nu Moskou twee afvallige regio’s in Oost-Oekraïne als onafhankelijke staten heeft erkend. De Europese gasprijzen zijn flink gestegen door de verdere escalatie van het conflict tussen het Westen en Rusland.
Volgens de commissiewoordvoerder zit er momenteel voldoende gas in de Europese reserves, en zijn in de EU de afgelopen tijd meer pijplijnen met elkaar verbonden om elkaar te hulp te kunnen schieten. Ook heeft de commissie afspraken met landen, waaronder de Verenigde Staten, gemaakt om (meer) lng te leveren deze winter. Onder meer Japan en Zuid-Korea zijn volgens Brussel bereid gas te leveren als dat nodig is.
De Duitse bondskanselier Olaf Scholz zei eerder op de dag dat het certificeringsproces voor Nord Stream 2 wordt stilgelegd. Door middel van Nord Stream 2 zou de hoeveelheid Russisch gas dat aan Duitsland wordt geleverd kunnen verdubbelen. De Duitse minister van Economische Zaken en Klimaat Robert Habeck verklaarde dat de gasleveringen aan Duitsland niet in gevaar zijn door het stilleggen van Nord Stream 2. Habeck denkt wel dat de energieprijzen hoog kunnen blijven door alle onrust.
De Russische president Vladimir Poetin zei eerder dinsdag dat de gasleveringen aan Europa gewoon door zullen gaan, ondanks de toenemende spanningen rond Oekraïne. Hij stelde dat tijdens de Koude Oorlog er altijd Russisch gas werd geleverd aan Europa. Volgens zijn energieminister kunnen de grote hoeveelheden gas die Europa nu haalt uit Rusland niet worden vervangen door lng uit andere landen te importeren.
Rusland is in staat om grote cyberaanvallen uit te voeren, en de kans is „heel reëel” dat die de komende tijd ook tegen Europese landen worden ingezet. Maar de angst voor tegenaanvallen is wat de Russen tot nu toe terughoudend maakt, zegt Kenneth Lasoen, die bij Instituut Clingendael gespecialiseerd is in cyberoorlog.
Volgens Lasoen zijn de afgelopen weken wel al veel digitale ‘pesterijtjes’ geweest. „Cybervandalisme, criminele activiteiten, je kunt wel concluderen dat er een vrij rechtstreeks verband is met de situatie rond Oekraïne. De vraag is of Rusland de stap zet naar iets dat ernstiger kan worden. De mensen die instaan voor onze cyberverdediging gaan slapeloze nachten tegemoet.”
Bij beschietingen in het oosten van Oekraïne hebben zowel de pro-Russische separatisten als het Oekraïense leger slachtoffers gemeld. De vijandigheden zijn intensiever geworden na de Russische erkenning van de twee zelfverklaarde rebellenrepubliekjes Donetsk en Loehansk.
Het leger rapporteerde twee dode en achttien zwaargewonde soldaten. Ook kwamen er meldingen van een overleden burger en vijf gewonde bewoners in het door Oekraïne gecontroleerde deel. De separatisten in de Donetsk-regio maakten melding van een dode en drie gewonde militairen. In Loehansk zou een burger gewond zijn geraakt.
Het is het grootste aantal meldingen van slachtoffers dit jaar. Bij gebrek aan onafhankelijke waarnemers is het niet mogelijk ze te verifiëren.
Het regeringsleger en de separatisten zijn sinds 2014 in Oost-Oekraïne verwikkeld in een burgeroorlog die aan meer dan 14.000 mensen het leven heeft gekost. De Minsk-akkoorden die onder meer voorzien in een wapenstilstand worden vrijwel dagelijks geschonden. Volgens het Oekraïense leger waren er dinsdag 84 beschietingen met zware artillerie van de rebellen.
Oekraïne overweegt de diplomatieke banden met Rusland te verbreken, aldus president Volodimir Zelenski. Oekraïne heeft voor overleg over de crisis inmiddels een hooggeplaatste diplomaat uit de ambassade in Moskou teruggeroepen.
De Oekraïense regering bespreekt met die gezant stappen tegen Rusland, nadat Moskou de zelfverklaarde republieken Donetsk en Loehansk in Oost-Oekraïne als onafhankelijk heeft erkend.
Volgens het Kremlin zou een diplomatie breuk de toestand alleen maar erger maken dan die al is. Rusland blijft naar eigen zeggen op alle niveaus open voor diplomatiek contact, en alles hangt van onze tegenstanders af, aldus een woordvoerder van het Kremlin.
Rusland ziet niet heel Donetsk en Loehansk als de afgescheiden republieken in het oosten van Oekraïne, maar alleen het deel dat in handen is van de pro-Russische separatisten. Dat heeft het ministerie van Buitenlandse Zaken volgens persbureau Interfax gemeld, een dag nadat Rusland als eerste land de republiekjes als onafhankelijk erkende.
De separatisten hebben de controle over ongeveer 30 procent van de oblasten Donetsk en Loehansk, ook wel provincies genoemd. Hun zelfuitgeroepen republieken claimen wel het hele grondgebied. Als de grenzen ruim werden geïnterpreteerd, zou Rusland ook militairen kunnen sturen naar gebieden waar de separatisten momenteel niet de dienst uitmaken.
Het was bij de erkenning van de republieken niet direct duidelijk welke grenzen Rusland zou gaan hanteren. Kort nadat het besluit over de erkenning officieel was genomen, maakte president Vladimir Poetin bekend Russische militairen die kant op te sturen voor een zogenoemde vredesmissie. In Oost-Oekraïne woedt sinds 2014 een burgeroorlog tussen de separatisten en de Oekraïense regering.
Stichting Caritas Ukraine-Holland en Stichting Spoetnik blijven hulpgoederen leveren aan Oekraïne, ondanks de ontstane situatie in het land. Het gaat bijvoorbeeld om kleding, wasmachines of medisch materiaal. „Mensen in Oekraïne hebben weinig voorraad en ze hebben de spullen echt nodig”, vertelt voorzitter Jan Pilkes, van Stichting Caritas. De stichtingen kunnen hulpgoederen blijven leveren met Oekraïense nummerplaten op vrachtwagens of auto’s.
Pilkes weet niet zeker of het in deze situatie altijd mogelijk blijft om de hulpgoederen naar Oekraïne te brengen. De voorzitter benadrukt dat de stichting niet wil stoppen met het sturen van hulpgoederen, „maar het wordt lastig als de douane bijvoorbeeld Russisch wordt en de regels veranderen”. Hij vertelt dat hij slecht geslapen heeft door de situatie in Oekraïne. „Ik droomde er vannacht zelfs over.”
Voorzitter Beja Kluiters gaat ervan uit dat Stichting Spoetnik altijd hulpgoederen blijft leveren aan Oekraïne. De stichting brengt hulpgoederen nu naar Kiev, waar ze verdeeld worden over het hele land. „Als we niet meer naar Kiev kunnen, dan hebben we ook contacten in andere steden”, aldus de voorzitter.
Wel vreest Kluiters voor een wildgroei van humanitaire hulp aan Oekraïne. „Als mensen niet voldoende weten van het land, de regels en de Oekraïense wet, dan houd ik mijn hart vast.” Ze is bang dat hulpgoederen daardoor niet gratis op de juiste plekken komen of dat geld naar verkeerde mensen gaat. Ze heeft daarom een oproep gedaan aan verschillende ministeries in Nederland om gebruik te maken van gerenommeerde stichtingen.
Daarnaast is de voorzitter bezorgd over families die ze kent in Oekraïne. „Van een vriendin hoorde ik hoe mensen in Donetsk worden opgeroepen om in dienst te gaan bij de pro-Russische separatisten. Dan moeten ze vechten tegen hun eigen volk. En de Russische televisie verspreidt juist weer onwaarheden over Oekraïners, waardoor families uit elkaar vallen afhankelijk van welke televisie ze volgen.”
Kluiters is bang dat Rusland meer gebieden van Oekraïne zal innemen. „Hoe en wanneer, dat weet alleen Poetin.” Ze hoopt dat heel Europa de straat op zal gaan om te demonstreren tegen de Russische acties. „Dit verdient het Oekraïense volk niet, om zo in de rug aangevallen te worden.”
Een project van Finland en Rusland voor een gezamenlijke kerncentrale in het noordwesten van Finland kan in het gedrang komen vanwege de acties die Rusland nu neemt in Oekraïne. Dat heeft de Finse president Sauli Niinisto dinsdag tegen journalisten gezegd.
Er moet nog een veiligheidscheck gedaan worden voor het project. Over de uitkomst daarvan wilde Niinisto nog niets zeggen. De Finse overheid heeft volgens de president het laatste woord over een vergunning voor de bouw van het project.
De kernreactor is een gezamenlijk project tussen een consortium van Finse nutsbedrijven en een dochterbedrijf van het Russische staatskernenergiebedrijf Rosatom. Dat heeft een aandeel van 34 procent in het project. Finland is al tien jaar bezig met het project, waarvan acht jaar met Rusland als partner. De kerncentrale zou een capaciteit krijgen die goed is voor 10 procent van het Finse stroomverbruik.
Niet alleen personen, maar ook organisaties en bedrijven die betrokken zijn bij de Russische erkenning van twee afvallige Oekraïense regio’s moeten vrezen voor Europese sancties. De EU-landen werken volgens ingewijden aan een lijst met honderden personen en ‘entiteiten’. Ook denken ze erover de handel in Russische staatsobligaties te verbieden, melden persbureaus DPA en Reuters.
De sancties zouden bijvoorbeeld Russische banken kunnen raken die een rol spelen in de Oekraïense separatistenrepubliekjes Donetsk en Loehansk. Personen die in aanmerking komen zijn de leden van het Russische parlement, de Doema, die hebben aangedrongen op en ingestemd met de erkenning van de beide regio’s en de rebellenleiders. EU-burgers en bedrijven mogen geen zaken meer met hen doen en zij kunnen niet meer bij in de unie gestald vermogen. Gestrafte personen mogen de EU niet meer in.
Het kost normaliter veel tijd om sancties tegen personen en organisaties in te stellen, omdat zij heel zorgvuldig juridisch moeten worden onderbouwd. Toch kunnen de EU-landen ditmaal snel te werk gaan, denken ze. Sommige doelwitten waren al in het vizier, en ze kunnen het sanctie-arsenaal gebruiken dat ze hebben opgetuigd toen Rusland de Krim annexeerde.
Aan het eind van de dinsdagmiddag komen de ambassadeurs van de EU-landen opnieuw bijeen in de hoop de sancties te beklinken.
Met de erkenning van de volksrepublieken Donetsk en Loehansk in Oekraïne heeft de Russische president Vladimir Poetin het conflict op scherp gezet. Een diplomatieke oplossing wordt nu heel moeilijk.
Het kabinet maakte afgelopen vrijdag bekend dat het honderd scherpschuttersgeweren, bijbehorende munitie en radars naar Oekraïne gaat sturen, zodat het land zichzelf kan verdedigen als Rusland binnenvalt. Nederland zal Oekraïense militairen gaan trainen in het gebruik van het materieel.
Eerder dinsdag zei Rutte dat er in ieder geval sancties tegen Rusland komen. Die zijn volgens hem sowieso nodig, omdat de Russische president Vladimir Poetin de separatistische ‘volksrepublieken’ Donetsk en Loehansk heeft erkend. Als Russische troepen Oekraïne binnentrekken, is dat volgens Rutte reden voor zwaardere sancties. Volgens Rutte staat momenteel onvoldoende vast dat van een inval sprake is. Poetin heeft aangekondigd troepen naar de republieken te sturen, onder het mom van een „vredesmissie”.
De Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) last dinsdag een extra vergadering in vanwege het besluit van Rusland de twee zelfverklaarde republiekjes in Oost-Oekraïne als onafhankelijk te bestempelen en ‘vredestroepen’ naar het gebied te sturen. Rusland is lid van de OVSE.
De in Wenen gevestigde organisatie wil met de extra ontmoeting de actie van president Vladimir Poetin aan de kaak stellen. De organisatie die momenteel onder Pools voorzitterschap valt noemt de erkenning van de pro-Russische ‘volksrepublieken’ Donetsk en Loehansk „een overduidelijke overtreding van het internationaal recht”.
Volgens de OVSE is het besluit van Poetin tot erkenning bovendien in strijd met de akkoorden van Minsk. Die werden in 2014 en 2015 ondertekend om een einde te maken aan het geweld tussen Oekraïne en de separatisten in de Donbas-regio. „Deze stap ondermijnt de betrokkenheid van de OVSE bij een vreedzame oplossing van het conflict”, stelt de internationale organisatie.
De OVSE hield maandag ook al een extra vergadering vanwege de gespannen situatie in Oekraïne. Dat was op verzoek van voorzitter Polen. Ook maakte de OVSE afgelopen weekend melding van een behoorlijke toename van de beschietingen aan de frontlinie in het oosten van Oekraïne. De organisatie heeft een waarnemingsmissie in het conflictgebied.
Het Russische parlement heeft zoals verwacht ingestemd met de overeenkomsten die president Vladimir Poetin heeft gesloten met de twee zelfverklaarde republieken in de Oost-Oekraïense regio Donbas.
De volksvertegenwoordigingen in de twee republieken, Donetsk en Loehansk, hebben eerder op maandag al ingestemd. Rusland en de twee republiekjes beloven samen te werken op het gebied van buitenlands beleid en defensie. Rusland belooft ook bijstand. Het wordt mogelijk dat Rusland er militaire bases vestigt. Poetin heeft een ‘vredesmacht’ naar de regio gestuurd.
Poetin erkende de twee staatjes als onafhankelijk omdat hij vindt dat die bedreigd worden door onder meer de Oekraïense strijdkrachten en milities en door de jarenlange weigering van de regering van Oekraïne te onderhandelen met de pro-Russische separatisten daar die zich daar in 2014 afscheidden. In de streek woedt sindsdien een burgeroorlog.
Het gebied dat de leiders van de twee republiekjes in handen hebben beslaat ongeveer een oppervlakte van 40 procent van Nederland en er wonen naar schatting 3,7 miljoen mensen. Het Kremlin heeft dinsdag aangegeven dat het voor Donetsk en Loehansk geen gebieden claimt die nu niet in handen zijn van de separatisten.
De Duitse bondskanselier Olaf Scholz schort het goedkeuringsproces voor de omstreden gaspijpleiding Nord Stream 2 die loopt van Rusland naar Duitsland via de Oostzee op vanwege de oplopende spanningen rond Oekraïne.
Scholz gaf aan geen certificering te zullen geven voor de ingebruikname van de pijplijn, die al is afgebouwd maar nog op formele goedkeuring van de Duitse overheid wacht. Hij heeft het ministerie van Economische Zaken opdracht gegeven een leveringszekerheidsrapport over de pijplijn in te trekken, waardoor het goedkeuringsproces dus stil komt te vallen.
Scholz waarschuwde dat het stoppen van Nord Stream 2 een „eerste concrete stap” is als het gaat om sancties tegen Rusland na de erkenning door Moskou van twee afvallige regio’s in het oosten van Oekraïne als onafhankelijke staten. Meer sancties kunnen volgen, aldus de bondskanselier.
Eerder op de dag had de Oekraïense president Volodimir Zelenski al een „onmiddellijk” einde van Nord Stream 2 geëist. Volgens hem moet Rusland gestraft worden. Zelenski riep ook op tot meer harde sancties.
De roep om Nord Stream 2 af te blazen werd al steeds luider in Duitsland. Een minister in de regeringscoalitie zei tegen radiozender Deutschlandfunk dat het project moet worden stopgezet. „Ik heb het project nooit begrepen. Het project is gericht tegen Oekraïne en vergroot onze afhankelijkheid van Russisch gas”, aldus Cem Özdemir, minister van Landbouw en Voeding.
Vanuit de oppositie in Berlijn is er ook steeds grotere weerstand tegen de gaspijplijn. Een woordvoerder van de CDU gaf tegen Deutschlandfunk aan geen toekomst meer te zien voor Nord Stream 2. „Ik eis dat de pijplijn niet in gebruik wordt genomen”, aldus Jürgen Hardt die namens de CDU woordvoering over buitenlandse zaken doet. Volgens hem zijn de acties van de Russische president Vladimir Poetin in Oekraïne een „donkere dag in de Europese geschiedenis”.
De Duitse minister van Buitenlandse Zaken Annalena Baerbock had vorige week al gezegd dat als Rusland Oekraïne zou binnenvallen Nord Stream 2 onderdeel zal worden van een pakket sancties tegen Moskou. De Amerikaanse president Joe Biden zei eerder al dat er een einde zou komen aan Nord Stream 2 bij een Russische inval. De Britse premier Boris Johnson verklaarde dinsdag eveneens dat het project afgeblazen moet worden.
De erkenning door Rusland van de twee separatistische regio’s in Oost-Oekraïne als onafhankelijke staten maakt de prognose over de economische groei in de eurozone voor 2022 nog onzekerder, zegt Eurocommissaris Paolo Gentiloni (Economie). „De schending van het internationaal recht door die erkenning doet de onzekerheid sterk toenemen.”
De Italiaanse oud-premier sprak op een bijeenkomst van de Europese Commissie en het Europees Economisch en Sociaal Comité, een EU-adviesorgaan, in Brussel. „Onzekerheid blijft ons omringen”, aldus Gentiloni.
De commissie stelde de verwachte groei in de negentien eurolanden begin deze maand naar beneden bij tot 4 procent dit jaar. Drie maanden daarvoor ging het dagelijks EU-bestuur nog uit van 4,3 procent groei in de eurozone. De vertraging werd toegeschreven aan „tegenwind” vanwege nieuwe coronabeperkingen begin dit jaar, hoge energieprijzen en oplopende inflatie, en blijvende problemen in de toeleveringsketens.
Rusland heeft naar eigen zeggen nog eens 20.000 mensen opgevangen uit de nu door Moskou erkende volksrepublieken in het oosten van Oekraïne. Daarmee stijgt het totale aantal recent geëvacueerden naar ruim 90.000.
De Russische inlichtingendienst FSB meldt dat in de Russische regio Rostov in 24 uur meer dan 20.000 burgers de grens hebben overgestoken, aldus het Russische persbureau TASS. Ruim de helft is naar andere Russische regio’s gebracht.
De leiders van de pro-Russische separatisten maakten eind vorige week bekend burgers te evacueren. Dat gebeurde nadat het conflict in Oost-Oekraïne weer was opgelaaid, nadat de strijdende partijen elkaar hadden beschuldigd van beschietingen.
De separatisten en de Oekraïense regering zijn daar sinds 2014 met elkaar in oorlog.
De Turkse president Recep Tayyip Erdogan vindt het „onacceptabel” dat Rusland twee separatistische regio’s in het oosten van Oekraïne officieel heeft erkend. Het Turkse staatshoofd roept alle partijen op zich aan het internationale recht te houden en hun gezond verstand te gebruiken, aldus het Turkse persbureau Anadolu.
NAVO-lid Turkije deelt in de Zwarte Zee een maritieme grens met Oekraïne en Rusland en onderhoudt warme banden met zowel Kiev als Moskou. Erdogan bood eerder aan te bemiddelen in het hooggespannen conflict tussen beide landen. De Turkse overheid was een fel criticus van de Russische annexatie van de Oekraïense Krim in 2014.
Het Kremlin kondigde maandag tot woede van Kiev en veel westerse landen aan de pro-Russische regio’s in het oosten van Oekraïne als onafhankelijke staten te erkennen. Ook deelde president Vladimir Poetin mee dat er een „vredesmacht” naar de regio gaat.
Stichting Breath, die verschillende huizen heeft in Oekraïne waar straatkinderen opgevangen worden door gastouders, maakt zich „ernstige zorgen” over de recente ontwikkelingen in het conflict met Rusland. Voorzitter Nico de Borst zegt „heel erg geschrokken” te zijn en een evacuatie van de kinderen, gastouders en medewerkers voor te bereiden. De Nederlandse stichting is vooral actief in het oosten van Oekraïne.
Contant geld, eten en drinken, vervoer en opvang, het is allemaal geregeld. Als de gastgezinnen van Stichting Breath weg moeten, dan kan dat. „De evacuatieroutes en opvang in verschillende richtingen zijn vastgelegd”, zegt De Borst. Of het zover komt is nog niet zeker. In de huizen wonen veertig kinderen en acht gastouders. Ook heeft de stichting twee medewerkers in Oekraïne.
„We staan pal achter onze families en zullen alles doen om ze te ondersteunen”, aldus de voorzitter van Stichting Breath. In vier huizen worden straatkinderen opgevangen. Twee van die huizen staan dichtbij Donetsk, de afvallige regio waarvan de Russische president Vladimir Poetin maandag de onafhankelijkheid erkende. Ook kondigde Poetin in Donetsk, net als in de andere afvallige regio Loehansk, een „vredesmissie” aan.
Stichting Breath is opgericht in 1995. Een van de bestuursleden is de bekende oud-voetballer Evgeniy Levchenko. Hij is geboren in Oost-Oekraïne.
De Russische president Vladimir Poetin heeft maandagavond de onafhankelijkheid van de twee afvallige regio’s in het oosten van Oekraïne, de volksrepublieken Donetsk en Loehansk erkend. Ook kondigde Moskou een „vredesmissie” aan naar de regio’s.
Rusland heeft nog geen plannen om militaire bases te vestigen in de Donbas-regio in het oosten van Oekraïne, waar het twee republieken als onafhankelijk erkent. Volgens een Russische viceminister van Buitenlandse Zaken, Andrej Roedenko, is daar helemaal niet over gesproken, maar het vriendschapsverdrag met de republiekjes biedt wel de mogelijkheid indien noodzakelijk militaire bases in te richten in Donetsk en Loehansk.
Het Russische parlement bekrachtigt de verdragen met de republiekjes dinsdag. President Vladimir Poetin heeft troepen naar de regio gestuurd om „vrede te handhaven”. In zijn ogen wordt de regio waar veel Russen wonen bedreigd door de houding van de centrale regering van Oekraïne in Kiev. Donetsk en Loehansk riepen de onafhankelijkheid uit in 2014, nadat in Kiev een pro-Russische president was afgezet. Een wapenstilstand werd na internationale bemiddeling in 2015 van kracht, maar van onderhandelingen tussen Kiev en de pro-Russische separatisten in Donbass is het nooit gekomen tot ergernis van Poetin.
Het is niet voor het eerst dat het Kremlin relatief kleine gebieden in het buitenland waar Russen wonen als onafhankelijk bestempelt. De voormalige Russische president Dmitri Medvedev herinnerde er dinsdag in Russische media aan dat hij in 2008 als president de „moeilijke beslissing” moest nemen de Georgische regio’s Abchazië en Zuid-Ossetië als onafhankelijk te erkennen. Daar woedden etnische twisten. Volgens Medvedev was de erkenning een noodzakelijke stap om levens te sparen.
Slechts rond de vijf lidstaten van de VN erkennen Abchazië en Zuid-Ossetië. Voor de rest van de wereld zijn het door Rusland ingepikte delen van Georgië.
De Russische regering heeft met het erkennen van twee pro-Russische republiekjes in het oosten van Oekraïne „opnieuw een stap gezet richting de wederopleving van de Sovjet-Unie”, stelt de Oekraïense minister van Defensie Oleksii Reznikov. De regering in Kiev roept op tot harde sancties tegen Rusland.
De Russische president Vladimir Poetin zei maandag in een toespraak de twee separatistische regio’s in de Donbas-regio te erkennen en er vredestroepen heen te sturen. Volgens Oekraïne, een voormalige Sovjetrepubliek, heeft Moskou al langer militairen in het gebied zitten en probeert het Kremlin die aanwezigheid nu te legaliseren.
Meerdere westerse landen hebben sancties aangekondigd. De Russische minister Sergej Lavrov (Buitenlandse Zaken) heeft aangegeven dat zijn land bereid blijft tot overleg over het hoogopgelopen conflict.
Sancties tegen Rusland zijn „sowieso nodig”, maar hoe zwaar die zullen uitpakken wordt nog bekeken. Dat zei minister-president Mark Rutte dinsdagochtend tijdens een korte persverklaring. Als blijkt dat Rusland daadwerkelijk militair nieuwe stappen heeft gezet in het oosten van Oekraïne, zullen „veel zwaardere sancties moeten volgen”, aldus de premier. Maar dat Rusland Oekraïne is binnengevallen, staat volgens hem nog onvoldoende vast.
„Het erkennen van de republiek is al een onacceptabel feit en raakt aan de stabiliteit in ons deel van de wereld”, zei Rutte. Hij zei niet te willen „speculeren” over de vraag of de Russische krijgsmacht al bezig is met militaire acties in het gebied omdat dat „bijdraagt aan de instabiliteit”. Er wordt de „komende uren of dagen” overleg over gevoerd „met bondgenoten”, aldus de premier. Duidelijk is wel dat het zal gaan om economische sancties die Rusland volgens hem „gaat voelen”. De premier toonde zich overtuigd dat de Russische president Vladimir Poetin daar gevoelig voor zal zijn. „Ik ken hem redelijk goed.”
Rutte vindt dat Poetin met de erkenning van de volksrepubliekjes „feitelijk de Minsk-akkoorden opblaast”. In 2015 werden in de Belarussische hoofdstad Minsk onder meer afspraken gemaakt over de status van Donetsk en Luhansk, die meer zelfbeschikking zouden krijgen. Maar Rutte benadrukt dat dit binnen de bestaande „soevereiniteit en integriteit” van Oekraïne is.
Nederland heeft Oekraïne steun beloofd in de vorm van militaire middelen waaronder scherpschuttersgeweren, helmen en detectierobots om mijnen op te sporen. Omdat Oekraïne geen lid is van de NAVO ligt het volgens Rutte „niet voor de hand” dat er ook Nederlandse militairen die kant op gaan. Wel zal Nederland militairen trainen. Rutte zei ook met de regering aldaar in contact te staan.
Volgens Rutte heeft het kabinet dinsdagochtend ook onderling vergaderd over de situatie, al zijn de ministers van Buitenlandse Zaken en Defensie momenteel niet in Nederland. Wopke Hoekstra (BZ) zit in Parijs en Kajsa Ollongren (Defensie) in Londen. Die laatste komt dinsdagmiddag vervroegd terug van haar reis.
Sancties tegen Rusland zijn “sowieso nodig”, maar hoe zwaar die zullen uitpakken wordt nog bekeken. Dat zei minister-president Mark Rutte dinsdagochtend tijdens een korte persverklaring. Als blijkt dat Rusland daadwerkelijk militair nieuwe stappen heeft gezet in het oosten van Oekraïne, zullen “veel zwaardere sancties moeten volgen”, aldus de premier. Maar dat Rusland Oekraïne is binnengevallen, staat volgens hem nog onvoldoende vast.
„We volgen het nieuws met angstige maar grote interesse.” Dat zegt een Nederlander die in Oekraïne woont de ochtend nadat de Russische president Vladimir Poetin de onafhankelijkheid heeft erkend van twee afvallige regio’s in Oost-Oekraïne en daar een militaire „vredesmissie” heeft aangekondigd.
De Nederlander wil anoniem blijven omdat hij „te gast is in het land”. Hij woont in het westen van Oekraïne, waar alles „vooralsnog ‘normaal’ is, in tegenstelling tot het oosten”. „Daar rijden de tanks door de straten”, leest hij in lokale media. Hij zegt zich voor te bereiden door „toch maar wat proviand” in te slaan.
Poetin heeft maandag militairen opdracht gegeven de vrede in de twee gebieden te handhaven. De pro-Russische separatisten die daar zitten zijn sinds 2014 verwikkeld in een burgeroorlog met de Oekraïense regering, waarbij zo’n 15.000 doden zijn gevallen.
Rusland lijkt volgens de Britse premier Boris Johnson uit te zijn op een „grootschalige invasie” van Oekraïne. Dat zei de premier dinsdagochtend na afloop van een crisisberaad van zijn kabinet. Johnson zal later op de dag in het parlement het eerste pakket Britse sancties tegen Moskou uit de doeken doen.
Volgens de premier zullen die maatregelen Rusland „hard raken”. Eerder kondigde Johnson aan dat de Britten niet zullen twijfelen om Russisch geld op de kapitaalmarkt aan sancties te onderwerpen bij een inval in Oekraïne.
De Britse regeringsleider stelt dat Moskou de soevereiniteit van Oekraïne heeft geschonden door de twee zelfverklaarde pro-Russische ‘volksrepublieken’ in het oosten van het land te erkennen als onafhankelijke staten. President Vladimir Poetin kondigde dat maandag in een toespraak aan en stelde dat er een militaire ‘vredesmissie’ naar het gebied gaat.
„Ik denk dat de tragedie van de huidige situatie is dat president Poetin zichzelf omringd heeft met gelijkgestemde adviseurs die hem vertellen dat Oekraïne geen fatsoenlijk land is”, aldus Johnson. „En ik denk dat hij zal ontdekken dat hij zich ernstig heeft misrekend.”
Minister van Defensie Kajsa Ollongren keert eerder terug uit het Verenigd Koninkrijk vanwege de situatie in Oekraïne. Ze was daar voor overleg met een aantal ambtgenoten uit landen die samenwerken in de Joint Expeditionary Force (JEF), die geleid wordt door het Verenigd Koninkrijk. Een deel van die landen grenst aan Rusland.
De landen hebben hun „unanieme veroordeling uitgesproken voor de illegale erkenning van zelfverklaarde volksrepublieken in de Donbas-regio en de aangekondigde militaire actie van Rusland”, twitterde Ollongren. De ministers hebben volgens haar afgesproken „vanuit de hoofdsteden nauw contact te houden”. Ollongren keert dinsdagmiddag terug naar Nederland.
Naast Nederland en het Verenigd Koninkrijk zijn ook IJsland, Noorwegen, Zweden, Finland, Denemarken en de Baltische staten Estland, Letland en Litouwen onderdeel van JEF. De landen zouden „informatie en ideeën uitwisselen over de veiligheid in Europa en de rol van JEF in aanvulling op de NAVO”, meldde de minister eerder. Ze noemde dat met het oog op de situatie aan de Oekraïense grenzen „nog relevanter”.
De Europese gasprijzen zijn flink gestegen door de verdere escalatie van het conflict tussen het Westen en Rusland over Oekraïne. De Russische president Vladimir Poetin heeft twee separatistische regio’s in Oost-Oekraïne officieel erkend en kondigde aan er een „vredesmissie” heen te sturen. Het conflict zou de schaarste aan energie in Europa kunnen verergeren, want Rusland is de belangrijkste gasleverancier van tal van landen.
De prijs van een megawattuur gas op de Nederlandse termijnmarkt, die leidinggevend is voor de Europese gasprijzen, steeg dinsdagochtend met 10 procent tot zo’n 80 euro om daarna weer iets terug te zakken tot 78 euro, een stijging van 7,5 procent. Ook de olieprijzen zijn de afgelopen dagen al behoorlijk gestegen.
De Verenigde Staten en de Europese Unie zeiden nieuwe sancties tegen Rusland te zullen aankondigen door de beslissing van Poetin om de regio’s te erkennen. Sancties kunnen een verdere bedreiging vormen voor de Russische gasleveringen aan Europa, waarvan ongeveer een derde via pijpleidingen door Oekraïne loopt. Dat deel kan bij een Russische inval in Oekraïne in gevaar komen. Bijbehorende sancties tegen Rusland zouden er daarnaast voor kunnen zorgen dat de hele gasstroom uit Rusland afgesneden wordt.
Voorzitter Ursula von der Leyen van de Europese Commissie verklaarde afgelopen weekeinde dat de Europese Unie is voorbereid op een volledige stopzetting van de levering van gas uit Rusland.
Europa worstelt al langer met een soort energiecrisis. Rusland legde de toevoer van gas vorig jaar al aan banden, terwijl de vraag naar energie juist sterk toenam door de heropening van de door de coronapandemie getroffen economieën. Voor energiebedrijven werd het daardoor een stuk duurder om gas en stroom in te kopen. In Nederland zijn diverse kleine energiebedrijven omgevallen door de gestegen prijzen en consumenten worden geconfronteerd met fors hogere energierekeningen.
Als er oorlog uitbreekt in het oosten van Oekraïne, zullen christenen in het westen hun huizen openen om onderdak te bieden aan anderen. Baptisten rond Lviv treffen al voorbereidingen.
Yaroslav „Slavik” Pyzh is voorzitter van het Oekraïens Baptist Theological Seminary (UBTS) in Lviv, een stad in het westen van het land. Pyzh heeft in de VS gestudeerd en wordt daarom geïnterviewd in de Baptist Press.
„Als Rusland binnenvalt, zullen ze binnenvallen in het oostelijke deel en het noorden, en een klein beetje in het zuiden", zegt Pyzh. „Kerken waren het al eens. Degenen die zich in het westelijke deel van Oekraïne bevinden, vertelden onze broeders en zusters in andere delen van Oekraïne dat als er iets gebeurt, we onze huizen en onze kerken voor jullie zullen openen.”
Antiterreurwetten
Stel dat Rusland Oekraïne binnenkomt en delen van het land bezet. In dat geval krijgen kerken daar te maken met de zogenaamde Yarovaya-wetgeving. Dit is de naam voor antiterreurmaatregelen die in 2016 zijn genomen. Onderdeel daarvan is dat alle buitenevangelisatie wordt gezien als een bedreiging voor de openbare veiligheid.
Veel kerken buiten de Russisch-orthodoxe kerk worden gezien als niet-officieel en daarom als een sekte. Vooral evangelische kerken worden ervan verdacht „buitenlandse agenten” te zijn. In die zin is het niet anders dan in de Sovjettijd. De baptisten werden toen al als Amerikaanse spionnen gezien.
Split in Oekraïne
De Lviv-theoloog Pyzh vertelt Baptist Press dat een Russische bezetting zou leiden tot een splitsing van Oekraïne. West-Oekraïne zou als het resterende lichaam blijven. Het is niet te verwachten dat Rusland zo ver komt.
Onafhankelijke lokale kerken in het (toen) bezette oosten zullen ondergronds gaan, verwacht Pyzh. „Je moet begrijpen dat we die ervaring historisch gezien eerder hadden onder de Sovjet-Unie. Dus de kerk is niet vergeten wat het betekent om vervolgd te worden, en ik denk dat we zullen herschikken, reorganiseren en nog steeds doen wat we altijd doen, nog steeds het evangelie prediken.”
Op zijn seminarie in Lviv zijn er ongeveer 400 van de 1.300 studenten uit het oostelijke deel van Oekraïne, zegt Pyzh. De Oekraïense Baptisten Unie is een overkoepelende organisatie voor ongeveer 100.000 gelovigen in 2.000 kerken.
Kerk lijdt in Donbas
In de separatistische regio’s in Oost-Oekraïne, Donbas en Luhansk wordt de kerk al enkele jaren onderdrukt. Het Nederlands Dagblad citeert de voorzitter van de Russische Evangelische Alliantie, Vitaly Vlasenko. Hij zegt dat de Donbas „de regio is waar de kerk het meest te lijden heeft". In Luhansk zijn slechts enkele evangelische kerken geregistreerd, terwijl dit in Donetsk gemakkelijker lijkt te zijn.
De Europese Unie besluit dinsdagmiddag tot nieuwe sancties tegen Rusland naar aanleiding van de erkenning door Moskou van separatistische regio’s in Oost-Oekraïne als onafhankelijke staten. De hoge vertegenwoordiger van de Europese Unie voor Buitenlandse Zaken, Josep Borrell, heeft dit aangekondigd.
De EU brengt volgens ingewijden nog geen zware economische strafmaatregelen in stelling, maar zou vooral betrokken personen willen treffen. Die krijgen een inreisverbod en vermogen dat ze in de EU hebben ondergebracht wordt bevroren. Ook wordt de handel met de rebellenrepubliekjes Donetsk en Loehansk mogelijk verder ingeperkt. Het is de bedoeling de sancties nauw af te stemmen met de Verenigde Staten en andere bondgenoten.
De ambassadeurs van de EU-landen vergaderen dinsdagochtend vanaf 09.30 uur over de sancties. Later op de dag volgt waarschijnlijk ingelast overleg van de ministers van Buitenlandse Zaken.
Kerken in Oekraïne en omringende landen bereiden zich voor op een tijd van onrust met Rusland. Kerkleiders beloven vluchtelingen onderdak en hulpgoederen zijn onderweg naar de conflictgebieden.
Het is volgens Rusland te vroeg om een discussie te voeren over de exacte grenzen van de door separatisten uitgeroepen volksrepublieken Donetsk en Loehansk. Het ministerie van Buitenlandse Zaken zegt dat eerst de zogeheten vriendschapsverdragen met de regio’s moeten worden bekrachtigd door het parlement, meldt het Russische persbureau RIA.
Rusland heeft de volksrepublieken maandagavond erkend, maar toen is niet duidelijk gemaakt welke gebieden daar precies onder vallen. De pro-Russische separatisten maken de dienst uit in een deel van Donetsk en Loehansk. Zij hebben niet die volledige regio’s in handen. Het Russische parlement zal de verdragen naar verwachting dinsdag ratificeren.
Poetin zette maandag al zijn handtekening onder de verdragen. Daarin staat onder meer dat Rusland troepen naar Donetsk en Loehansk mag sturen en er militaire bases mag bouwen. Ook wordt opgeroepen tot het gebruik van de Russische munteenheid en de uitbreiding van het Russische staatsburgerschap onder de inwoners. De verdragen hebben een loopduur van tien jaar, maar kunnen worden verlengd.
De Britse minister van Gezondheid, Sajid Javid, heeft gezegd dat de Russische invasie van Oekraïne is begonnen. Premier Boris Johnson houdt spoedberaad met zijn kabinet over de Russische erkenning van twee afgescheiden regio’s in het oosten van Oekraïne en het sturen van Russische ‘vredestroepen’ naar die regio. Ooggetuigen hebben die troepen volgens persbureau Reuters al in bijvoorbeeld Donetsk gezien. Javid noemt het „een aanval op de soevereiniteit en territoriale onschendbaarheid van Oekraïne”.
Johnson heeft de Oekraïense president Volodimir Zelenski maandagavond in een telefoongesprek beloofd Oekraïne meer defensieve steun te sturen. Hij heeft Zelenski ook verteld dat er dinsdag Britse sancties van kracht worden tegen Russen die „medeplichtig zijn” aan het schenden van de territoriale integriteit van Oekraïne.
Rusland had volgens waarnemers al militairen in de regio voor de aankondigingen maandag van president Vladimir Poetin. De Verenigde Staten spreken daarom vooralsnog niet van een invasie. Het is volgens een anonieme Amerikaanse functionaris „geen verdere invasie omdat het om gebied gaat dat ze al bezet hadden”.
De olieprijzen zijn dinsdag verder omhooggegaan door de oplopende spanningen rond Oekraïne tussen het Westen en Rusland. Ook de prijs van goud, dat in rumoerige tijden als een veilige haven wordt gezien, zat in de lift. Risicovolle beleggingen zoals de cryptomunten bitcoin en ethereum verloren daarentegen terrein.
De vrees dat bij een verdere escalatie van het conflict de Russische olieleveringen geraakt kunnen worden stuwde de prijs voor een vat Amerikaanse olie met 3,7 procent tot 94,40 dollar. Brentolie, de maatstaf voor olie uit Europa, het Midden-Oosten en Afrika, klom met dik 2 procent naar 97,39 dollar per vat.
Kenners verwachten dat de olieprijzen kunnen doorstijgen tot boven de 100 dollar per vat aangezien Rusland tot de grootste olieleveranciers ter wereld behoort. Als het Westen harde sancties oplegt aan Moskou zouden de olieleveringen verstoord kunnen raken. Ook is Rusland een zeer belangrijke gasleverancier.
De goudprijs bereikte het hoogste niveau in bijna negen maanden. Het edelmetaal werd 0,6 procent duurder op 1911,50 dollar per troy ounce, of 31,1 gram. Ook andere edelmetalen als zilver en platinum werden duurder. Bitcoin, de grootste cryptomunt ter wereld, zakte bijna 4 procent in waarde tot onder de 37.000 dollar. Ethereum verloor bijna 5 procent tot zo’n 2500 dollar.
Kenners verwachten dat bicoin onder de 30.000 dollar zou kunnen dalen, aangezien beleggers steeds meer de voorkeur geven aan goud, waardoor het edelmetaal mogelijk naar een recordhoogte wordt geduwd.
Naast olie en gas is Rusland ook een belangrijke producent van aluminium en tarwe. Ook in de Oekraïne wordt veel tarwe verbouwd. De prijs van aluminium steeg in Londen naar het hoogste niveau in meer dan dertien jaar. De prijzen van tarwe sprongen in Chicago naar het hoogste niveau in een maand tijd toen de handel werd hervat na een Amerikaanse feestdag op maandag. Rusland en Oekraïne zijn goed voor een kwart van de wereldhandel in graan en een vijfde van de maïsverkoop.
Ook de prijs van palmolie schoot omhoog naar een nieuw record in Maleisië door de zorgen dat de wereldwijde markt voor plantaardige oliën verder zal verkrappen. Rusland en Oekraïne zijn goed voor 80 procent van de wereldwijde export van zonnebloemolie.
„Die man is natuurlijk totaal paranoia.” Dat zei premier Mark Rutte maandagavond over de Russische president Vladimir Poetin, nadat bekend was geworden dat een Russische ‘vredesmissie’ naar de opstandige Oekraïense republieken Donetsk en Loehansk gaat.
Poetin kondigde eerder op de avond in een nationale televisietoespraak aan dat Rusland de afvallige regio’s in het buurland als onafhankelijke staten gaat erkennen. In die toespraak haalde hij fel uit onder meer naar de Oekraïense regering, het Westen en de NAVO.
Volgens Rutte zette Poetin de regering van Oekraïne weg als een soort van dictatuur, terwijl het een democratisch gekozen regering is. „Dat is nogal verschillend met de situatie in Rusland.” En die president kondigt een vredesmissie aan, aldus de premier in het tv-programma Jinek.
Hij verliet het programma voortijdig om te kijken wat de gevolgen van de Russische inval zijn en wat die betekent. Rutte vreest een inval in de Donbas-regio en dat moet leiden tot „massieve retaliatie met sancties”. De opstandige regio’s Loehansk en Donetsk liggen in de grotere regio Donbas.
De aanhoudende spanningen in het oosten van Oekraïne blijven de beurshandel domineren. De Russische president Vladimir Poetin erkende twee separatistische regio’s in Oost-Oekraïne officieel en kondigde aan er een „vredesmissie” heen te sturen. Die beslissing zorgde eerder op de dag al voor beroering op de beursvloeren in Azië. De Verenigde Staten en de Europese Unie zeiden nieuwe sancties tegen Rusland te zullen aankondigen.
De Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergej Lavrov blijft bereid te onderhandelen met zijn Amerikaanse collega Antony Blinken. „Ook op moeilijke momenten zijn we klaar voor onderhandelingen”, aldus een woordvoerster van Lavrov. De twee hebben een afspraak om elkaar donderdag in Genève te treffen.
Maandag heeft president Vladimir Poetin twee kleine van Oekraïne afgescheiden ‘volksrepublieken’ als onafhankelijk erkend en gezegd dat Rusland er een militaire ‘vredesmissie’ begint. De eerste militairen van die ‘missie’ zijn de Russisch-Oekraïense grens al overgestoken volgens de defensieminister van Polen, Mariusz Błaszczak. De Amerikaanse ambassadeur bij de Verenigde Naties, Linda Thomas-Greenfield, noemde die vredesmissie in de Veiligheidsraad complete onzin. Het is volgens haar onderdeel van de rechtvaardigingen die het Kremlin voor een oorlog zoekt.
Ze zei dat de gevolgen van de Russische acties ernstig zijn voor Oekraïne, voor heel Europa en voor heel de wereld. De Russische afgevaardigde bij de VN zei tijdens de spoedzitting van de Veiligheidsraad dat zijn land blijft openstaan voor een diplomatieke oplossing voor het Oekraïne-conflict. „Maar we zullen niet toestaan dat er opnieuw een bloedbad plaatsvindt in de Donbass, de Oost-Oekraïense regio waar zich in 2014 twee provincies afscheidden, nadat een pro-Russische president van Oekraïne was afgezet.
De chef politieke zaken van de Verenigde Naties, Rosemary DiCarlo, heeft tijdens de zitting gezegd dat de VN het sturen van Russische troepen naar Donbass betreuren. De VN zijn voor een onafhankelijk Oekraïne met internationaal erkende grenzen. DiCarlo waarschuwde dat er „een groot risico is dat dit een heel groot conflict wordt”.
China riep maandagavond (lokale tijd) tijdens een spoedvergadering van de VN-Veiligheidsraad alle partijen in het Oekraïne-conflict op tot terughoudendheid. „Alle partijen moeten hun best doen geen acties te ondernemen die de spanningen aanwakkeren.”
De huidige situatie is volgens China het resultaat van „vele complexe factoren.” Het land riep de betrokken partijen tenslotte op de diplomatieke dialoog aan te blijven gaan.
De Oekraïense gezant bij de Verenigde Naties zegt dat Rusland met de erkenning van Donetsk en Loehansk als onafhankelijke republieken en het sturen van vredestroepen de Russische, militaire aanwezigheid in het oosten van Oekraïne probeert te legaliseren. „Rusland houdt deze gebieden al sinds 2014 bezet”, zei Sergei Kislitsia maandagavond (lokale tijd) tegen de Veiligheidsraad.
„Het is aan Rusland zelf om de langdurende strategie tegen Oekraïne los te laten”, zei Kislitsia. „We eisen van Rusland om de erkenning van Donetsk en Loehansk ongedaan te maken en terug te keren naar de onderhandelingstafel.”
Hij waarschuwde ook voor verdere Russische agressie tegen andere landen. „De erkenning vandaag was een exacte kopie, woord voor woord, van het decreet dat Rusland in 2008 over delen van Georgië uitsprak. Wie van de leden van de Verenigde Naties is de volgende? Die vraag blijft open.”
De Verenigde Staten zullen dinsdag nieuwe sancties tegen Rusland aankondigen, als reactie op de Russische erkenning van separatistische regio’s in Oost-Oekraïne.
„We voeren op dit moment overleg met bondgenoten en partners over de aankondiging”, zegt een woordvoerder van het Witte Huis.
De Amerikaanse ambassadeur bij de Verenigde Naties Linda Thomas-Greenfield zegt maandagavond (lokale tijd) in een toespraak voor de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties dat Ruslands erkenning van de volksrepublieken in Oost-Oekraïne een „duidelijk voorwendsel voor oorlog” is.
De veiligheidstroepen die de Russische president Vladimir Poetin naar het oosten van Oekraïne heeft gestuurd zijn „onzin”, aldus Thomas-Greenfield.
„We hoeven niet te raden naar Poetins motieven”, zei Thomas-Greenfield tijdens de ingelaste spoedzitting van de Veiligheidsraad. „Hij heeft maandag totaal buitensporige uitspraken gedaan om een voorwendsel voor oorlog te creëren. Hij zei dat Oekraïne het Westen om kernwapens gevraagd heeft. Dat is niet waar.”
Volgens de Amerikaanse ambassadeur wil Poetin terug in de tijd reizen. „Terug naar een tijd toen keizerrijken de wereld overheersten, voordat de Verenigde Naties bestonden. Hij wil het internationale systeem testen en zien hoe ver hij kan gaan.”
De Verenigde Staten verhuizen ambassadepersoneel in Oekraïne tijdelijk naar Polen, meldt de Amerikaanse buitenlandminister Antony Blinken. „Om veiligheidsredenen zal het personeel dat in Lviv werkt de nacht doorbrengen in Polen”, aldus de minister.
Eerder deze maand verhuisden de VS de ambassade al van hoofdstad Kiev naar Lviv, in het westen van Oekraïne.
De VS gaven eerder deze maand ook een negatief reisadvies af voor Oekraïne, Belarus en Moldavië en adviseerden Amerikaanse burgers die zich in Oekraïne of grensgebieden met het land bevinden direct te vertrekken. Niet-essentieel ambassadepersoneel werd toen al geëvacueerd.
Maandag escaleerde het conflict tussen Oekraïne en Rusland toen de Russische president Vladimir Poetin de afvallige Oekraïense regio’s Donetsk en Loehansk officieel erkende.
De beslissing van de Russische president Vladimir Poetin om zogeheten vredestroepen naar de oostelijke regio’s van Oekraïne te sturen, wordt door de Verenigde Staten niet opgevat als een invasie van Oekraïne.
Een anonieme medewerker van de Biden-regering zei in gesprek met journalisten maandagavond (lokale tijd) dat de VS een diplomatieke oplossing zouden blijven zoeken voor het conflict „tot het moment dat de tanks beginnen te rollen.”
Een getuige van Reuters nam in de nacht van maandag op dinsdag een colonne militaire voertuigen waar in Donetsk, de hoofdstad in een van de twee afgescheiden regio’s. Dat wordt door de VS echter niet als invasie gezien, omdat het niet afwijkt van eerder gedrag dat Rusland al vertoonde. „Dit is niet een verdere invasie omdat het om gebied gaat dat ze al bezet hadden”, zei een van de anonieme regeringsmedewerkers tegen Reuters.
Desondanks houden de VS sterk rekening met de mogelijkheid dat Rusland op elk moment andere delen van Oekraïne kan binnenvallen. Uit voorzorg verhuisden de VS maandagavond daarom tijdelijk ambassadepersoneel uit Oekraïne naar Polen. Zij keren dinsdagochtend (lokale tijd) weer terug naar Oekraïne als er vannacht geen inval plaatsvindt.
De Russische president Vladimir Poetin heeft met de leiders van de twee afgescheiden regio’s in het oosten van Oekraïne verdragen gesloten die Rusland het recht geven militaire bases op te zetten in de gebieden. Eerder op maandag had Poetin de twee zelfverklaarde volksrepublieken Donetsk en Loehansk al officieel erkend, wat tot veroordeling en sancties van veel westerse staten leidde.
De overeenkomsten zijn door Poetin voorgelegd voor ratificatie door het Russische parlement dinsdag. In de akkoorden wordt ook de afspraak gemaakt dat Rusland en de twee regio’s eraan zullen werken de economieën met elkaar te integreren, en beloven Rusland en de regio’s elkaars grenzen te verdedigen. De separatisten in het oosten van Oekraïne claimen stukken land die op dit moment gecontroleerd worden door het Oekraïense leger.
De verdragen zijn voor tien jaar afgesloten.
De Oekraïense president Volodimir Zelenski vroeg in de nacht van maandag op dinsdag om „duidelijke steun” van het Westen, nu Rusland twee afvallige regio’s in het oosten van Oekraïne officieel heeft erkend. Onder meer de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk hebben sancties tegen Rusland aangekondigd.
Zelenski zei in zijn toespraak dat Oekraïne „voor niets of niemand bang was”. Hij noemde de erkenning van de regio’s door Moskou „een overtreding van de soevereine en territoriale integriteit” van Oekraïne.
Maandagavond had Zelenski al gebeld met wereldleiders, onder wie de Amerikaanse president Joe Biden en de Britse premier Boris Johnson.
Nadat Poetin de regio’s erkende, maakte hij bekend zogeheten vredestroepen naar de regio’s te sturen. Volgens internationaal persbureau Reuters is er al een colonne militaire voertuigen waargenomen in Donetsk, de hoofdstad in een van de twee afgescheiden regio’s.
Het is onwaarschijnlijk dat de Amerikaanse president Joe Biden een ontmoeting zal plannen met zijn Russische ambtgenoot Vladimir Poetin, meldt CNN op basis van een anonieme regeringsmedewerker van Biden. Zondag hadden de twee leiders nog ingestemd met een topontmoeting.
Maandag erkende Poetin echter de afvallige Oekraïense regio’s Donetsk en Loehansk, wat tot verontwaardiging en afkeur leidde bij westerse leiders, onder wie Biden. De VS legden ook al sancties op aan Rusland vanwege de erkenning en het feit dat Poetin zogeheten vredestroepen naar de oostelijke regio’s van Oekraïne stuurt.
De Amerikaanse regeringsbeambte zei volgens CNN dat de Biden-regering open staat voor diplomatieke betrekkingen tussen de twee leiders, „als we het idee hadden dat het logisch zou zijn en een gunstig effect zou hebben op de crisis.”
Maar, zo zei de anonieme bron, „onze sterke gevoel, gebaseerd op alles wat we zien gebeuren ten noorden, oosten en zuiden van Oekraïne is dat Rusland zich klaarmaakt voor militaire actie, die plaats zou kunnen vinden in de komende uren of dagen.”
De bron vervolgt: „We kunnen geen ontmoeting toezeggen die als voorbehoud heeft dat Rusland geen militaire acties onderneemt, als het er zo nadrukkelijk naar uitziet dat ze dat wel gaan doen.”
De Veiligheidsraad van de Verenigde Naties komt mogelijk maandagavond (lokale tijd) nog bijeen in een spoedzitting over de Russische erkenning van de separatistische regio’s Loehansk en Donetsk in Oost-Oekraïne.
Onder meer de permanente leden Frankrijk, de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk riepen maandagavond op tot zo’n spoedzitting. Rusland is ook lid van de Veiligheidsraad en op dit moment zelfs voorzitter. Een Russische diplomaat liet aan persbureau Reuters weten dat de vergadering gepland staat voor 03.00 uur (Nederlandse tijd).
Rusland erkende maandagavond de afvallige regio’s Loehansk en Donetsk en maakte kort daarop bekend een vredesmissie naar de gebieden te sturen. Daar wordt al sinds 2014 gevochten door rebellen tegen het regeringsleger van Oekraïne.
Oekraïne had maandag ook opgeroepen tot een vergadering van de Veiligheidsraad. President Volodimir Zelenski heeft bovendien laten weten een toespraak voor te bereiden, die zou hij maandagavond nog gaan geven. Hij heeft ondertussen al gesproken met zijn Amerikaanse collega Joe Biden en met de Britse premier Boris Johnson. Snel volgen ook gesprekken met EU-leider Charles Michel en de Turkse president Recep Erdogan.
De Britse premier Boris Johnson heeft de Oekraïense president Volodimir Zelenski maandagavond in een telefoongesprek gewaarschuwd dat een Russische invasie binnen enkele uren of dagen „een reële mogelijkheid” is.
Johnson beloofde Oekraïne meer defensieve steun te sturen, waar het land al om gevraagd had. Johnson heeft Zelenski ook verteld dat de Britse sancties die klaarstonden tegen Russische actoren die „medeplichtig zijn” aan het schenden van de „territoriale integriteit” van Oekraïne dinsdag van kracht zullen worden.
De Franse president Emmanuel Macron wil dat er een spoedvergadering komt van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties over de stappen die Rusland maandag heeft gezet in het conflict met Oekraïne.
Op het moment dat naar buiten kwam dat Macron de vergadering wil, maakte Rusland bekend dat president Vladimir Poetin opdracht heeft gegeven voor een ‘vredesmissie’ in de afvallige Oekraïense regio’s Donetsk en Loehansk.
Macron heeft gezegd dat hij de Russische erkenning van Donetsk en Loehansk, wat eerder op maandag gebeurde, veroordeelt. De president wil dat de Europese Unie snel sancties aankondigt tegen Rusland.
Een anonieme medewerker van Macron zei tegen persbureau AFP dat de toespraak waarin Poetin maandag de twee afvallige regio’s erkende „starre en paranoïde ideeën” met elkaar verbond en dat de Russische leider „afspraken die hij gemaakt heeft” met Macron niet is nagekomen.
De drie Baltische staten, Estland, Letland en Litouwen, willen dat er snel sancties worden opgelegd aan Rusland, vanwege het erkennen van de afvallige Oekraïense regio’s Donetsk en Loehansk. De buurlanden van Rusland veroordelen de stap van president Vladimir Poetin.
Kort na het erkennen van de twee volksrepublieken in Oost-Oekraïne maakte Rusland bekend dat er een ‘vredesmissie’ komt, wat betekent dat er Russische soldaten naar het gebied gaan.
„Rusland heeft de Minsk-akkoorden verscheurd. Dit laat zien dat Moskou het conflict alleen maar wil verergeren en niet wil verminderen”, aldus de Estse president Alar Karis. „Hoe wij nu reageren gaat bepalen hoe de generaties na ons eruit zien”, zei de Litouwse premier Ingrida Simonyte.
De Verenigde Staten gaan de afvallige pro-Russische regio’s in Oekraïne sancties opleggen. Het Witte Huis maakte dit bekend, kort nadat Rusland de twee gebieden als onafhankelijke staten had erkend. President Joe Biden veroordeelt het Russische besluit en heeft opnieuw zijn steun aan Oekraïne uitgesproken.
Amerikanen mogen niet meer investeren en handelen in en met de zelfverklaarde volksrepublieken Donetsk en Loehansk. Biden zal het bevel binnenkort uitvaardigen. De sancties waren al voorbereid, omdat al rekening werd gehouden met een Russische erkenning. De Amerikaanse autoriteiten waarschuwen dat er meer sancties kunnen volgen.
De minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken zegt dat Rusland met de erkenning het internationaal recht schendt en dat de VS wil voorkomen dat het land daarvan kan profiteren. Daarom is besloten om de regio’s sancties op te leggen. Tegen de Russische erkenning is een „snelle en stevige reactie” nodig, stelt hij. „In overleg met partners nemen we passende maatregelen”, meldt Blinken.
De sancties die nu zijn aangekondigd, staan los van de strafmaatregelen die al klaarstaan voor het geval dat Rusland Oekraïne binnenvalt. De Verenigde Staten denken dat de Russen op het punt staan hun buurland binnen te vallen. Rusland ontkent die plannen te hebben.
Ook Moldavië, een buurland van Oekraïne, veroordeelt het besluit van Rusland om de afvallige Oekraïense regio’s Donetsk en Loehansk te erkennen als onafhankelijke landen. „Dit is duidelijk in strijd met internationale wetten. Moldavië steunt de soevereiniteit en territoriale eenheid van Oekraïne binnen zijn internationaal erkende grenzen”, laat president Maia Sandu weten.
Moldavië is een voormalige Sovjet-republiek, ingeklemd tussen Oekraïne en Roemenië. Ook in Moldavië bestaat een afvallige pro-Russische regio, Transnistrië. Die streek, ongeveer zo groot als Noord-Holland, is feitelijk zo goed als onafhankelijk maar wordt door niemand erkend. Transnistrië grenst aan Oekraïne. In de regio is een onbekend aantal Russische militairen gestationeerd, tot ongenoegen van de regering van Moldavië. Oekraïne zei vorige week dat de Russische militairen in Transnistrië betrokken zouden kunnen worden bij een aanval op Oekraïne.
De secretaris-generaal van de Verenigde Naties veroordeelt het besluit van Rusland om twee afvallige regio’s in Oekraïne te behandelen als onafhankelijke staten. De stap „is een schending van de eenheid van het grondgebied en van de soevereiniteit van Oekraïne. Het past niet bij de uitgangspunten van het handvest van de Verenigde Naties”, laat een woordvoerder van VN-chef António Guterres weten.
De Portugese topdiplomaat zegt in een verklaring dat de Verenigde Naties „de soevereiniteit, onafhankelijkheid en territoriale integriteit van Oekraïne binnen zijn internationaal erkende grenzen” steunen. Guterres roept op om het geweld onmiddellijk te stoppen, burgers te beschermen en de situatie niet verder uit de hand te laten lopen.
De Duitse minister van Buitenlandse Zaken Annalena Baerbock noemt de Russische erkenning van de afvallige Oost-Oekraïense regio’s Loehansk en Donetsk een „grove schending van het internationaal recht”. Baerbock zegt dat er een passend antwoord komt en ze roept Rusland op de beslissing terug te draaien.
„De erkenning van de separatistische zelfverklaarde volksrepublieken in Oost-Oekraïne door Vladimir Poetin zijn een grove schending van het internationale recht en een serieuze klap voor de diplomatieke pogingen om tot een oplossing te komen”, aldus de minister.
Het kantoor van bondskanselier Olaf Scholz zegt dat hij al heeft gesproken met de Franse en Amerikaanse presidenten over de situatie.
De Russische president Vladimir Poetin heeft aangekondigd dat er een militaire „vredesmissie” komt in de twee afvallige regio’s in Oost-Oekraïne. Het gaat om de zelfverklaarde republieken Donetsk en Loehansk, die Poetin eerder op maandag als onafhankelijk had erkend.
Poetin heeft militairen opdracht gegeven de vrede in de twee gebieden te handhaven. De pro-Russische separatisten die daar zitten zijn sinds 2014 verwikkeld in een burgeroorlog met de Oekraïense regering, waarbij zo’n 15.000 doden zijn gevallen.
Het is niet direct duidelijk hoeveel Russische militairen naar Oekraïne worden gestuurd. Ook zijn er geen andere details over de missie bekend.
De spanningen zijn in het oosten van Oekraïne afgelopen week weer toegenomen, nadat beide partijen elkaar hadden beschuldigd van beschietingen. De leiders van de separatisten hebben in enkele dagen zo’n 70.000 mensen naar Rusland geëvacueerd.
De inzet van Russische militairen in Oost-Oekraïne werd al gezien als een mogelijkheid bij de erkenning van de kleine volksrepublieken. Rusland steunt de separatisten financieel en militair. En daarnaast heeft het land sinds 2014 meer dan 800.000 inwoners van Donetsk en Loehansk een Russisch paspoort gegeven.
De Europese Unie zal een „beperkt pakket sancties” tegen Russen aankondigen die bij het besluit betrokken waren om de afvallige regio’s in het oosten van Oekraïne te erkennen. Dat zei premier Mark Rutte in het programma Jinek. Als Rusland het buurland daadwerkelijk binnentrekt, dan volgen „massieve sancties”, waarschuwde hij.
Het gaat nu volgens Rutte bijvoorbeeld om mensen in het Russische parlement die betrokken waren bij het besluit om tegen president Vladimir Poetin te zeggen dat hij de Oekraïense regio’s moet erkennen. Ook komen er sancties zijn tegen mensen in de afvallige regio’s en hun financiële belangen. „Precieze besluitvorming vindt waarschijnlijk morgen plaats.”
Maar als Rusland „een stap zet in Oekraïne dan ligt er een massief pakket sancties klaar”, aldus de premier. Het binnentrekken van de afvallige volksrepubliekjes zal al voldoende zijn om dit zware pakket in werking te stellen, zei Rutte. Hij noemt het besluit van Poetin om Donetsk en Loehansk te erkennen een „zware escalatie” en „echt zeer ernstig”.
De Europese Unie zal Rusland strafmaatregelen opleggen nu het de Russisch-gezinde separatistenrepubliekjes in Oost-Oekraïne als onafhankelijk erkent. Dat is een „schaamteloze schending van het internationaal recht” en eerdere afspraken tussen Rusland en Oekraïne, zeggen EU-kopstukken Charles Michel en Ursula von der Leyen.
De voorzitter van de raad van regeringsleiders van de EU-landen en van de Europese Commissie laten in het midden welke sancties Rusland moet vrezen. Ze willen straf voor „diegenen die zijn betrokken bij deze illegale daad”, wat erop wijst dat ze niet economische maar persoonsgerichte sancties bedoelen.
De buitenlandchef van de unie kondigde eerder maandag aan tot sancties te willen overgaan en verwees naar het pakket forse, vooral ook economische maatregelen waarmee de unie al een poos schermt in het hoogopgelopen conflict met Rusland. Het sanctiepakket ligt volgens hem klaar. Zodra Rusland de Oekraïense regio’s Donetsk en Loehansk erkent, zal hij het voorleggen aan de EU-landen, zei Josep Borrell. De sancties vergen dan nog wel de instemming van alle EU-landen.
Mocht Rusland de zelfverklaarde volksrepubliekjes inlijven, dan komt die goedkeuring er sowieso, zei de buitenlandvertegenwoordiger stellig.
Het Kremlin kondigde vrijwel op hetzelfde moment aan, na een verzoek van de rebellen en op aandringen van de complete ploeg van veiligheidsadviseurs van president Vladimir Poetin, de afvallige regio’s als onafhankelijk te beschouwen. Poetin zette zijn handtekening onder het besluit om de gebieden te erkennen na een lange televisietoespraak waarin hij scherp uithaalde naar het Westen en de NAVO.
Het is onduidelijk of alle EU-lidstaten vinden dat het moment nu is aangebroken de voorbereide sancties in stelling te brengen, en welke dan precies. Onder meer Polen en de Baltische landen vinden het hoog tijd, maar Hongarije maakte eerder al bezwaar. Andere lidstaten aarzelen bij het treffen van bijvoorbeeld de Russische gassector of het betalingsverkeer, dat volgens de Europese Commissie deel uitmaakt van het pakket.
Minister van Buitenlandse Zaken Wopke Hoekstra veroordeelt de erkenning van Donetsk en Loehansk scherp. Hij noemde die eerder al onaanvaardbaar, maar wilde nog niet met straf dreigen. Daar moet de EU pas over praten als het zover is, zei hij vlak voor het Russische besluit, na overleg met Borrell en zijn collega-ministers. Hoekstra wilde ook niet beamen dat het sanctiepakket al klaarligt, maar slechts dat „we er een heel eind mee zijn”.
Uitgerekend maandag legde de EU nieuwe strafmaatregelen op voor de Russische annexatie van de Krim in 2014. Deze sancties hebben niet te maken met de huidige spanningen, zegt Brussel. Hoekstra hoopt wel dat Rusland eruit opmaakt „dat het menens is”.
De olieprijzen gingen maandag flink omhoog door de oplopende spanningen rond Oekraïne tussen het Westen en Rusland. De Russische president Vladimir Poetin erkent twee afvallige pro-Russische regio’s in het oosten van Oekraïne als onafhankelijke staten. Op de oliemarkt is er vrees dat bij een verdere escalatie van het conflict de Russische olieleveringen geraakt kunnen worden.
De prijs van een vat Amerikaanse WTI-olie (van 159 liter) steeg met meer dan 3 procent naar 93,95 dollar en Brentolie, de maatstaf voor olie uit Europa, het Midden-Oosten en Afrika, klom met bijna 3 procent naar 92,26 dollar per vat. Rusland behoort tot de grootste olieleveranciers ter wereld en er is vrees dat als het Westen harde sancties oplegt aan Moskou de olieleveringen dan verstoord kunnen raken. Ook is Rusland een zeer belangrijke gasleverancier.
Kenners sluiten niet uit dat de olieprijzen door kunnen stijgen tot boven de 100 dollar per vat. Naast de onrust rond Oekraïne worden de prijzen ook gestuwd door de wereldwijd grote vraag naar olie en een beperkt aanbod op de markt. De topman van het Saudische staatsolieconcern Saudi Aramco zei eerder op de dag dat hij een steeds grotere olievraag ziet, met name in Azië.
Daarnaast verklaarde de topman van de grote internationale oliehandelaar Vitol dat de prijzen voor een langere periode op meer dan 100 dollar kunnen uitkomen. Dat komt volgens hem vooral door het herstel van de reissector nu de beperkingen tegen de coronapandemie steeds verder worden versoepeld in veel landen. Er is dan te weinig reservecapaciteit om aan die stijgende olievraag te kunnen voldoen.
De Europese Unie gaat Oekraïense militairen trainen. De EU stuurt een trainingsmissie naar het land, dat zich ernstig bedreigd voelt door grote buur Rusland. Dat vergt nog wel wat tijd. De details moeten nog worden uitgewerkt, zegt minister Wopke Hoekstra van Buitenlandse Zaken.
Het gaat niet om gevechtstroepen, onderstrepen Oekraïne en de EU, maar om adviseurs. Ze maken „niet het verschil tussen de Russische troepen tegenhouden of niet”, erkent Hoekstra. „Maar het helpt wel en er gaat bovendien een heel belangrijk politiek signaal vanuit waarmee je laat zien: dit accepteren we niet”, zei hij over de militaire dreiging van Rusland.
Oekraïne vroeg medio vorig jaar al om zo’n Europese trainingsmissie. Het kan volgens ingewijden nog maanden duren voor de adviseurs daadwerkelijk afreizen.
Sommige EU-landen aarzelden lang over de missie uit angst dat Rusland die hoog zal opnemen. Moskou eist juist de terugtrekking van alle westerse militaire adviseurs uit het buurland.
De Europese Unie moet Rusland strafmaatregelen opleggen nu het de Russisch-gezinde separatistenrepubliekjes in Oost-Oekraïne als onafhankelijk erkent, vindt de buitenlandchef van de unie. De sancties liggen volgens hem klaar en hij zal ze voorleggen aan de EU-landen, zegt hij.
Buitenlandvertegenwoordiger Josep Borrell liep maandag vooruit op de Russische erkenning van de Oekraïense regio’s Donetsk en Loehansk. Bij die stap van Moskou legt hij de strafmaatregelen op tafel waarmee de EU al een poos schermt in het hoogopgelopen conflict met Rusland, zei hij. Ze vergen dan nog wel de instemming van alle EU-landen. Mocht Rusland de zelfverklaarde volksrepubliekjes vervolgens inlijven, dan komt die goedkeuring er sowieso, zei Borrell stellig.
Het Kremlin kondigde vrijwel op hetzelfde moment aan, na een verzoek van de rebellen en op aandringen van de complete ploeg van veiligheidsadviseurs van president Vladimir Poetin, de afvallige regio’s als onafhankelijk te beschouwen. Het besluit moet nog wel per decreet officieel worden gemaakt.
Het is onduidelijk of alle EU-lidstaten vinden dat het moment nu is aangebroken de voorbereide sancties in stelling te brengen, en welke dan precies. Het pakket omvat volgens de Europese Commissie onder meer dat Rusland de toegang tot de internationale financiële markten verliest. Onder andere Hongarije maakte eerder bezwaar tegen sancties en andere landen willen niet graag de aanvoer van bijvoorbeeld Russisch gas raken. Borrell hield mogelijk daarom een slag om de arm.
Minister van Buitenlandse Zaken Wopke Hoekstra noemde de erkenning van Donetsk en Loehansk eerder onaanvaardbaar, maar wilde nog niet met straf dreigen. Daar moet de EU pas over praten als het zover is, zei hij vlak voor het Russische besluit, na overleg met Borrell en zijn collega-ministers. Hoekstra wilde ook niet beamen dat het sanctiepakket al klaarligt, maar slechts dat „we er een heel eind mee zijn”.
Uitgerekend maandag legde de EU nieuwe strafmaatregelen op voor de Russische annexatie van de Krim in 2014. Vijf mannen die deel uitmaken van het nu Russische bestuur op het Oekraïense schiereiland mogen de unie niet langer in. Als ze in de EU vermogen hebben gestald, dan kunnen ze daar niet meer bij. De sancties treffen drie personen die namens de Krim zijn gekozen in het Russische parlement en de leiding van de kiesraad die verantwoordelijk was voor de verkiezing.
Deze sancties hebben niet te maken met de huidige spanningen, zegt Brussel. Hoekstra hoopt wel dat Rusland eruit opmaakt „dat het menens is”.
Rusland erkent de twee afvallige pro-Russische regio’s in het oosten van het buurland Oekraïne als onafhankelijk staten. President Vladimir Poetin heeft zijn handtekening onder het besluit gezet na een lange televisietoespraak.
Poetin motiveerde het besluit met historische redenen, maar waarschuwde ook voor het militaire gevaar dat van Oekraïne zou uitgaan. De president uitte zijn ongenoegen over het huidige Oekraïne, dat hij omschreef als onder meer een Amerikaanse kolonie met een marionettenregime.
Door de erkenning kunnen de Russen de rebellen in de zogenoemde Volksrepublieken Donetsk en Loehansk nu openlijk gaan steunen in hun strijd tegen de Oekraïense regering in Kiev. De kans op eenheid lijkt daarmee verder weg dan ooit.
Met de erkenning van de rebellenrepubliekjes gooit Moskou olie op het vuur in de Oekraïnecrisis. Rusland wil voorkomen dat Oekraïne toetreedt tot het westerse militaire bondgenootschap NAVO. Bij een verscheurd land is dat ook vrijwel ondenkbaar.
Poetin deelde zijn besluit mee aan de Duitse bondskanselier Olaf Scholz en aan de Franse president Emmanuel Macron. Zij hebben volgens het Kremlin hun teleurstelling uitgesproken. Scholz heeft in het telefoongesprek ook gewaarschuwd tegen de erkenning en gezegd dat deze stap de zogeheten Minsk-akkoorden schendt, aldus zijn eigen woordvoerder.
In 2014 namen de Russen het Oekraïense schiereiland Krim in, dat vervolgens werd ingelijfd. In dat jaar brak ook de burgeroorlog uit in het oosten van Oekraïne. Pro-Russische separatisten vechten daar sindsdien tegen het regeringsleger. In 2015 werden in de Belarussische hoofdstad Minsk afspraken gemaakt over het verminderen van de spanningen, waaronder een staak-het-vuren. Frankrijk en Duitsland waren daarbij betrokken als bemiddelaars.
Advertentie
